ebook Teoria i estetyka awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku Zbigniew Skowron

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2016

Książka poświęcona refleksji teoretyczno-estetycznej trzech najwybitniejszych przedstawicieli powojennej awangardy: Johna Cage'a, Pierre'a Bouleza i Karlheinza Stockhausena. Przedstawione tutaj ich poglądy na najistotniejsze zagadnienia awangardowej twórczości obrazują - z jednej strony - ich świadomość estetyczną, z drugiej zaś są kluczem do pełnego zrozumienia ich utworów, które zrewolucjonizowały pod wieloma względami tradycyjne wyobrażenie muzyki.

Muzyczna twórczość awangardowa drugiej połowy XX wieku szła w parze z niezwykle bogatą, wielokierunkową refleksją nad muzyką, której przedmiotem stały się tak fundamentalne zakresy, jak twórczość, dzieło i percepcja (przeżycie estetyczne). Ich rozumienie uległo znacznemu, niekiedy całkowitemu, przewartościowaniu w porównaniu z zasadami zakorzenionymi w tradycji klasyczno-romantycznej.

******

Theory and aesthetics of the musical avant-garde of the second half of the 20th century

The book is devoted to the theoretical and aesthetic reflections of the three most eminent representatives of the musical avant-garde of the 1950s: John Cage, Pierre Boulez and Karlheinz Stockhausen. Based on their opinions, programmes and declarations, the author reconstructs the aesthetics of new music, in particular the views on works, artistic activities and perception. He presents the aesthetic awareness of Cage, Boulez and Stockhausen. The author analyses the concept of “musical avant-garde” in historical perspective.

Spis treści ebooka Teoria i estetyka awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku

Wstęp 7

Rozdział I. Awangarda muzyczna – zarys problematyki 13
1. Kwestie terminologiczne 13
2. Awangarda muzyczna w perspektywie historycznej 17
3. Koncepcje awangardowe w twórczości muzycznej XX wieku 30

Rozdział II. Dzieło muzyczne i jego kreacja w indeterministycznej koncepcji Johna Cage’a 45
1. Wizja muzyki przyszłości 45
2. Stosunek do tradycji 49
3. Twórczość a eksperyment. Muzyka eksperymentalna 52
4. Stosunek do podstawowych kategorii muzycznych 60
5. Przesłanki aleatoryzmu. Kompozycja jako dialektyka determinizmu i indeterminizmu 64
6. Indeterminacja jako podstawa bytowa dzieła muzycznego 69
7. Przesłanki estetyczne koncepcji Cage’a 76

Rozdział III. Strukturalna koncepcja uniwersum dźwiękowego Pierre’a Bouleza i jej aspekty estetyczne 81
1. Stosunek do tradycji 81
1.1. Postawa wobec twórczości Jana Sebastiana Bacha 84
1.2. Stosunek do twórczości Claude’a Debussy’ego 89
1.3. Krytyka koncepcji Arnolda Schönberga 92
2. Strukturalna koncepcja dzieła muzycznego 97
2.1. Przesłanki 97
2.2. Krytyka pewnych aspektów serializmu w fazie postwebernowskiej 99
2.3. Założenia organizacji strukturalnej materiału dźwiękowego 103
2.4 Koncepcja czasoprzestrzeni muzycznej 111
2.5. Seria a struktura utworu 117
2.6. Zewnętrzne kryteria organizacji dzieła 119
2.7. Organizacja syntaktyczna. Kryteria kombinacji i systematyzacji struktur serialnych 120
2.8. Nadrzędna organizacja struktur 127
2.9. Podsumowani 128
3. Refleksja na temat twórczości i aktu twórczego 128
4. Świadomość estetyczna Bouleza 136

Rozdział IV. Modele dzieła, twórczości i odbioru muzyki w ujęciu Karlheinza Stockhausena 141
1. Uwagi wstępne 141
2. Refleksja na temat dzieła muzycznego 143
2.1. Postawa wobec tradycyjnych sposobów kształtowania przebiegu dźwiękowego 143
2.2. Zwrot w kierunku muzyki eksperymentalnej 146
2.3. Koncepcje formalne z lat 50. i 60. 150
2.3.1. Forma punktualistyczna 150
2.3.2. Forma grupowa 153
2.3.3. Forma kolektywna 157
2.3.4. Forma wariabilna 159
2.3.5. Forma wieloznaczna 160
2.3.6. Forma momentowa 163
2.3.7. Podsumowanie 166
3. Rozważania na temat procesu twórczego 169
3.1. Przesłanki procesu twórczego w świetle programów i manifestów z lat 50. XX wieku 169
3.2. Pomysł i odkrycie jako komplementarne postawy twórcze 175
3.3. Materiał dźwiękowy jako przedmiot aktu twórczego 177
4. Uwagi o percepcji 178
5. Interioryzacja archetypów kulturowych Dalekiego Wschodu w twórczości i refleksji z przełomu lat 60. i 70. XX wieku 182

Zakończenie 190
Bibliografia 197
Indeks nazwisk i utworów 207
Summary 211