ebook Sztuka kompromisu O pierwszej wolnej elekcji i konfederacji warszawskiej Maciej Ptaszyński

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2025

Pobierz fragment

Publikacja przedstawia przebieg pierwszej wolnej elekcji w Rzeczypospolitej, która odbyła się po śmierci Zygmunta Augusta w 1572 roku. Opisano w niej procesy polityczne w okresie bezkrólewia, koncentrując się na negocjacjach między frakcjami szlacheckimi a kandydatami do tronu. Szczególna uwaga została poświęcona konfederacji warszawskiej – jej znaczeniu dla ukształtowania zasady tolerancji religijnej oraz roli, jaką odegrała w zawarciu kompromisu, mimo głębokich różnic wyznaniowych. Zawarte porozumienie stworzyło warunki do wyboru Henryka Walezego na króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

******

The Art of Compromise. The First Free Election and the Warsaw Confederation

The publication presents the course of the first free election in the Republic of Poland, which took place after Sigismund II Augustus’ death in 1572. It describes political processes during the interregnum, concentrating on the negotiations between nobility factions and candidates for the throne. Particular attention was paid to the Warsaw Confederation – its importance for shaping the principle of religious tolerance and the role it played in concluding the compromise, despite deep religious differences. The concluded agreement created the conditions for the election of Henry Valois as king of the Polish-Lithuanian Commonwealth.

Spis treści ebooka Sztuka kompromisu

WSTĘP 7
1. Podstawa źródłowa 7
2. Stan badań 10
3. Cel książki i metoda 13

ROZDZIAŁ 1. W przededniu zapowiedzianej śmierci 23
1. Grzechy króla 24
1.1. Dyskurs sejmowy i sprawy sumienia 29
1.2. Rozwód w cieniu Trydentu 33
1.3. Ostatnia z rodu 41
2. Struktury państwa 50
2.1. Unia i konfesje 53
2.2. Dynamika przemian konfesyjnych 57
2.3. Przemiana systemu rządów i języka polityki 66
2.4. Praktyka republikańskiej władzy 73
3. Podsumowanie 77

ROZDZIAŁ 2. Bez króla 80
1. Układ sił politycznych 81
1.1. Kandydaci 87
1.2. Problem Habsburgów 89
1.3. Stronnictwa 99
2. Walka polityczna i „zdjęte jarzmo” 101
2.1. Moment senatorski 102
2.2. W stronę kompromisu: zjazd w Kaskach 115
2.3. Francuski zwrot 121
3. Droga do elekcji: konwokacja 139
3.1. Życie sejmikowe 142
3.2. Oczekiwana konwokacja 146
3.3. Kontrowersyjna konfederacja warszawska 152
4. Podsumowanie 182

ROZDZIAŁ 3. Elekcja i koronacja w cieniu konfederacji 186
1. Liczna elekcja 187
1.1. Wysłuchanie poselstw 191
1.2. Wokół warunków elekcji i konfederacji 200
1.3. Paryż wart nabożeństwa 218
1.4. W oczekiwaniu na króla 231
2. Przybycie króla 250
2.1. Makiawelizm praktyczny 250
2.2. Uroczystości powitalne 252
2.3. Ingres nowego władcy 257
2.4. Ambiwalentna koronacja 264
3. Sejm rozczarowań 269
4. Podsumowanie 282

PODSUMOWANIE I WNIOSKI 285
1. Śmierć króla 285
2. Od pragmatycznej arystokracji ku konfesyjnej
demokracji 286
3. Nietolerancyjna konfederacja 287
4. Republikański makiawelizm dyplomatów 290

ZAŁĄCZNIK 294
1. Jan Dymitr Solikowski i publicystyka okresu
bezkrólewia 295
2. Stan badań 297
3. Wprowadzenie do Zdania względem wyboru króla 299
3.1. Zarys treści 300
3.2. Próba interpretacji 301
3.3. Anna jako infantka i gracz polityczny 304
3.4. Podsumowanie 319
4. Edycja 320

WYKAZ SKRÓTÓW 341

BIBLIOGRAFIA 344

SUMMARY 369

INDEKS OSÓB 376