ebook Tekstologia Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2010

Pierwszy na polskim rynku wydawniczym podręcznik akademicki poświęcony tekstologii. Autorzy szczegółowo omawiają zagadnienia związane z tworzeniem, odbieraniem i przekształcaniem tekstów. Wykład został podzielony na 4 główne części: zagadnienia teoretyczne, pragmatyka tekstu, struktura i semantyka tekstu oraz działania na tekście. Całość uzupełniają przykładowe teksty przeznaczone do samodzielnych ćwiczeń obejmujących m.in. streszczanie, indeksowanie, komentowanie i adiustację.

Spis treści ebooka Tekstologia

Wstęp 9
1. Ku tekstologii integralnej 11
1.1. Tekstologia i jej działy 11
1.2. Główne kierunki i szkoły badań nad tekstem 13
1.2.1. Sytuacja tekstologii polskiej 17
2. Tekst – dyskurs – komunikacja 22
2.1. Tekst a dyskurs – między działaniem a wytworem 22
2.1.1. Czym jest tekst? 22
2.1.2. Pojęcie tekstu w słownikach specjalistycznych i encyklopediach 24
2.1.3. Językowy obraz tekstu i potoczna wiedza o tekstach 25
2.1.4. Metafory pojęciowe tekstu 29
2.1.5. Czym jest dyskurs? 31
2.1.6. Dylematy współczesnego tekstologa 34
2.1.7. Tekstologiczna definicja tekstu 36
2.2. Tekst wobec innych jednostek języka 36
2.2.1. Poziom tekstowy w opisie języka 36
2.2.2. Tekst wobec systemu, normy i użycia 39
2.2.3. Tekst a wykrzyknienie i zawiadomienie 40
2.2.4. Tekst a zdanie – „tekst minimalny” 44
2.3. Tekst prototypowy 48
2.4. Wzorzec tekstu – tekstem 53
2.5. Hipertekst 62
2.5.1. Hipertekst – „wielotekst” nielinearny 62
2.5.2. Tekst tradycyjny a hipertekst 68
2.6. Teksty multimedialne 71
2.7. Teksty kultury 72
2.8. Autonomia tekstu i problem intertekstualności 73
3. Tekst a wewnętrzne zróżnicowanie języka 76
3.1. Tekst a warianty języka 76
3.2. Tekst w ustnej i pisanej odmianie języka 78
3.2.1. Między mową a pismem 78
3.2.2. Prymat mowy żywej 79
3.2.3. Przykładowe teksty ustne i pisane 82
3.2.4. Opozycja czy skala ustności i literackości? 97
3.2.5. Cechy tekstów ustnych – charakterystyka zbiorcza 99
3.2.5.1. Dźwiękowość 99
3.2.5.2. Gestyczność 101
3.2.5.3. Sytuacyjność 102
3.2.5.4. Jednoczesność wymawiania i odbioru 104
3.2.5.5. Dialogowość 104
3.2.5.6. Swoiste ustne formy językowe 105
3.2.6. Cechy tekstów pisanych – charakterystyka zbiorcza 106
3.2.6.1. Grafizm 106
3.2.6.2. Graficzne substytuty gestów („buźki”) 107
3.2.6.3. Dekontekstualizacja 107
3.2.6.4. Niejednoczesność nadawania i odbioru, pisania i czytania 108
3.2.6.5. Zawieszenie dialogowości 108
3.2.6.6. Swoiste pisane formy językowe 108
3.3. Tekst a style językowe 110
3.3.1. Podstawy teoretyczne opisu stylu 110
3.3.2. Ile mamy stylów w języku polskim? 113
3.3.3. Styl potoczny 115
3.3.4. Styl artystyczny 116
3.3.5. Styl urzędowy 118
3.3.6. Styl naukowy 119
3.4. Tekst wobec aktów mowy 121
3.4.1. Akt mowy i jego aspekty 121
3.4.2. Mówienie jako działanie 123
3.4.3. Akty jawne i ukryte 124
