ebook Transformacje konstytucyjnych systemów władzy państwowej w Europie Środkowej Marek Bankowicz

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania: 2010

Pomimo że państwa Europy Środkowej od 20 lat są w sensie konstytucyjnym demokracjami tout court, nie da się powiedzieć, iż obowiązujące w nich aktualnie konstytucje i zawarte w nich rozwiązania są najlepsze w ich historii. Niestety tak nie jest, a rozwój konstytucyjny nie zawsze oznaczał postęp. W niektórych wypadkach mamy bowiem do czynienia z wyraźnym regresem.

Polska konstytucja z roku 1997 prezentuje się zarówno pod względem formy, jak i treści dość blado na tle konstytucji marcowej z 1921 roku, nie ma ustrojowego dynamizmu swej poprzedniczki i brak jej konsekwencji w dopracowaniu mechanizmów systemu politycznego, który jest nieco enigmatyczny – zasadniczo parlamentarno-gabinetowy, ale zarazem jakby tęskniący za jakimś innym modelem władzy. Podobnie konstytucje czeska i słowacka, obie z roku 1992, są słabsze od konstytucji Czechosłowacji z 1920 roku. Można o nich jedynie powiedzieć, że są poprawne pod każdym względem, ale nic ponad to, zaś międzywojenna ustawa zasadnicza była wybitna oraz pod wieloma względami wielce oryginalna.

(Fragment książki)

Spis treści ebooka Transformacje konstytucyjnych systemów władzy państwowej w Europie Środkowej

Wstęp 9

1. Bułgaria 13

1.1. Konstytucja tyrnowska 13
1.2. Konstytucja Bułgarskiej Republiki Ludowej z 4 grudnia 1947 roku 17
1.3. „W służbie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego”: konstytucja Ludowej Republiki Bułgarii z 18 maja 1971 roku 21
1.4. Konstytucja demokratycznej Bułgarii z 12 lipca 1991 roku 26

2. Czechosłowacja 35

2.1. Powstanie państwa czechosłowackiego 35
2.2. Konstytucja Republiki Czechosłowackiej z 29 lutego 1920 roku – w kierunku wzorcowej republiki parlamentarnej 39
2.3. Druga Republika 56
2.4. Protektorat Czech i Moraw 58
2.5. Limitowana demokracja: lata 1945–1948 60
2.6. Konstytucja Republiki Czechosłowackiej z 9 maja 1948 roku, czyli komunizm w szatach parlamentaryzmu 62
2.7. Konstytucja Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej z 11 lipca 1960 roku – pogłębienie systemu komunistycznego 68
2.8. Ustawa konstytucyjna o federacji czechosłowackiej z 27 października 1968 roku 71
2.9. Porządek konstytucyjny po „aksamitnej rewolucji” 78

3. Czechy 87

3.1. Konstytucja Republiki Czeskiej z 16 grudnia 1992 roku – między parlamentaryzmem klasycznym a parlamentaryzmem zracjonalizowanym 87

4. Polska 115

4.1. Narodziny Rzeczypospolitej. Regulacje ustrojowe z lat 1918–1919 115
4.2. Idealizm demokracji parlamentarnej. Konstytucja z 17 marca 1921 roku 118
4.3. Autorytarny zwrot. Nowela sierpniowa 1926 roku 123
4.4. Cezaryzm prezydencki. Konstytucja z 23 kwietnia 1935 roku 124
4.5. Ustanowienie systemu komunistycznego. Lata 1944–1947 131
4.6. Państwowość Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Konstytucja z 22 lipca 1952 roku 134
4.7. Transformacja ustrojowa. Lata 1989–1992 137
4.8. Rzeczywistość ustrojowego kompromisu. Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku 144

5. Rumunia 159

5.1. Ustrój monarchii konstytucyjnej: konstytucja z roku1866 159
5.2. Konstytucja Królestwa Rumunii z 27 marca 1923 roku 161
5.3. Autorytaryzm monarchistyczny. Konstytucja z 27 lutego 1938 roku 163
5.4. Komunistyczny tryptyk konstytucyjny: konstytucje Rumunii z roku 1948, 1952 i 1965 166
5.5. Konstytucja Republiki Rumunii z 21 listopada 1991 roku: bikameralizm egalitarny i system półprezydencki 173

6. Słowacja 187

6.1. Państwo Słowackie ks. Jozefa Tiso 187
6.2. Konstytucja Republiki Słowackiej z 1 września 1992 roku – parlamentaryzm ze słabą egzekutywą 191

7. Węgry 201

7.1. Ustrojowe epizody: republika demokratyczna i republika komunistyczna 201
7.2. Monarchia bez monarchy, państwo bez konstytucji 202
7.3. Konstytucja Węgierskiej Republiki Ludowej z 18 sierpnia 1949 roku 206
7.4. Modyfikacja konstytucji z 18 października 1989 roku – węgierski wariant systemu kanclerskiego 213

Zakończenie 223

Bibliografia 227