ebook Praktyki lecznicze w prawosławnych monasterach w Bułgarii Magdalena Lubańska

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2019

Książka poświęcona jest problematyce rytualnych praktyk, które bułgarscy wierni podejmują w prawosławnych monasterach „dla zdrowia”. Czynności te obejmują m.in. inkubowanie, obmywanie się w leczniczych źródłach, kontakt z przedmiotami sakralnymi, Cyprianowe Modlitwy, sakrament namaszczenia olejami, spożywanie poświęconego pokarmu i składanie ofiar (kurbanów).

Badaczka pokazuje, że moment uzdrowienia wierni utożsamiają z doświadczeniem pozytywnego działania na ich ciała „życiodajnych energii”. Autorka analizuje specyfikę tych praktyk zarówno w wymiarze synchronicznym, jak i diachronicznym, korzystając z wypracowanej w toku badań (post)sekularnej teorii antropologicznej. Z prawosławnej teologii oraz z tekstów bizantynistycznych wydobywa koncepcje ontologiczne, poszerzające możliwości interpretacyjne teorii antropologicznej, która aktualnie poszukuje narzędzi pozwalających na inne niż zachodniocentryczne rozumienie fenomenu „sprawczości” religijnych wizerunków i przedmiotów sakralnych. Jednocześnie analizuje bułgarski habitus religijny w szerokim kontekście, dostrzegając wielorakie wpływy kulturowe, jakim podlegał i aktualnie podlega.

******

Healing Practices in Orthodox Monasteries in Bulgaria: The Perspective of (Post)Secular Anthropology

The book is a survey and analysis of ritual practices undertaken “for health” by the Bulgarian faithful in Orthodox monasteries. These activities include incubation, ablution in healing springs, interacting with sacral objects, the so-called Cyprian prayers, the sacrament of anointing with oils, consuming blessed food and making offerings (kurbans). The specific character of these practices has been portrayed both in the synchronic dimension and in the diachronic one, based on (post)secular anthropological theory.

Spis treści ebooka Praktyki lecznicze w prawosławnych monasterach w Bułgarii

1. „Robimy to dla zdrowia” – wprowadzenie do problematyki badań 7

2. Kontekst poznawczy 21
2.1. Antropologia chrześcijaństwa i problem
„protestanckiego uprzedzenia” teorii antropologicznej
21
2.2. Antropologia postsekularna i problematyczne
relacje antropologii z teologią 43

3. Kategorie analityczne i ich operacjonalizacja 62
3.1. Imaginaria religijne, habitus i „sakralne ja” –
paradygmat ucieleśnienia w ujęciu Th omasa Csordasa 62
3.2. „Porowate” i „obuforowane ja – typologia
zapożyczona od Charlesa Taylora 75
3.3. Synestezja i formy czuciowe – koncepcja Bissery
Pentchevej i Birgit Meyer 81

4. Prawosławne i dynowistyczne ujęcia energii jako typy idealne pomocne w rozpoznaniu jej postrzegań emicznych 89
4.1. Inspiracje zaczerpnięte z prawosławnej teologii
91
4.2. Dynowistyczna wykładnia energii 108

5. Monaster jako szpital 115
5.1. Perspektywa diachroniczna: bizantyńskie prototypy
i wpływy innych religii 115
5.2. Perspektywa synchroniczna: monastery jako miejsca
„pełne energii” 125

6. Praktyka inkubacji – przesypianie w pobliżu relikwii i ikon 142

7. Cudotwórcza ikona i eulogiczne imaginaria w Monasterze Obradowskim 165

8. Lecznicze ajazma 180
8.1. Bogurodzica Życiodajne Źródło: bizantyńsko-
osmańskie oddziaływania międzykulturowe 181
8.2. Lecznicze ajazmo w Kuklenskim Monasterze 197

9. „Prawosławie astralne” – przypadek Kompleksu Wanga
w Rupite 213

10. Konflikt dotyczący praktyk leczniczych w Kuklenskim Monasterze św. Kosmy i Damiana 234
10.1. Energocentryczne imaginaria wiernych 237
10.2. Antymaterialne imaginaria religijne opiekunów
monasteru – czyli sola fi des w wydaniu metropolity
Nikołaja i igumenki Anastasiji 239

11. Leczące tkaniny 268
11.1. Sakrament namaszczenia chorych w sofi jskiej
świątyni Mądrości Bożej 272
11.2. Kiprijanowi molitwi – Cyprianowe Modlitwy 280
11.3. Paski leczące z bezpłodności a relikwie
maryjnych szat 289

12. Kurban – osmański ślad? 303
12.1. Polisemantyczność kurbanów i ich genealogie –
analiza imaginariów awosławnych wiernych 303
12.2. Kurban w interpretacjach bułgarskiego
duchowieństwa 316

13. Życiodajne energie – wyniki badań 324

Bibliografia 330
Netografia 347
Summary 349
Spis fotografii 349
Indeks nazwisk 349