ebook Przewodnik do ćwiczeń z geologii Piotr Czubla, Włodzimierz Mizerski, Ewa Świerczewska-Gładysz

Spis treści ebooka Przewodnik do ćwiczeń z geologii

Przedmowa do wydania trzeciego 11
Wstęp 13
1 Budowa, postać i skład chemiczny minerałów (Piotr Czubla) 15
PYTANIA KONTROLNE 25
ĆWICZENIE 26
2 Właściwości fizyczne minerałów (Piotr Czubla) 27
PYTANIA KONTROLNE 33
ĆWICZENIA 34
3 Makroskopowe oznaczanie minerałów (Piotr Czubla) 35
3.1. Kwarc i inne postacie krzemionki 36
3.1.1. Rozpoznawanie 38
3.1.2. Występowanie 39
3.2. Skalenie 40
3.2.1. Rozpoznawanie 40
3.2.2. Występowanie 42
3.3. Skaleniowce (skalenoidy lub foidy) 43
3.4. Miki (łyszczyki) 43
3.4.1. Rozpoznawanie 44
3.5. Amfibole i pirokseny 45
3.5.1. Rozpoznawanie 46
3.6. Oliwiny 47
3.6.1. Rozpoznawanie 48
3.7. Granaty 48
3.8. Turmaliny 49
3.9. Inne krzemiany i glinokrzemiany 49
3.10. Tlenki i wodorotlenki 52
3.11. Siarczki 54
3.12. Fosforany 56
3.13. Węglany 56
3.14. Siarczany 58
3.15. Halogenki 59
3.16. Pierwiastki rodzime 60
PYTANIA KONTROLNE 60
ĆWICZENIA 61
4 Skały – podział i cechy rozpoznawcze (Piotr Czubla) 62
4.1. Klasyfikacja skał 62
4.2. Rozpoznawanie skał 65
4.3. Cechy rozpoznawcze skał 65
5 Skały magmowe (Piotr Czubla) 68
5.1. Geotektoniczna pozycja skał magmowych 69
5.2. Skład mineralny skał magmowych 70
5.3. Budowa wewnętrzna skał magmowych 72
5.4. Facje skał magmowych 78
5.5. Klasyfikacja skał magmowych 80
5.5.1. Plutoniczne i wulkaniczne skały kwaśne 82
5.5.2. Plutoniczne i wulkaniczne skały obojętne (pośrednie) 83
5.5.3. Skały żyłowe 85
5.5.4. Skały piroklastyczne 86
5.6. Przegląd skał magmowych i miejsca ich występowania w Polsce 87
5.6.1. Skały kwaśne 87
5.6.2. Skały obojętne 89
5.6.3. Skały zasadowe 90
5.6.4. Skały ultrazasadowe 90
5.7. Makroskopowy opis skał magmowych 91
PYTANIA KONTROLNE 94
ĆWICZENIA 95
6 Skały osadowe (Piotr Czubla) 96
6.1. Skład skał osadowych 96
6.2. Skały okruchowe (terygeniczne, detrytyczne lub klastyczne) i rezydualne (wietrzeniowe) 99
6.2.1. Budowa wewnętrzna skał okruchowych 100
6.2.2. Przegląd skał okruchowych i rezydualnych 107
6.2.2.1. Psefity 107
6.2.2.2. Psamity 108
6.2.2.3. Aleuryty 111
6.2.2.4. Pelity i właściwe skały ilaste 112
6.2.3. Makroskopowy opis skał klastycznych 114
6.2.4. Skały rezydualne 114
6.3. Skały organogeniczne i chemogeniczne (chemiczne) 115
6.3.1. Skały węglanowe 115
6.3.1.1. Wapienie 115
6.3.1.1.1. Ważniejsze rodzaje wapieni 117
6.3.1.2. Dolomity 120
6.3.1.3. Syderyty 121
6.3.2. Skały krzemionkowe niedetrytyczne 122
6.3.3. Skały fosforanowe 123
6.3.4. Skały siarczanowe i solne (ewaporaty) 124
6.3.5. Kaustobiolity (organogeniczne skały palne) 125
PYTANIA KONTROLNE 128
ĆWICZENIA 128
7 Skały metamorficzne (Piotr Czubla) 129
7.1. Warunki metamorfizmu 130
7.2. Rodzaje metamorfizmu 130
7.3. Facje metamorfizmu 133
7.4. Minerały skałotwórcze skał metamorficznych 135
7.5. Budowa wewnętrzna 136
7.6. Klasyfikacja skał metamorficznych 139
7.7. Przegląd ważniejszych skał metamorficznych 140
