ebook Reinterpretacje Ewa Kubiak

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2015

Prezentowane studium przybliża architekturę jezuitów w Ameryce Południowej w okresie kolonialnym. Czytelnik może zapoznać się zarówno ze skomplikowaną sytuacją kulturową, na której tle powstawały prezentowane obiekty, jak i z zaskakującym bogactwem form, które zostały wykreowane przez europejskich przybyszów w kontakcie z rdzennymi społecznościami. Sztuka barokowej Ameryki Łacińskiej jest zjawiskiem szczególnym. W zapoznaniu się z tą egzotyczną rzeczywistością pomaga bogaty materiał ilustracyjny, pozwalający na uświadomienie sobie odmienności barokowej architektury chrześcijańskiej w różnych zakątkach świata. W publikacji nie ograniczono się do obiektów dobrze znanych i projektowanych przez słynnych architektów, ale przedstawiono też architekturę andyjskich prowincji dawnego Wicekrólestwa Peru oraz misyjne świątynie w tropikalnych regionach dzisiejszych Boliwii, Paragwaju czy Brazylii. Książka przeznaczona jest dla historyków sztuki, jednak może stać się ciekawą lekturą dla osób, które – zafascynowane odległymi kulturami - chciałyby dowiedzieć się czegoś więcej o architekturze kolonialnej Ameryki Południowej, a także o tym, jak na przestrzeni wieków zmieniało się widzenie obiektów architektonicznych tego dalekiego kontynentu.

Spis treści ebooka Reinterpretacje

Od Autorki 12
Mapy 16

WSTĘP 20
1. Cel pracy 22
2. Ramy chronologiczne i terytorialne 25
3. Stan badań 26
3.1. Architektura kolonialna w Ameryce Południowej 26
3.2. Architektura jezuitów w Ameryce Południowej 28
3.3. Sztuka kolonialna - badania polskie i rosyjskie 32
4. Metody badań 36
4.1. Badania terenowe 36
4.2. Charakterystyka źródeł rękopiśmiennych i drukowanych 37
4.3. Charakterystyka materiału ikonograficznego 40
5. Metodologia badań 41
5.1. Percepcja dzieła architektury 43
5.1.1. Percepcja zmysłowo-estetyczna 44
5.1.2. Percepcja semiotyczna 45
5.1.3. Cztery typy obrazowości w percepcji dzieła architektonicznego 47
5.1.4. Percepcja jako indywidualna iluzja 52
5.2. Estetyka recepcji i recepcja dzieł architektonicznych 55
5.3. Interpretacje dzieła architektury 56
6. Struktura pracy 59
7. Nazwy geograficzne, nazwy własne, wyrazy obcego pochodzenia i inne kwestie językowe 60
Ilustracje 62

ROZDZIAŁ I. KRÓTKIE WPROWADZENIE HISTORYCZNE, KULTUROWE I ARTYSTYCZNE 68
1. Ramy kulturowe i związany z nimi aparat pojęciowy 70
1.1. Nowy Świat 71
1.2. Indie Zachodnie 72
1.3. Ameryka Łacińska 72
1.4. Kolonia i kolonializm 74
1.5. Kultura i cywilizacja 76
2. „Terminologiczne grzęzawisko”, czyli aparat pojęciowy z zakresu historii sztuki charakterystyczny dla sztuki prezentowanego obszaru w XVI-XVIII wieku 78
3. Historia kolonii w Ameryce Południowej i podstawy ich funkcjonowania 82
3.1. Ameryka hiszpańskojęzyczna - Wicekrólestwo Peru, Nowa Granada, La Plata 82
3.1.1. Historia, podział terytorialny i podstawy ekonomiczne funkcjonowania kolonii 82
3.1.2. Stosunki etniczne i społeczne 86
3.1.3. Kościół i ewangelizacja 87
3.1.4. Sztuka 89
3.2. Brazylia 91
3.2.1. Historia, podział terytorialny i ekonomiczne podstawy funkcjonowania kolonii 91
3.2.2. Stosunki etniczne i społeczne 93
3.2.3. Kościół i ewangelizacja 94
3.2.4. Sztuka 95
4. Historia zakonu jezuitów 96
4.1. Powstanie zakonu jezuitów 96
4.2. Historia jezuitów w Ameryce Południowej 97
4.2.1. Obszar hiszpańskojęzyczny 97
4.2.2. Brazylia 97
4.2.3. Wygnanie jezuitów 98
5. Architektura jezuicka - zagadnienia ogólne i teoretyczne 99
5.1. Charakterystyka architektury jezuickiej - rodzaje świątyń ze względu na funkcje 99
5.2. Styl jezuicki 100
5.2.1. Styl jezuicki jako bogactwo form i dekoracji 101
5.2.2. Styl jezuicki jako skromność i umiar 103
5.2.3. Styl jezuicki a kościoły Il Gesù i Sant’Ignazio w Rzymie 104
5.2.4. Na sposób jezuicki, czyli modo nostro i akomodacja w architekturze 106
Ilustracje 110

