ebook Systemy polityczne Podręcznik akademicki Tom 2

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania: 2021

Niniejsza monografia stanowi oczekiwany przez środowisko politologiczne i ustrojoznawcze materiał dydaktyczny do przedmiotów: współczesne systemy polityczne oraz ustroje państwowe, realizowanych na kierunkach prawniczych, politologicznych, administracyjnych czy studiach europejskich. Jest ona naturalnym uzupełnieniem pierwszego tomu, przygotowanego przez tych samych Autorów, a odnoszącego się do zagadnień teoretycznych, zazwyczaj będących tematem wykładów w ramach wyżej wymienionych przedmiotów kursowych lub fakultatywnych […].
Praca składa się z jedenastu rozdziałów prezentujących najistotniejsze (w procesie dydaktycznym i badaniach politologicznych) systemy polityczne. Sam wybór analizowanych systemów zasługuje na szczególne wyróżnienie. […] Wśród omawianych państw znalazły się modele demokratyczne, niedemokratyczne (autorytarne) oraz hybrydowe, co również należy docenić.
Z recenzji prof. dr. hab. Jacka Wojnickiego

Książka ma przemyślaną i logiczną strukturę. Poszczególne rozdziały dotyczą systemów politycznych konkretnych państw. Autorzy rozpoczynają od przedstawienia historii ustroju danego państwa, następnie analizują konstytucyjne zasady ustroju, a potem charakteryzują partie i systemy partyjne. Omawiają też system rządów, instytucje władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej oraz ustrój terytorialny. […] Wartość poznawcza niniejszej pracy jest bardzo wysoka.
Z recenzji dr. hab. Roberta Alberskiego, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego

