ebook Rodzina a system społeczny Anna Giza-Poleszczuk

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2005

Próba stworzenia modelu, który ujmuje rodzinę jako podstawowy układ społeczny, „jednostkę reprodukcji” systemu społecznego stanowi jeden z dwu celów, jaki Autorka stawia sobie w prezentowanej publikacji. W myśl proponowanego modelu to właśnie struktury kooperacji tworzące ów podstawowy układ społeczny są podwaliną funkcjonowania wszelkich systemów życia społecznego: ekonomii, polityki, kultury.

Celem drugim jest krytyczna rewizja statusu rodziny we współczesnej socjologii. Oznacza to nie tylko rewizję korpusu wiedzy o rodzinie, ale również jej miejsca w teorii socjologicznej. Jeśli bowiem rodzina stanowi centrum „społecznego metabolizmu”, to nie ma sensu mówić o socjologii rodziny czy teorii rodziny jako o odrębnej dziedzinie przedmiotowej.

Spis treści ebooka Rodzina a system społeczny

Wprowadzenie 9

Rozdział I. Reprodukcja, kooperacja i rodzina 23

1. Intuicje pojęciowe: reprodukcja, kooperacja i układ społeczny 25
2. Proces reprodukcji i jego aspekty 28
3. Modele reprodukcji populacji w naukach społecznych i biologii 31
4. Rodzina jako układ dynamicznie złożony 42

Rozdział II. Rodzina: pole pojęciowe 50

1. Model rodziny w hierarchicznie złożonym systemie społecznym 52
1.1. Konstrukcja „jednostki reprodukcyjnej” 56
1.2. Ciągłość reprodukcji 63
1.3. Zasady integracji 66
1.4. Wzrost złożoności: problem integracji międzygrupowej 71
2. Stabilność systemu a autonomia jednostek 76
3. Dynamika przynależności: ruchliwość wewnątrz- i międzygrupowa 80
4. Kooperacja a reprodukcja 82

Rozdział III. Specyfika rodziny ludzkiej w świetle biologii ewolucyjnej 87

1. Biologia a socjologia 87
1.1. Model i rzeczywistość 88
1.2. Determinizm genetyczny a ludzka autonomia 91
1.3. „Walka o byt”- fitness i mechanizm doboru naturalnego 96
1.4. Adaptacja, wyjaśnienia ultymatywne i proksymalne 102
2. Pole pokrewieństwa: kooperacja i konflikt 104
2.1. Dynamika układu pokrewieństwa 106
2.2. Płeć: konflikty na tle inwestycji rodzicielskich 109
2.3. Uspołecznienie reprodukcji: teoria inclusive fitness 113
2.4. Altruizm uogólniony a kwestia doboru grupowego 118
2.5. Rodzice, dzieci, rodzeństwo: ograniczenia altruizmu i sfery niepewności 119
2.6. Rodzina ludzka: specyfika systemu reprodukcji człowieka 125

Rozdział IV. Dziedziczenie środowiska społecznego 128

1. Uspołecznienie w perspektywie biologii 128
1.1. Waga środowiska społecznego: kooperacja i emocje społeczne 129
1.2. Waga środowiska społecznego: dziedziczenie artefaktów 136
2. Środowisko społeczne a reprodukcja kooperacji 142
2.1. Pojęcie „woli naturalnej” i „wspólnoty” 145
2.2. Pojęcie „woli arbitralnej” i „zrzeszenia” 155
2.3. Pojęcie „woli refleksyjnej” i „wspólnoty wyboru” 159
2.4. Elementarne sytuacje międzyludzkie w rodzinie a „gen” kooperacji 164

Rozdział V. Ekonomia i reprodukcja 172

1. Rodzina i ekonomia w świetle demografii historycznej 177
1.1. „Dostępność” małżeństwa 177
1.2. Wiek zawierania małżeństw 183
1.3. Dobór małżeński 190
1.4. Dzieci 192
1.5. Przemiany gospodarcze a indywidualizacja reprodukcji 197
2. Reprodukcja w perspektywie neoklasycznej teorii ekonomii 200
2.1. Założenia ekonomicznego modelu małżeństwa i rodziny 200
2.2. Krytyczne momenty reprodukcji 203
2.3. Gospodarstwo domowe jako przedsiębiorstwo 207
2.4. Gospodarstwo domowe a rodzina: produktywność miłości 211
2.5. Podsumowanie 214

Rozdział VI. Historia rodziny 216

1. Społeczeństwa bez historii: klan i ethnos 219
2. Ród, rasa i dom: konstelacje rodziny „rolniczej” 226
3. „Rodzina” jako medium reprodukcji struktury społecznej: dominacja logiki rynku i państwa 234
4. Zmierzch społeczeństwa przemysłowego i upadek rodziny 244

Rozdział VII. Rodzina a hierarchicznie złożony system społeczny 253

1. Rodzina jako „jednostka reprodukcyjna” 254
2. Jednostki reprodukcyjne wyższego rzędu 260
3. Efektywność „grupy grup”: problem segmentacji i otwartości 264
4. „Schładzanie świata”- od więzi rodzinnych do relacji w sferze instytucji publicznych 267
5. Dylematy współczesnej rodziny 271
6. Pole doświadczeń socjalizacyjnych we współczesnej rodzinie 274
7. Konflikt schematów: presja refleksyjności 278

Bibliografia 283