3.4.4. Typologia aktów mowy 126
3.5. Tekst wobec gatunków mowy 128
3.5.1. Gatunki mowy – miarą bogactwa kultury 128
3.5.2. Gatunki mowy w edukacji szkolnej 131
3.5.3. Gatunek jako przedmiot badań interdyscyplinarnych 132
3.5.4. Teoria Stefanii Skwarczyńskiej 134
3.5.5. W kręgu inspiracji Maxa Webera i Ludwiga Wittgensteina: ujęcie Stefana Sawickiego 134
3.5.6. Koncepcja gatunków mowy Michaiła Bachtina 135
3.5.7. Semantyczna koncepcja gatunków mowy Anny Wierzbickiej 136
3.5.8. Gatunek jako „gramatyka literatury” według Michała Głowińskiego 138
3.5.9. Gatunki mowy w opisie systematycznym 139
3.5.9.1. Gatunki naukowe w opisie Jana Mistríka, Stanisława Gajdy i Aleksandra Wilkonia 139
3.5.9.2. Gatunki folkloru w ujęciu Jerzego Bartmińskiego 140
3.5.10. Kryteria opisu gatunku mowy 141
3.5.11. Co o gatunkach mowy mówią schematy konotacyjne czasowników mówienia? 141
3.5.12. Jakie cechy gatunków mowy są uwzględniane w definicjach leksykograficznych? 144
3.5.13. Przykładowe teksty zróżnicowane gatunkowo 146
3.6. Intencja a funkcja tekstu 155
3.7. Modalność wypowiedzi 170
3.7.1. Między filozofią, logiką a lingwistyką 170
3.7.2. Modalność intencjonalna 171
3.7.3. Możliwości współwystępowania dwóch typów modalności 174
3.7.4. Sposoby wyrażania modalności w języku 174
4. Struktura i semantyka tekstu 177
4.1. Derywacja (tworzenie) tekstu 177
4.2. Metatekst i operatory tekstowe 186
4.2.1. Czym jest metatekst? 186
4.2.2. Typologia operatorów tekstowych 191
4.3. Operatory odnoszące się do przedmiotu: typowy i prawdziwy 196
4.4. Delimitacja tekstu 203
4.4.1. Względność granic i integralność tekstu 203
4.4.2. Rama tekstu 209
4.4.3. Tytuł tekstu 212
4.4.4. Początek i koniec tekstu 225
4.4.5. Akapit 240
4.5. Temat – remat 258
4.5.1. O czym się mówi i co się mówi w tekście? 258
4.5.2. Zapis tematu 258
4.5.3. Kierunki badań nad tematem 260
4.5.4. Rozczłonkowanie temat – remat i jego wykładniki 261
4.5.5. Testowanie podziału tematyczno-rematycznego 264
4.5.6. Pojęcie dynamiczności wypowiedzeniowej 265
4.5.7. Rozwijanie tematu w tekście 266
4.6. Pojęcie presupozycji i jej rola w komunikacji 268
4.7. Izotopia. Pary izotopiczne 273
4.8. Następstwo tematyczne w tekście 277
4.9. Spójność i integralność tekstu 282
5. Przekształcanie tekstu i działania na tekście 293
5.1. Wyciąg (ekscerpt) 293
5.2. Wybór słów kluczowych i indeksowanie 294
5.3. Plan tekstu – twórczy i odtwórczy (spis treści) 294
5.4. Nicowanie tekstu 299
5.5. Streszczanie 301
5.6. Dekompozycja i gniazdowanie 309
5.7. Transformacje 312
5.8. Parafraza i trawestacja 321
5.9. Adiustacja i korekta 329
6. Analiza i interpretacja 330
6.1. Problemy sporne i bezsporne 330
6.2. Analiza morfologiczna. Przykład Pieśni o żołnierzu tułaczu 331
6.3. Analiza kontekstualna. Przykład Mojej ojczyzny Norwida 338
6.4. Analiza integralna. Przykład Desideraty 348
Bibliografia 358