Za darmo

ebook Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2010

Zamieszczone w niniejszej publikacji artykuły, znacznie wzbogacają wiedzę o życiu społeczno-kulturalnym łódzkich Żydów i Niemców w okresie Polski Ludowej i III Rzeczpospolitej. Są naukowe, zachowują znaczny obiektywizm wobec badanego przedmiotu, ale jednocześnie wzruszają, wskazując na traumę tych mniejszości. Pozwalają wczuć się w świat przeżyć wewnętrznych łodzian , którzy nie z własnej winy , po II wojnie światowej, znaleźli się w znikomej mniejszości w swoim mieście, a mimo wszystko starali się twórczo w nim funkcjonować.
Książka składa się z trzech segmentów powiązanych z sobą tematyką, ale nie zastosowanym podejściem metodologicznym i aparatem naukowym. Zostały one umownie określone jako spojrzenia etnologa, historyka, filologa i geografa. Przy tym każda z tych części posiada, przy przewadze metod charakterystycznych dla danej nauki, również właściwości podejścia interdyscyplinarnego, ale uwzględniającego głównie dorobek historii.

Spis treści ebooka Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku

Wstęp (Andrzej Lech) 9
CZĘŚĆ I SPOJRZENIE ETNOLOGA Społecznośćżydowska 11
Inga Kuźma – Współczesne życie organizacyjne i wspólnotowe łódzkich Żydów 13
Wprowadzenie 13
1. Żydowskość jako „konstrukcja w procesie” – Gmina Wyznaniowa Żydowska 23
2. „Pomost” ku żydowskości – Klub Fundacji S. Laudera, Stowarzyszenie i Fundacja Magen Dawid 33
3. Żydowskość „nieoswojona” – młodzi nieobecni 41
Podsumowanie 48
Beata Wasilewska- Klamka – Społeczność żydowska w Łodzi po 1945 r. Szkic do portretu 49
Wprowadzenie 49
1. Obrazy wspomnień najstarszego pokolenia 50
2. Obrazy wspomnieńśredniego pokolenia 54
3. Obrazy wspomnień młodego pokolenia 65
Podsumowanie. 67
Joanna Sadowska – Mniejszość żydowska w Łodzi po 1945 roku w świadomości mieszkańców miasta 69
Wprowadzenie 69
1. Polska Ludowa a dzień dzisiejszy – zmiana sytuacji mniejszości żydowskiej w Łodzi 72
2. Żydzi na tle innych łodzian. 74
3. Stosunek ankietowanych do badanej mniejszości 74
4. Wiedza ankietowanych do badanej mniejszości 80
Podsumowanie 83
Bibliografia 88
Społeczność niemiecka 93
Inga Kuźma – Życie organizacyjne współczesnej łódzkiej społeczności niemieckiej 93
Wprowadzenie 93
1. Niemieckie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne w Łodzi 95
2. Niemieckojęzyczne Koło Biblijne 99
Podsumowanie 101
Agnieszka Iwaszkiewicz – W mojej (nie) pamięci. Opowieść o losach kobiet pochodzenia niemieckiego w Łodzi 102
Wprowadzenie. Antropolog w zetknięciu z mniejszością narodową 102
1. Być Niemką w Łodzi 106
2. To co chowam w (nie) pamięci 116
3. Poza Przeszłością? 123
Podsumowanie 124
Joanna Sadowska – Mniejszość niemiecka w Łodzi po 1945 r. w świadomości mieszkańców miasta 126
Bibliografia 133
CZĘŚĆ II – SPOJRZENIE HISTORYKA I FILOLOGA 137
Społeczność żydowska 139
Leszek Olejnik – Struktury życia społeczno-politycznego łódzkich Żydów w latach 1945–1950 139
1. W nowej rzeczywistości społeczno-politycznej 139
2. Wojewódzki Komitet Żydowski – geneza, struktura, oblicze polityczne 140
3. Żydowskie życie polityczne – partie polityczne 147
4. Życie religijne (działalność Żydowskiej Kongregacji Wyznaniowej) 155
5. Zmiany instytucjonalne w organizacjach żydowskich w latach 1945–1950 161
Ewa Wiatr – Życie kulturalne Żydów w Łodzi w latach 1945–1950 163
Wprowadzenie 163
1. Uwarunkowania społeczno-polityczne 164
2. Aktywność kulturalne partii i organizacji żydowskich 168
3. Związek Literatów i Dziennikarzy Żydowskich w Łodzi 170