Spis treści ebooka Systemy polityczne Podręcznik akademicki Tom 2

WPROWADZENIE 15
I. SYSTEM POLITYCZNY ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA WIELKIEJ BRYTANII I IRLANDII PÓŁNOCNEJ 19
1. Zarys historii ustroju państwa 19
2. Konstytucja i zasady ustroju 23
2.1. Konstytucja niespisana 23
2.2. Podstawowe zasady ustrojowe 26
3. Partie polityczne i system partyjny 28
4. System rządów 31
5. Parlament 33
5.1. Struktura i skład 33
5.2. Wybory 35
5.3. Organizacja wewnętrzna i tryb pracy 37
5.4. Funkcje 39
6. Monarcha 41
6.1. Porządek dziedziczenia i warunki objęcia tronu 41
6.2. Prerogatywy królewskie 42
6.3. Rola monarchy w systemie politycznym 43
7. Rząd 44
7.1. Struktura 44
7.2. Tryb powoływania 47
7.3. Funkcje 49
7.4. Odpowiedzialność polityczna 49
8. Sąd Najwyższy 52
9. Ustrój terytorialny 53
Polecana literatura 56
II. SYSTEM POLITYCZNY STANÓW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI 59
1. Zarys historii ustroju państwa 59
1.1. Powstanie federacji amerykańskiej 59
1.2. Spór o naturę Unii w XIX wieku 60
1.3. „Nowy ład” i państwo administracyjne 62
1.4. Imperialna prezydentura 63
1.5. Sąd Najwyższy w drugiej połowie XX wieku 63
2. Charakterystyka konstytucji i podstawowych zasad ustrojowych 63
2.1. Konstytucja Stanów Zjednoczonych z 17 września 1787 roku 63
2.2. Spór o suwerenność 66
2.3. Podstawowe zasady ustrojowe 67
3. Partie i system partyjny 68
3.1. Geneza i ewolucja amerykańskiego systemu partyjnego 68
3.2. Struktura głównych partii amerykańskich 69
3.3. Charakterystyka Demokratów i Republikanów 70
4. System rządów 71
4.1. Ogólna charakterystyka 71
4.2. Rozdział i niezależność władz 71
4.3. Mechanizmy hamujące – Kongres przeciw Prezydentowi 72
4.4. Mechanizmy hamujące – Prezydent przeciw Kongresowi 75
4.5. Mechanizmy hamujące – Kongres i Prezydent a władza sądownicza 76
5. Władza ustawodawcza – Kongres 77
5.1. Izba Reprezentantów 77
5.2. Senat 79
5.3. Proces ustawodawczy i funkcjonowanie Kongresu 80
5.4. Pozycja kongresmana, lobbing w Kongresie 82
6. Egzekutywa 83
6.1. Prezydent 83
6.2. Wiceprezydent 87
6.3. Konstytucyjne kompetencje Prezydenta 87
6.4. Znaczenie polityczne Prezydenta 91
6.5. Administracja federalna 92
7. Władza sądownicza 95
7.1. Struktura 95
7.2. Powoływanie i status sędziów 96
7.3. Zakres władzy sądowniczej 97
7.4. Znaczenie polityczne sądownictwa 98
8. Ustrój terytorialny 99
8.1. Podział kompetencji między federację a stany 99
8.2. Relacje międzyrządowe w federacji amerykańskiej 100
8.3. Ustroje stanów 101
Polecana literatura 102
III. SYSTEM POLITYCZNY REPUBLIKI FRANCUSKIEJ 105
1. Zarys historii ustroju państwa 105
2. Charakterystyka konstytucji z 4 października 1958 roku i podstawowych zasad ustrojowych 108
3. Partie i system partyjny 111
4. System rządów 116
5. Prezydent Republiki 118
6. Rząd 124
7. Parlament 131
8. Inne instytucje ustrojowe 138
8.1. Rada Konstytucyjna 138
8.2. Rada Gospodarczo-Społeczna i do spraw Ochrony Środowiska 140
8.3. Obrońca Praw 140
9. Ustrój terytorialny państwa 141
Polecana literatura 143
IV. SYSTEM POLITYCZNY REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC 147
1. Zarys historii ustroju państwa 147
2. Konstytucja Republiki Federalnej Niemiec z 23 maja 1949 roku i podstawowe zasady ustrojowe 151
3. Partie polityczne i system partyjny 156
4. System rządów i organów państwowych 159
5. Bundestag 163
6. Bundesrat 171
7. Prezydent Federalny 174
8. Rząd Federalny 178
9. Federalny Trybunał Konstytucyjny 183
10. Ustrój terytorialny 185
Polecana literatura 187
V. SYSTEM POLITYCZNY REPUBLIKI WŁOSKIEJ 189
1. Zarys historii ustroju – od statutu albertyńskiego do republiki 189
2. Konstytucja z 27 grudnia 1947 roku i podstawowe zasady ustrojowe 192
3. Partie polityczne i system partyjny 196
4. System rządów 202
5. Parlament 203
6. Prezydent republiki 211
7. Rząd 218
8. Organy pomocnicze 222
9. Sąd Konstytucyjny 223
10. Ustrój terytorialny 224
Polecana literatura 228
VI. SYSTEM POLITYCZNY KONFEDERACJI SZWAJCARSKIEJ 231
1. Zarys historii ustroju państwa 231
1.1. Geneza i kształtowanie się szwajcarskiej państwowości 232
1.2. Początki szwajcarskiego konstytucjonalizmu 233
1.3. Utworzenie federacji 234
2. Charakterystyka konstytucji i podstawowych zasad ustrojowych 235
2.1. Konstytucja Szwajcarii z 18 kwietnia 1999 roku 235
2.2. Podstawowe zasady ustroju państwa 238
