-11%
Nowość

ebook Stosunki państwa i Kościoła katolickiego w konstytucyjnym porządku III Rzeczypospolitej Polskiej Jakub Stępień

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2025

Stosunki pomiędzy państwem i Kościołem katolickim pozostają stałym elementem debaty publicznej w III Rzeczypospolitej Polskiej. Zagadnienie „właściwego kształtu” tych stosunków omawiane jest nie tylko w ramach dyskursu naukowego, lecz także w przestrzeni politycznej, medialnej oraz w prywatnych, nierzadko burzliwych rozmowach.
Niniejsza publikacja stanowi próbę zabrania głosu w tej dyskusji poprzez kompleksowe przeanalizowanie współczesnego kształtu relacji wzajemnych państwa i Kościoła katolickiego w konstytucyjnym porządku III Rzeczypospolitej Polskiej. Badania przeprowadzono w oparciu o wykładnię przepisów prawa międzynarodowego, państwowego i kościelnego, a następnie zestawiono je z praktyką działania jednostek – członków wspólnoty państwowej i kościelnej, Kościoła katolickiego jako związku wyznaniowego oraz przedstawicieli władz kościelnych i państwowych. Przyjęta metoda pozwoliła na wyodrębnienie rodzajów i obszarów ewentualnych naruszeń, a także wskazanie możliwości zmian współczesnej regulacji w celu zagwarantowania przestrzegania konstytucyjnych standardów omawianych relacji.

Spis treści ebooka Stosunki państwa i Kościoła katolickiego w konstytucyjnym porządku III Rzeczypospolitej Polskiej

Wstęp 7

Rozdział I. Kościół katolicki w historii polskiej państwowości 11

Rozdział II. Stosunek Kościoła katolickiego do państwa 31
1. Status Stolicy Apostolskiej 31
2. Stosunek Kościoła katolickiego do państwa w nauczaniu Soboru Watykańskiego 41
2.1. Zasada poszanowania społeczeństwa pluralistycznego 42
2.2. Zasada wolności religijnej 44
2.3. Zasada autonomii i niezależności Kościoła i państwa 45
2.4. Zasada współdziałania państwa i Kościoła katolickiego 48

Rozdział III. Wolność sumienia i religii 51
1. Terminologia 56
2. Charakter konstytucyjnej wolności sumienia i religii 58
3. Zakres podmiotowy wolności sumienia i religii 61
4. Zakres przedmiotowy wolności sumienia i religii 64
5. Ograniczenia konstytucyjnej wolności sumienia i religii 79

Rozdział IV. Konstytucyjne zasady determinujące miejsce Kościoła katolickiego w polskim porządku prawnym 91
1. Zasada równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych 91
2. Zasada bezstronności władz publicznych w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych 98
3. Zasada poszanowania autonomii i niezależności wspólnot w swoim zakresie oraz współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego 109
4. Zasada oparcia stosunków pomiędzy państwem a Kościołem katolickim o umowę międzynarodową i ustawy 122

Rozdział V. Kościół katolicki w przestrzeni publicznej III Rzeczypospolitej Polskiej 133
1. Symbole religijne w przestrzeni publicznej 133
2. Prawo do opieki duszpasterskiej 155
3. Kościół katolicki w środkach masowego przekazu 170

Rozdział VI. Kościół katolicki w systemie szkolnictwa 183
1. Nauczanie religii w szkołach publicznych 184
1.1. Osoby prowadzące nauczanie religii 194
1.2. Treść przekazywana w trakcie lekcji religii 196
1.3. Ocena z przedmiotu nauczania religii 197
2. Katolickie przedszkola, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe 206
3. Katolickie szkoły wyższe 215

Rozdział VII. Stosunki pomiędzy władzą państwową a kościelną w wymiarze instytucjonalnym 223
1. Skuteczność norm prawa kanonicznego w polskim porządku prawnym 223
2. Struktura administracyjna i organizacyjna Kościoła katolickiego na terytorium III Rzeczypospolitej Polskiej 226
3. Zakres autonomii Kościoła katolickiego przy obsadzaniu urzędów kościelnych 230
3.1. Urząd kościelny 230
3.2. Regulacja konkordatowa 233
4. Stosunki dyplomatyczne 238

Rozdział VIII. Relacje przedstawicieli władz publicznych i władz Kościoła katolickiego w społeczno-politycznej rzeczywistości III Rzeczypospolitej Polskiej 243
1. Aktywność duchownych w kampanii wyborczej 250
2. Aktywność polityków w przestrzeni religijnej 261
3. Aktywność duchownych w przestrzeni publicznej 292

Rozdział IX. Stosunki pomiędzy państwem a Kościołem katolickim na płaszczyźnie finansowej 307
1. Dobrowolne ofiary wiernych 309
2. Zarządzanie majątkiem własnym przez kościelne osoby prawne 325
3. Subwencje z budżetu państwa i budżetów samorządowych 343

Zakończenie 371

Bibliografia 387