4. Działalność wydawnicza 175
5. Związek Żydowskich Artystów Plastyków 177
6. Towarzystwo Kultury Żydowskiej 180
7. Teatr Żydowski 183
8. Repertuar rozrywkowy 190
9. Film żydowski 192
Przemysław Stępień – Szkolnictwo żydowskie w Łodzi w latach 1945–1950 195
Społeczność niemiecka 209
Krystyna Radziszewska – Społeczność niemiecka w Łodzi w latach 1945–1950 209
1. Niemiecka lista narodowościowa (DVL) 209
2. Pierwsze miesiące w wyzwolonym mieści 211
3. Obóz Pracy Sikawa (1945–1950) 214
3.1. Utworzenie obozu i jego załoga 214
3.2. Sikawa jako obóz pracy 216
3.3. Przyjęcie do obozu i warunki obozowe 218
4. Obóz dla jeńców wojennych 226
Podsumowanie 229
Monika Kucner – Prasa łódzka wobec kwestii niemieckiej w latach 1945–1947 i jej rola w kształtowaniu opinii społecznej 230
Wprowadzenie 230
1. Tematyka 231
2. Analiza językowa 235
2.1. Środki retoryczne 235
2.2. Środki stylistyczne 337
3. Obraz Niemca w tekstach literackich 242
Podsumowanie 244
Monika Kucner, Krystyna Radziszewska – W poszukiwaniu nowej ojczyzny – losy Niemców łódzkich poza Łodzią 245
1. Ucieczka z Łodzi 245
2. Komitet Pomocy 248
3. Ziomkostwo Wisła-Warta 249
4. Kuratorium Łódzkiego Niemieckiego Gimnazjum 253
5. Czasopisma i archiwa 254
6. Komisja ds. Badania Dziejów Niemiec w Polsce 256
7. Biblioteka im. Marcina Opitza w Herne 257
8. Kontakty z Łodzią 257
9. Wielcy Łodzianie 259
10. Łodzianie powracają do Łodzi 260
Podsumowanie 260
CZĘŚĆ II – SPOJRZENIE GEOGRAFA 263
Wprowadzenie (Marek Barwiński, Andrzej Rykała) 265
Społeczność żydowska 267
Andrzej Rykała – Łódź na mapie skupisk żydowskich Polski (po 1945 r.) 267
1. Skupisko żydowskie w Łodzi do 1945 r 267
2. Skupisko żydowskie w Łodzi po zakończeniu wojny – refleksja ogólna, cel opracowania 270
3. Żydzi w powojennej Polsce – kim są? 271
4. Dynamika zmian liczby Żydów w Łodzi na tle przemian demograficznych i społecznych skupisk żydowskich w Polsce– przyczyny, przebieg, konsekwencje 273
4.1. Lata 40 273
4.2. Lata 50 282
4.3. Lata 60 286
4.4. Lata 70 i 80 289
4.5. Lata 90 i początek XXI w. 291
5. Łódź na mapie aktywności społeczno-politycznej, gospodarczej, kulturalnej oraz religijnej polskich Żydów 294
5.1. Pluralizm i autonomia – życie organizacyjne Żydów w pierwszych latach powojennych 294
5.2. Działalność polityczna 295
5.3. Działalność społeczno-gospodarcza i kulturalna 308
5.4. Działalność opiekuńcza, oświatowa i religijna 324
5.5. Spółdzielczość 322
Kres autonomii instytucjonalnej Żydów. Podsumowanie 325
Bibliografia 331
Społeczność niemiecka 333
Marek Barwiński, Andrzej Rykała – Przemiany demograficzno-społeczne i działalność organizacyjna Niemców w Łodzi na tle sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce po 1945 r 333
1. Zanim przybyli do Łodzi – Niemcy w przestrzeni państwa polskiego 333
2. Geneza skupiska Niemców w Łodzi w kontekście przestrzennego rozwoju ich osadnictwa na ziemiach polskich do 1945 r. 335
3. Przemiany demograficzno-społeczne Niemców w Łodzi na tle sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce po 1945 r 341
3.1. Ogólna sytuacja demograficzno-społeczna Niemców w pierwszych latach po zakończeniu wojny 342
3.2. Zmiany liczebne i migracje łódzkich Niemców w latach 40 344
3.3. Problem byłych volksdeutschów 346
3.4. Przemiany społeczne Niemców w Łodzi na tle sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce 350
4. Działalność organizacyjna Niemców w Łodzi na tle podobnych form aktywności mniejszości niemieckiej w Polsce po 1945 r 362
Podsumowanie 373
Bibliografia 375