7.7.1. Skały facji zeolitowej, subzieleńcowej i zieleńcowej (metamorfizm niskiego stopnia) 140
7.7.2. Skały facji epidotowo-amfibolitowej, amfibolitowej i łupków glaukofanowych (metamorfizm średniego stopnia) 142
7.7.3. Skały facji granulitowej i eklogitowej (metamorfizm wysokiego stopnia) 144
7.7.4. Skały facji hornfelsowej i sanidynowej (kontaktowo-metamorficzne) 144
7.7.5. Skały metamorfizmu dyslokacyjnego (dynamometamorfizmu) 146
7.7.6. Skały ultrametamorficzne 147
7.8. Skały górnego płaszcza 147
7.9. Makroskopowy opis skał metamorficznych 148
PYTANIA KONTROLNE 148
ĆWICZENIA 149
8 Stratygrafia (Włodzimierz Mizerski, Ewa Świerczewska-Gładysz) 150
8.1. Względny wiek skał i procesów geologicznych 150
8.1.1. Biostratygrafia 150
8.1.1.1. Powstawanie skamieniałości 151
8.1.1.2. Znaczenie skamieniałości 153
8.1.1.3. Jednostki biostratygraficzne 156
8.1.1.4. Systematyka i nomenklatura paleontologiczna 158
8.1.2. Litostratygrafia 159
8.1.2.1. Jednostki litostratygraficzne 161
8.1.3. Metody diastroficzne ustalania względnego wieku skał i procesów geologicznych 161
8.1.4. Inne metody ustalania względnego wieku skał 164
8.2. Bezwzględny wiek skał 164
ĆWICZENIA 166
9 Przegląd systematyczny skamieniałości – bezkręgowce (Ewa Świerczewska-Gładysz) 170
9.1. Typ: gąbki (Porifera) 170
9.1.1. Archeocjaty (Archaeocyatha) 171
9.1.2. Gąbki wapienne (Calcispongea) 171
9.1.3. Gąbki szklistoszkieletowe (Hyalospongea) 172
9.1.4. Gąbki zmiennoszkieletowe (Demospongiaea) 173
9.1.5. Stromatoporoidy (Stromatoporoidea) 174
9.2. Typ: parzydełkowce (Cnidaria) 175
9.2.1. Gromada: koralowce (Anthozoa) 176
9.2.1.1. Denkowce (Tabulata) 177
9.2.1.2. Koralowce czteropromienne (Rugosa) 178
9.2.1.3. Koralowce sześciopromienne, madreporowe (Scleractinia) 179
9.3. Typ: ramienionogi (Brachiopoda) 180
9.4. Typ: mszywioły (Bryozoa) 185
9.5. Typ: pierścienice (Annellida) 186
9.6. Typ: stawonogi (Arthropoda) 187
9.6.1. Gromada: trylobity (Trilobita) 187
PYTANIA KONTROLNE 190
ĆWICZENIE 190
9.7. Typ: mięczaki (Mollusca) 191
9.7.1. Gromada: małże (Bivalvia) 192
9.7.2. Gromada: ślimaki (Gastropoda) 195
9.7.3. Gromada: głowonogi (Cephalopoda) 197
9.7.3.1. Podgromada: łodzikowate (Nautiloidea) 198
9.7.3.2. Podgromada: amonitowate (Ammonoidea) 200
9.7.3.3. Podgromada: pochewkowce (Coleoidea) 206
9.7.3.3.1. Rząd: belemnity (Belemnitida) 206
9.8. Typ: półstrunowce (Hemichordata) 208
9.8.1. Gromada: graptolity (Graptolithina) 208
9.9. Typ: szkarłupnie (Echinodermata) 210
9.9.1. Gromada: jeżowce (Echinoidea) 211
9.9.2. Gromada: liliowce (Crinoidea) 213
PYTANIA KONTROLNE 215
ĆWICZENIE 216
10 Mikroskamieniałości (Ewa Świerczewska-Gładysz) 217
10.1. Królestwo: protisty (Protista) 217
10.1.1. Typ: korzenionóżki (Rhizopoda) 218
10.1.1.1. Gromada: otwornice (Foraminifera) 218
10.1.2. Typ: promienionóżki (Actinopoda) 220
10.1.2.1. Gromada: radiolarie, promienice (Radiolaria) 220
10.1.3. Typ: orzęski (Ciliata) 220
10.1.3.1. Nadrodzina: kalpionellidy (Calpionellidae) 220
10.1.4. Typ: złocienice (Chrysophyta) 221
