ebook Trwoga powietrzna Ukraińscy artyści i instytucje kultury w czasie wojny Tomasz Ferenc

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2025

Pobierz fragment

Książka opiera się na materiale badawczym uzyskanym w czasie pięciu wyjazdów do Ukrainy. Pierwszy z nich odbył się latem 2022 roku, kilka miesięcy po rosyjskim ataku, a ostatni w lutym 2025. W tym czasie autor przeprowadzał wywiady z artystami oraz wizytował instytucje kultury we Lwowie, w Kijowie i Odessie. Monografia łączy perspektywę biograficzną, realizowaną w nurcie zaproponowanym przez Fritza Schützego oraz analizę instytucjonalną.
Na materiał empiryczny składają się trzydzieści cztery wywiady, z których kilka powtórzono w rocznym lub dwuletnim odstępie czasu. W książce podjęto próbę rekonstrukcji kolejnych etapów doświadczania wojny, począwszy od okresu poprzedzającego jej pełnoskalowy wymiar, poprzez pierwsze reakcje i podejmowane działania, m.in. fenomen masowego zaangażowania w wolontariat, po procesy adaptacji do nowej rzeczywistości wojennej. Publikacja ukazuje funkcjonowanie instytucji kultury w czasie trwania konfliktu oraz strategie działań artystycznych podejmowanych przez twórców. Zwrócono w niej uwagę na zmiany zachodzące z każdym kolejnym rokiem wojny, destrukcyjny wpływ przedłużającej się sytuacji kryzysowej, poczucie wyczerpania z jednej strony, a z drugiej – ogromną odporność i wytrwałość ukraińskich elit.

Spis treści ebooka Trwoga powietrzna

Przedmowa (Anna Gruver) 7

Wstęp 13
Organizacja badania, w stronę socjologii „tu i teraz” 17
Translacja, czyli o tłumaczeniu wojny 23
Podziękowania 34

1. Początek pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę 37
1.1. Niedowierzanie, zaskoczenie, oczekiwanie 38
1.2. Jak wyobrazić sobie niewyobrażalne? 49
1.3. Wybuch wojny, pierwsze reakcje 56
1.4. Koniec wszystkiego, co znane 66

2. Działania wolontariackie podejmowane przez ludzi kultury i sztuki 75
2.1. Wielkie spotkanie 79
2.2. Teatry, schrony, spektakle 86
2.3. Różne formy pracy pomocowej 100
2.4. Wolontariat na rzecz armii 104
2.5. Dlaczego artyści – kilka słów podsumowania 109

3. „Życie w śmierci”. Wolontariusze i żołnierze 115
3.1. Światy śmierci, Światy życia 116
3.2. Artysta wolontariusz 119
3.3. Artysta żołnierz 128
3.4. Doświadczenie cywilne, doświadczenie frontowe 137

4. Cierpienie, zmęczenie, adaptacja 141
4.1. Akomodacja 149
4.2. Przyszłość, lęk i nadzieja 154
4.3. Wojna jako hiperobiekt 165

5. Wojna, sztuka i artyści 175
5.1. Gdy wybucha wojna 175
5.2. Zadania i role społeczne artystów w czasie wojny 186
5.3. Poezja jako sztuka szybkiej reakcji 198
5.4. Ukraina – „Ziemia poetów” 205

6. Instytucje kultury i sztuki w czasie wojny 213
6.1. Działania instytucji w wojennej sytuacji kryzysowej. Lwów 217
6.2. Działania instytucji kultury w czasie wojny. Kijów 232
6.3. Działania instytucji kultury w czwartym roku wojny. Odessa 241
6.4. Lekcja ukraińskich muzeów 256

7. Konflikt kultur 267
7.1. O terytorium, języku i religii 267
7.2. Rosyjski projekt neoimperialny 277
7.3. Wizerunek Rosjan 284
7.4. Żołnierz rosyjski w świetle polskich badań biograficznych 291

Zakończenie. Przeżyć wojnę 297
Posłowie. Widok na rzeczywistość (Marek Domański) 303
Bibliografia 311