ROZDZIAŁ II. ARCHITEKTURA MISYJNA - MIĘDZY GLOBALNOŚCIĄ A LOKALNOŚCIĄ 114
1. Misyjny charakter Towarzystwa Jezusowego 116
2. Jezuici i strategia urbanistyczna 119
2.1. Miasta „idealne” Ameryki Południowej 120
2.1.1. Lima 121
2.1.2. Trujillo 125
2.1.3. Cusco 126
2.2. Urbanistyka i budownictwo zakonu jezuitów 130
2.3. Metropolie, miasta i miasteczka 131
2.4. Redukcje i misje 134
2.4.1. Dzielnice indiańskie i redukcje - miasta i prowincja 141
2.4.2. Misje wśród Indian Guarani, Chiquitos i Mojos 148
2.4.3. Brazylijskie aldeamento 151
3. Typ kościoła misyjnego 153
3.1. Interpretacja „międzynarodowa” architektury misyjnej 153
3.1.1. Plan i struktura kościoła misyjnego 153
3.1.2. Materiał konstrukcyjny 155
3.2. Lokalne odmiany architektury misyjnej, jej znaczenie dawniej i dziś 159
3.2.1. Kolumbia i peruwiańskie Altiplano 159
3.2.2. Misje wśród Indian Guarani, Chiquitos i Mojos 162
3.2.3. Chiloé 165
3.2.4. Kościoły brazylijskie - pomiędzy architekturą centrum i prowincji 170
Ilustracje 176

ROZDZIAŁ III. ARCHITEKTURA REGIONALNA - KOŚCIOŁY JEZUICKIE 204
1. Metropolia i prowincja 206
2. Lokalne nurty i miejscowe tradycje architektoniczne 208
2.1. Świątynia jezuitów i architektura regionu kuzkeńskiego 208
2.1.1. Fasada kościoła jezuitów w Cusco i jej wpływ na architekturę miasta oraz regionu 211
2.1.2. Plan kościoła, system konstrukcyjny i układ przestrzenny 216
2.1.3. Motywy dekoracyjno-ornamentalne 218
2.1.4. Cusqueñismo i architektura kolonialna miasta 218
2.2. Dekoracja mestizo i mudéjar 221
2.2.1. Dekoracja mestizo w regionie arequipeńskim 222
2.2.2. Dekoracja mestizo w Collao 224
2.2.3. Sucre i Potosi - dekoracja w typie mudéjar 228
2.3. Kościoły jezuickie w Cordobie, Asunción i Santa Fe 232
2.4. Kościoły peruwiańskiego wybrzeża 234
Ilustracje 240

ROZDZIAŁ IV. MODEL KOŚCIOŁA IL GESÙ I ARCHITEKTURA KOLONIALNA AMERYKI POŁUDNIOWEJ – KONFRONTACJE 262
Wprowadzenie 264
1. Modele w badaniach humanistycznych i w architekturze 265
1.1. Model architektoniczny 267
1.2. Model architektoniczny a model mentalny w badaniach form architektonicznych i ich percepcji 268
2. Model kościoła Il Gesù jako model badawczy 273
2.1. Plan i układ przestrzenny - model 273
2.2. Kompozycja fasady - model 274
2.3. Kaplice i nawy boczne - terminologia, forma, funkcja 276
3. Kościół Il Gesù i architektura Ameryki Południowej - relacje 281
3.1. Buenos Aires 282
3.2. Quito 284
3.3. San Pablo w Limie i San Ignacio w Bogocie 286
3.4. San Francisco w Limie 289
4. Kościół Il Gesù i badania nad architekturą Ameryki Południowej - interpretacje 290
4.1. Kościół Il Gesù w historii architektury nowożytnej Europy 290
4.2. Południowoamerykańskie fasady kościołów w typie Il Gesù 293
4.2.1. Fasada La Compańia w Quito 293
4.2.2. Fasada kościoła w Salvadorze da Bahia 296
4.2.3. Fasada kościoła Sao Miguel 303
4.2.4. Fasady kościołów niejezuickich 305
4.3. Układ przestrzenny Il Gesù w kontekście badań architektury południowoamerykańskiej 308
4.3.1. Układ przestrzenny kościołów w Popayan, Cartagenie, Buenos Aires 309
4.3.2. Struktura przestrzenna kościołów jezuickich w Brazylii i model Il Gesù 311
4.3.3. Układ przestrzenny Il Gesù a świątynie niejezuickie 312
Ilustracje 314

Podsumowanie 340
Ilustracje 352
Spis map i ilustracji 368
Skróty 380
Bibliografia 382
Summary 434
Indeks osób 442
Indeks topograficzno-rzeczowy 450
Od redakcji 462