ebook Samorząd terytorialny XXI wieku Irena Lipowicz

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2019

Samorząd terytorialny jest ideą i instytucją prawną doskonaloną przez prawie 200 lat w nauce prawa administracyjnego wielu krajów europejskich. Publikacja stanowi nowe, oryginalne ujęcie jego istoty. Autorka wskazuje na najważniejsze problemy, z którymi samorząd ten będzie się borykać w XXI w., eksponuje uniwersalność niektórych – niesłusznie zapomnianych – idei leżących u jego podstaw, a także odnosi je do obecnej krytyki decentralizacji.
Adresaci:Publikacja jest przeznaczona dla osób realizujących w praktyce zadania i kompetencje samorządu terytorialnego. Będzie również interesującą lekturą dla szerokiego kręgu specjalistów z zakresu prawa administracyjnego (samorządowego) i polityki administracyjnej oraz studentów.

Spis treści ebooka Samorząd terytorialny XXI wieku

Uwagi wstępne, cel i metoda pracy , str. 9

Rozdział 1
Poglądy głównych twórców samorządu terytorialnego oraz ich kontekst historyczny i kulturowy – w poszukiwaniu współczesnej inspiracji , str. 29
1.1. „Ojcowie samorządu” – uzasadnienie wyboru , str. 29
1.2. Jean-Jacques Rousseau – gmina „starsza od państwa” i naturalne prawa jej mieszkańców , str. 33
1.3. Baron Heinrich vom Stein – uniwersalna idea reformy państwa – współudział i współodpowiedzialność , str. 36
1.4. Alexis de Tocqueville – wolna gmina podstawą wolnych społeczeństw , str. 42
1.5. Rudolf von Gneist – samorząd jako uzupełniający system realizacji woli państwowej, państwo jako zbiorowy obowiązek , str. 43
1.6. Lorenz von Stein – samorząd jako społeczny obszar wolności, narodziny nadzoru , str. 46
1.7. Paul Laband – samorząd jako forma samoograniczenia się państwa dla sprawnego administrowania, ku pozytywizmowi prawniczemu , str. 49
1.8. Tadeusz Bigo – celowe rozproszenie władzy państwowej a związki publicznoprawne , str. 52
1.9. Aleksander Kroński – samodzielny zarząd osób bezpośrednio zainteresowanych , str. 57
1.10. Stanisław Kasznica – prekursor partycypacji oraz uznania roli innowacji społecznych , str. 59
1.11. Adolf Gasser – samorząd terytorialny „ratunkiem dla Europy” , str. 63

Rozdział 2
Główne fazy rozwoju idei samorządu terytorialnego , str. 67
2.1. Uwagi wstępne , str. 67
2.2. Lata 1809–1849: bunt przeciw absolutyzmowi , str. 68
2.3. Lata 1850–1914: stabilizacja idei i praktyki, wielkie debaty europejskie , str. 71
2.4. Lata 1918–1939: samorząd wobec nowych zadań i wyzwań: Wielkiego Kryzysu i narastającego totalitaryzmu , str. 72
2.5. Lata 1945–1988: odmienne losy samorządu na Wschodzie i Zachodzie Europy po II wojnie światowej w świetle doktryny prawa administracyjnego , str. 81
2.5.1. Europa Środkowa i Wschodnia – narzucony kres samorządu, triumf centralizacji , str. 81
2.5.2. Wolny Zachód Europy – rozwój teorii samorządu i jego europeizacja , str. 89
2.5.2.1. Samorząd terytorialny w odbudowie demokratycznej legitymacji władzy publicznej , str. 90
2.5.2.2. Rozwój teorii samorządu i jego europeizacja , str. 95
2.5.2.3. Idea prywatyzacji zadań publicznych i jej konsekwencje dla podstaw teorii samorządu , str. 99
2.5.2.4. Pojęcia samorządu wobec ofensywy nowych teorii administracji , str. 119
2.6. Lata 1989–2001: odrodzenie samorządu terytorialnego jako część procesu transformacji ustrojowej – w poszukiwaniu ustroju optymalnego , str. 122
2.6.1. Samorząd terytorialny jako fi lar demokratycznego państwa prawnego w świetle nauki prawa administracyjnego , str. 124
2.6.2. Konstytucyjna gwarancja samorządu terytorialnego i jej znaczenie w stabilizacji ustrojowej administracji , str. 128
2.7. Lata 2001–2018: samorząd współczesny – ku europeizacji , str. 129

Rozdział 3
Fundamenty aksjologiczne samorządu terytorialnego , str. 133
3.1. Pomocniczość – powstanie i ewolucja idei , str. 133
3.1.1. Źródła koncepcji – katolicka nauka społeczna w obronie podmiotowości , str. 133
3.1.2. Pomocniczość w zarządzaniu lokalnym Europy – uzasadnienie teoretyczne , str. 137
3.1.3. Kryzys idei pomocniczości jako mechanizmu ochronnego i jej odrodzenie , str. 138
3.1.4. Pomocniczość jako idea na trudne czasy i uniwersalność jej zastosowania , str. 147
3.2. Decentralizacja , str. 150
3.3. Decentralizacja jako ustrojowa zasada podstawowa , str. 161
3.4. Demokracja , str. 162
3.4.1. Demokratyczna organizacja samorządu , str. 162
3.4.2. Demokratyczna kontrola samorządu , str. 176
3.4.3. Demokratyczna legitymacja samorządu , str. 181

Rozdział 4
Samorząd w państwie współczesnym , str. 195
4.1. Uwagi wstępne , str. 195
4.2. Samorząd terytorialny a parlament , str. 200
4.3. Samorząd terytorialny a sądownictwo , str. 209
4.4. Samorząd terytorialny a administracja rządowa jako część władzy wykonawczej , str. 211
4.5. Pojęcie władztwa administracyjnego , str. 213
4.6. Erozja władztwa samorządu terytorialnego , str. 220
4.6.1. Depopulacja i nomadyzacja , str. 221
4.6.2. Deindustrializacja a specjalne strefy ekonomiczne , str. 225
4.6.3. Prywatyzacja i jej ograniczenia , str. 227
4.6.4. Uspołecznienie a rezonans społeczny , str. 231
4.6.5. Recentralizacja i jej ideologiczne uzasadnienia , str. 234
4.7. Konsekwencje teoretyczne zmian , str. 236

Rozdział 5
Samorząd czasów przełomu , str. 243
5.1. Globalizacja i odmiejscowienie administrowania na poziomie lokalnym i ponadlokalnym , str. 243
5.2. Ofensywa cyfryzacji – wirtualne wspólnoty i ich samorządy czy wirtualne społeczności? , str. 254
5.3. eSamorząd w ePaństwie – perspektywy i granice , str. 264
5.4. Standardy samorządu terytorialnego – perspektywy gminy , str. 269
5.5. Samorząd terytorialny – ratunek dla Europy? , str. 292
5.5.1. Zaufanie i otwartość w „demokracji nieufnych” , str. 292
5.5.2. Bliskość i lokalność w anonimowym społeczeństwie , str. 298
5.5.3. Dobro wspólne w świecie eskalacji konfliktów , str. 303
5.5.4. Racjonalność jako płaszczyzna legitymacji działania w czasach postprawdy , str. 310

Podsumowanie i wnioski , str. 317

Bibliografia , str. 337