10.1.4.1. Gromada: okrzemki (Bacillariophyceae, Diatomeae) 221
10.1.4.2. Gromada: kokolitowce (Coccolithophorales) 222
10.2. Królestwo: zwierzęta (Animalia) 223
10.2.1. Typ: stawonogi (Arthropoda) 223
10.2.1.1. Gromada: małżoraczki (Ostracoda) 223
10.2.1.2. Gromada: skrzelonogi, liścionogi (Branchiopoda) 224
10.2.2. Typ: strunowce (Chordata) 225
10.2.2.1. Gromada: konodonty (Conodonta) 225
10.3. Królestwo: rośliny (Plantae) 227
10.3.1. Pyłki i zarodniki 227
PYTANIA KONTROLNE 230
ĆWICZENIE 230
11 Skamieniałości roślinne (Ewa Świerczewska-Gładysz) 231
11.1. Królestwo: rośliny (Plantae) 231
11.1.1. Glony (Algae) 232
11.1.2. Gromada: rośliny telomowe, osiowe (Embryophyta) 233
11.1.2.1. Najstarsze rośliny lądowe 233
11.1.2.2. Paprotniki (Pteridophyta) 234
11.1.2.2.1. Podgromada: widłakowe (Lycophytina) 234
11.1.2.2.2. Podgromada: skrzypowe (Sphenophytina) 236
11.1.2.2.3. Podgromada: paprociowe (Pterophytina) 238
11.1.2.3. Rośliny nasienne (Spermatophyta) 239
11.1.2.3.1. Podgromada: nagozalążkowe wielkolistne (Cycadophytina) 240
11.1.2.3.1.1. Klasa: paprocie nasienne (Pteridospermopsida) 240
11.1.2.3.1.2. Klasa: sagowce (Cycadopsida) 242
11.1.2.3.1.3. Klasa: benetyty (Bennettitopsida) 242
11.1.2.3.2. Podgromada: nagozalążkowe drobnolistne (Pinophytina) 243
11.1.2.3.2.1. Klasa: kordaity (Cordaitopsida) 243
11.1.2.3.2.2. Klasa: szpilkowe, iglaste (Coniferophyta) 244
11.1.2.3.2.3. Klasa: miłorzębowe (Ginkgopsida) 245
11.1.2.3.3. Pogromada: okrytozalążkowe, okrytonasienne (Angiospermae) 246
PYTANIA KONTROLNE 248
ĆWICZENIE 249
12 Planisekcja (Włodzimierz Mizerski) 250
12.1. Bieg i upad granic (powierzchni) geologicznych 250
12.2. Struktury geologiczne na mapach planisekcyjnych 251
ĆWICZENIA 257
13 Intersekcja (Włodzimierz Mizerski) 260
13.1. Zależność przebiegu linii intersekcyjnych od ukształtowania terenu 260
13.1.1. Intersekcja w obszarze urzeźbionym o budowie płytowej 261
13.1.2. Intersekcja w obszarze urzeźbionym o warstwach (powierzchniach) nachylonych 262
13.2. Wyznaczanie linii intersekcyjnej na mapie 263
13.3. Wyznaczanie biegu i upadu powierzchni na podstawie linii intersekcyjnej 267
ĆWICZENIA 268
14 Profile i przekroje geologiczne (Piotr Czubla) 270
14.1. Przykłady interpretacji profili geologicznych 276
14.2. Zasady interpretacji przekrojów geologicznych 279
PYTANIA KONTROLNE 284
ĆWICZENIA 285
15 Kompas geologiczny (Włodzimierz Mizerski) 286
15.1. Budowa kompasu 286
15.2. Pomiar parametrów zalegania powierzchni 287
15.3. Pomiar orientacji prostej 289
15.4. Pomiar wysokości względnych 290
16 Dokumentacja odsłonięć (Włodzimierz Mizerski) 292
16.1. Obserwacje litologiczne 292
16.2. Obserwacje stratygraficzne i paleontologiczne 293
16.3. Obserwacje i pomiary tektoniczne 294
16.4. Obserwacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie 294
16.5. Obserwacje współczesnych procesów geodynamicznych 295
16.6. Dokumentacja odsłonięcia 295
Literatura uzupełniająca 297
Tabela stratygraficzna 300
Indeks rzeczowy 302