3. Partie polityczne i system partyjny 245
3.1. Ogólna charakterystyka systemu partyjnego 245
3.2. Szwajcarskie partie polityczne 246
4. System rządów 248
5. Zgromadzenie Federalne 250
5.1. Pozycja ustrojowa parlamentu 250
5.2. System wyborczy 251
5.3. Zasady organizacji i funkcjonowania Zgromadzenia Federalnego 253
5.4. Funkcje Zgromadzenia Federalnego 255
6. Rada Federalna 261
6.1. Zasady powoływania, organizacja i funkcjonowanie 261
6.2. Kompetencje 263
7. Pozycja Prezydenta Federacji 265
8. Trybunał Federalny 267
9. Podstawowe założenia ustroju terytorialnego państwa 268
Polecana literatura 271
VII. SYSTEM POLITYCZNY KRÓLESTWA HISZPANII 273
1. Zarys historii ustroju państwa 273
2. Konstytucja z 27 grudnia 1978 roku i zasady ustroju 276
2.1. Tryb zmiany konstytucji 276
2.2. Podstawowe zasady ustrojowe 277
3. Partie polityczne i system partyjny 282
3.1. Partie ogólnokrajowe 282
3.2. Partie narodowe i regionalne 283
3.3. System partyjny 284
4. System rządów 285
5. Król 286
5.1. Zasady sukcesji tronu 286
5.2. Pozycja ustrojowa 286
5.3. Król jako szef państwa 287
5.4. Król jako symbol jedności i trwałości państwa oraz jego najwyższy przedstawiciel 289
6. Parlament 290
6.1. Struktura i skład 290
6.2. Wybory 291
6.3. Organizacja wewnętrzna i tryb pracy 294
6.4. Funkcje parlamentu 298
7. Rząd 302
7.1. Procedura powoływania 302
7.2. Struktura 304
7.3. Funkcje 305
7.4. Pozycja ustrojowa premiera 306
7.5. Odpowiedzialność polityczna rządu przed parlamentem 307
8. Pozostałe instytucje systemu politycznego 309
8.1. Obrońca Ludu 309
8.2. Rada Stanu 309
8.3. Trybunał Konstytucyjny 310
9. Ustrój terytorialny 311
9.1. Wspólnoty autonomiczne 311
9.2. Prowincje 314
9.3. Wyspy 315
9.4. Gminy 315
Polecana literatura 315
VIII. SYSTEM POLITYCZNY FEDERACJI ROSYJSKIEJ 317
1. Zarys transformacji ustroju państwa 317
1.1. Reformy Michaiła Gorbaczowa i rozpad Związku Radzieckiego 317
1.2. Utworzenie Federacji Rosyjskiej 319
2. Charakterystyka konstytucji i podstawowych zasad ustrojowych 321
2.1. Konstytucja Federacji Rosyjskiej z 12 grudnia 1993 roku 321
2.2. Podstawowe zasady ustroju państwa 323
3. Partie polityczne i system partyjny 327
3.1. Uwarunkowania i ogólna charakterystyka systemu partyjnego 327
3.2. Zagadnienie „partii władzy” i charakterystyka ugrupowań parlamentarnych 329
4. Reżim polityczny i system rządów 332
5. Prezydent 334
6. Parlament – Zgromadzenie Federalne 340
6.1. Pozycja ustrojowa i sposób wyłaniania izb parlamentu 340
6.2. Organizacja wewnętrzna parlamentu i pozycja deputowanych 343
6.3. Kompetencje Dumy Państwowej i Rady Federacji 344
7. Rząd 346
8. Sąd Konstytucyjny i Sąd Najwyższy 349
9. Ustrój terytorialny państwa 350
Polecana literatura 353
IX. SYSTEM POLITYCZNY CHIŃSKIEJ REPUBLIKI LUDOWEJ 355
1. Kilka uwag o historii ustroju Chin 355
2. Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej z 4 grudnia 1982 roku 359
3. Partie polityczne i system partyjny 363
4. Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych i Stały Komitet Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych 367
5. Przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej 372
6. Rada Państwowa 373
7. Centralna Rada Wojskowa 376
8. Ustrój terytorialny 376
Polecana literatura 381
X. SYSTEM POLITYCZNY CESARSTWA JAPONII 383
1. Zarys historii ustroju państwa 383
1.1. Wprowadzenie historyczne 383
1.2. Tradycje ustrojowe 384
2. Konstytucja demokratycznej Japonii z 3 listopada 1946 roku i jej zasady ustrojowe 387
3. Partie polityczne i system partyjny 391
4. System rządów 394
5. Cesarz 395
6. Parlament 398
7. Premier i rząd 403
8. Ustrój terytorialny 407
Polecana literatura 410
XI. SYSTEM POLITYCZNY REPUBLIKI INDII 413
1. Zarys historii ustroju Indii 413
2. Charakterystyka Konstytucji Republiki Indii (Bharat) z 26 listopada 1949 roku i podstawowych zasad ustrojowych 416
3. Indyjski system partyjny 420
4. System rządów i organów państwowych Indii 423
5. Prezydent 425
6. Rząd – Rada Ministrów 429
7. Parlament 430
7.1. Lok Sabha – Izba Ludu 430
7.2. Rajya Sabha – Rada Stanów 432
7.3. Ustalenia wspólne i procedowanie 433
8. Inne organy 435
8.1. Wiceprezydent 435
8.2. Sąd Najwyższy 435
8.3. Komisja Wyborcza 436
8.4. Kontroler i Generalny Rewizor Indii 437
8.5. Komisje służby publicznej 437
9. Ustrój terytorialny Indii 438
Polecana literatura 441