ebook Primordia Romana. Mityczna przeszłość Rzymu i pamięć o niej w rzymskich numizmatach zaklęta Agata Aleksandra Kluczek

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2019

W książce przeanalizowano obecność w rzymskim mennictwie motywów dotyczących początków Rzymu (primordia) i odwołania do mitu trojańsko-rzymskiego zakreślone „od Eneasza do Romulusa”. Począwszy od III wieku p.n.e. po IV stulecie na monetach i medalionach starożytni emitenci umieszczali obrazy nawiązujące do postaci oraz wątków mitycznych. W książce podjęto rozważania nad atrakcyjnością treści mityczno-fundacyjnych w zmieniającej się przez stulecia rzeczywistości historycznej, dostrzegając w takim przekazie wyraz uznania dla tradycji Miasta nad Tybrem i w taki sposób wyrażaną akceptację rzymskiej tożsamości. Publikacja jest adresowana do historyków, numizmatyków oraz miłośników starożytnego Rzymu.

Agata Aleksandra Kluczek, doktor habilitowany, pracownik Zakładu Historii Starożytnej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Zajmuje się dziejami starożytnego Rzymu, historią idei oraz ideologią władzy cesarskiej. Szczególnym obszarem jej zainteresowań naukowych jest numizmatyka rzymska.

Do najważniejszych jej prac należą: Polityka dynastyczna w Cesarstwie Rzymskim w latach 235–284. Katowice 2000, Studia nad propagandą polityczną w Cesarstwie Rzymskim II i III w. Toruń 2006, VNDIQVE VICTORES. Wizja rzymskiego władztwa nad światem w mennictwie złotego wieku Antoninów i doby kryzysu III wieku – studium porównawcze. Katowice 2009 oraz „Roma marmorea”. W poszukiwaniu śladów działalności budowlanej cesarzy wojskowych. Poznań 2012 oraz „Roma marmorea” (235–284). Zapomniana epoka rzymskiego budownictwa. Poznań – Gniezno 2013. [31.07.2014]

Spis treści ebooka Primordia Romana. Mityczna przeszłość Rzymu i pamięć o niej w rzymskich numizmatach zaklęta

Spis treści

Wprowadzenie - 9

Wstęp - 15

Część I
Protoplaści Rzymian, założyciele Rzymu
i najdawniejsza przeszłość rzymska
w wyobrażeniach numizmatycznych
„Poetyka” początków Rzymu - 31

Rozdział 1
Dzieje i czyny Eneasza

1.1. Profugus - 33
1.2. Dignissima praeda — Aeneas penatiger - 45
1.3. Archegeta - 62

Rozdział 2
Ante Urbem conditam

2.1. Mars i Rhea Silvia - 73
2.2. Lupa nutrix — Lupa Romana - 86

Ekskurs 1. Kydon i inni - 113

Rozdział 3
Czyny Romulusa i epoka królewska

3.1. Romulus conditor — tropaeophorus - 121
3.2. Sabinae raptae - 131
3.3. Tarpeia - 142
3.4. Reges Romanorum - 150

Część II
Mityczne początki Rzymu w pryzmacie dziejów imperium
Państwo rzymskie Eneasza i Romulusa - 161

Rozdział 1
Między Eneaszem a Romulusem. Możliwości interpretacji
1.1. Troiugenae i inni. Genealogia rzymskich rodów republikańskich - 163
1.2. Potomkowie Julusa u władzy - 176
1.3. Flawiusze: odkrycie motywu wilczycy, Romulusa i Remusa - 191

Rozdział 2
Res antiquaria i odniesienia rocznicowe do mitu rzymskiego
2.1. Hadrian: dies natalis Urbis i Roma aeterna - 207
2.2. Antoninus Pius: aura jubileuszu dziewięćsetlecia Rzymu - 216
2.3. Filip Arab i milenium Rzymu - 226

Rozdział 3
Wizerunek, pozycja i prestiż cesarzy rzymskich oraz ich dynastii
zakorzenione w mitycznych początkach Rzymu
3.1. Od Makryna do Galliena: mit rzymski w służbie dynastii - 237
3.2. Karauzjusz — renesans mitu rzymskiego - 248
3.3. Maksencjusz i jego wizja romanitas - 255
3.4. Konstantyn i jego potomkowie: echa wielkości starego Rzymu - 267

Część III
W kręgu cnót i abstraktów
Moneta i virtutes - 281

Rozdział 1
Pietas: Aeneas
1.1. Sum pius Aeneas - 283
1.2. Pius Aeneas — Antoninus Pius - 296

Rozdział 2
Aeternitas: Lupa Romana
2.1. Lupa Romana — salus Urbis — renovatio Romanorum - 303
2.2. Probus, origo Augusti i origo gentis Romanorum - 312

Rozdział 3
Virtus: Romulus
3.1. Plures Romuli similes — Romulus triumphans - 317
3.2. Hadrian — „nowy Romulus” i Numa Pompiliusz - 335

Część IV
Mennictwo rzymskie jako przestrzeń eksponowania
prapoczątków Rzymian i ich wczesnej historii
„Retoryka” rzymskich numizmatów - 343

Rozdział 1
Nawiązania do mitycznych początków Rzymian i ich wczesnej historii —
perspektywa wybranych serii i kategorii numizmatów rzymskich
1.1. Medaliony - 345
1.2. Monety prowincjonalne - 362
1.3. Monety „imitacyjne” i „restytucyjne” - 388

Ekskurs 2. Echa numizmatycznej opowieści założycielskiej:
kontorniaty - 397

Rozdział 2
Epizody mitu rzymskiego na monetach republikańskich, imperialnych
oraz medalionów — ujęcie diachroniczne i synchroniczne
2.1. Disiecta membra. Ikonograficzne toposy, hapaks i kurioza - 409
2.2. Aperte et breviter. O treściach inskrypcji komentujących obrazy mitu
rzymskiego - 428
2.3. Hic et nunc. Chronologiczny przegląd nawiązań do mitu założycielskiego
w mennictwie rzymskim - 441

Zakończenie - 457

Bibliografia - 461

Wykaz skrótów - 505

Indeksy:

Indeks 1. Postacie historyczne, bóstwa, herosi, postacie mitologiczne
i personifikacje pojęć abstrakcyjnych - 509

Indeks 2. Autorzy starożytni i średniowieczni - 525

Indeks 3. Autorzy i współtwórcy nowożytni - 533

Wykaz ilustracji, map, tabel, wykresów - 545

Résumé - 555

Summary - 559