ebook Uniwersytet Warszawski Jerzy Miziołek, Jerzy Pieszczurykow, Adam Tyszkiewicz

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2024

Publikacja jest pierwszym kompleksowym opracowaniem dziejów i architektury historycznego zespołu budynków Uniwersytetu Warszawskiego znajdujących się w obrębie Krakowskiego Przedmieścia i ulicy Oboźnej oraz sąsiadującego z nimi kościoła Sióstr Wizytek. To unikatowe założenie urbanistyczne powstało w miejscu dawnej rezydencji królewskiej dynastii Wazów (XVII wiek), rozbudowanej i przekształconej następnie w Szkołę Rycerską (2. poł. XVIII wieku), a wreszcie w kampus uniwersytecki (XIX wiek). O złożonych losach warszawskiej Alma Mater autorzy opowiadają w kilkunastu bogato ilustrowanych rozdziałach poświęconych zabytkowym gmachom, koncentrując się nie tylko na architekturze, ale także na postaciach profesorów i wychowanków Uniwersytetu – wybitnych przedstawicieli polskiej nauki i kultury.

******

The University of Warsaw. The Historical Campus and Its History

The publication is the first comprehensive study of history and historical architecture of Warsaw University buildings located within Krakowskie Przedmieście and Oboźna Streets and the Visitationist Church adjacent to them. This unique urban development was created in the place of the former residence of the Vasa royal dynasty (the 17th century), expanded and transformed into the Warsaw Corps of Cadets (2nd half of the 18th century), and finally into the university campus (the 19th century).The authors talk about the complex history of the Warsaw Alma Mater in several richly illustrated chapters devoted to historic buildings, focusing not only on architecture, but also on the figures of professors and alumni of the University – eminent representatives of Polish science and culture.

Spis treści ebooka Uniwersytet Warszawski

11 Słowo od Rektora
15 Wprowadzenie

23 Rozdział I: ZESPÓŁ ZABYTKOWY UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
23 Przed początkiem
25 Okres świetności i próby jej przywrócenia po
potopie szwedzkim
28 Wiek XVIII – w czasach baroku i oświecenia
31 Wiek XIX – w okresie walk o niepodległość
31 Czasy Księstwa Warszawskiego i Królestwa
Kongresowego
33 Stanisław Kostka Potocki i jego wizja kampusu
uniwersyteckiego
39 Po upadku powstania listopadowego
41 Lata 60. XIX wieku
42 Przełom wieków
43 Wiek XX
46 Gmachy uniwersyteckie w kontekście architektury
innych uczelni
48 Kampus historyczny dziś

53 Rozdział II: PAŁAC KAZIMIERZOWSKI
56 W epoce Wazów
61 Jan Kazimierz – król trudnych czasów
63 Maria Kazimiera, hetman Sobieski i czasy Wettynów
67 Czasy Szkoły Rycerskiej
69 Siedziba Szkoły i jej życie codzienne
72 Troska o zdrowie kadetów
72 Egzaminy i „przykłady wzięte z dziejów
starożytności”
74 Szkoła Rycerska w pamięci kolejnych pokoleń
79 Zmienne funkcje pałacu: szpital, lombard, teatr i
Izba Edukacyjna
80 Przeobrażenia szaty zewnętrznej pałacu
85 Dekoracja tympanonu i zegar Antoniego Gugenmusa
88 Wnętrza pałacu w czasach Królestwa Kongresowego
96 Pałac Kazimierzowski a Królewski Uniwersytet
Warszawski
97 Wizyty znanych osób
99 Po zamknięciu Królewskiego Uniwersytetu
Warszawskiego
101 Czasy Szkoły Głównej i Cesarskiego Uniwersytetu
Warszawskiego
104 Powrót pałacu do roli najważniejszego gmachu
kampusu
107 Odrodzenie polskiego Uniwersytetu Warszawskiego
109 Cenne dzieła sztuki i upamiętnienie bohaterów
wojennych
114 Prace rewitalizacyjne w okresie międzywojennym
117 Upamiętnienie Marszałka Józefa Piłsudskiego
122 Wnętrza pałacu w okresie międzywojennym
123 Wrześniowy kataklizm 1939 roku
125 Odbudowa i ponowne podjęcie funkcji
reprezentacyjnych

133 Rozdział III: PAWILON PÓŁNOCNY, NIEGDYŚ GABINET CHEMICZNY
133 Biały dwór królowych
136 Królewska Galeria all’antica
139 Czasy Szkoły Rycerskiej, Liceum Warszawskiego i
Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego
142 Siedziba kuratorów
144 Kuźnia talentów farmaceutycznych
150 Nowy kształt gmachu, czyli potęga tradycji

153 Rozdział IV: GMACH MINERALOGICZNY I GMACH CHEMII
158 Medale, modele i minerały w zbiorach uczelni
161 O sztukach pięknych
164 Czasy Szkoły Głównej
169 „Młodszy brat” budynku Mineralogicznego
177 Zagłada wojenna i rekonstrukcja pierwotnego
gmachu

183 Rozdział V: GMACH POREKTORSKI
183 Rektorzy, profesorowie i inni mieszkańcy
190 Mieszkanie geniusza fortepianu: Chopinowie na
Uniwersytecie
195 Siostry Fryderyka, Towarzystwo Literackie i
domowy teatrzyk
196 Śpiewy historyczne, upodobania kulinarne
Fryderyka i wystawa sztuk pięknych
199 Lokatorzy budynku po zamknięciu Uniwersytetu
201 Nowy kostium architektoniczny
204 Mieszkanie rektora Brudzińskiego, Seminarium
Filozoficzne, Zakład Psychologii i inne
209 Zamach bombowy
211 Czasy powojenne, czyli o Chopinie raz jeszcze

217 Rozdział VI: GMACH SEMINARYJNY
217 Centrum zarządzania i archiwum uniwersyteckie
226 Okres międzywojenny i lata wojny
230 Tablice pamiątkowe
232 Czasy współczesne

237 Rozdział VII: GMACH SZTUK PIĘKNYCH
240 Projekty Piotra Aignera i Michała Kado
244 Kształcenie artystyczne w Warszawie i fenomen
Sali Kolumnowej
251 Sala Kolumnowa: źródła inspiracji
254 Kolekcja odlewów gipsowych
261 Projekt utworzenia galerii malarstwa
264 Inauguracja Szkoły Głównej
266 Gabinet Zoologiczny
268 Wykłady Feliksa Pawła Jarockiego
269 Przebudowa gmachu i dalsze dzieje Gabinetu
Zoologicznego
274 Październikowy pożar 1935 roku
278 Pierwsza powojenna inauguracja roku akademickiego
w murach UW
282 Upamiętnienie ofiar niemieckiej okupacji (1939–
1945)
284 Królestwo Klio i przywrócenie splendoru Sali
Kolumnowej

293 Rozdział VIII: BUDYNEK AUDYTORYJNY
293 Bliźniaczy budynek gmachu Sztuk Pięknych
299 Posiedzenia publiczne
301 Wykłady kursowe, prelekcje otwarte i zbiory
Gabinetu Fizycznego
303 Gabinet Fizyczny i wystawa sztuk pięknych
304 Czasy Gimnazjum, Szkoły Sztuk Pięknych i Szkoły
Głównej
310 O auli raz jeszcze
311 Gmach Audytoryjny pod opieką Asklepiosa
316 Najsłynniejsza fotografia warszawskich medyków
320 Siedziba Wydziału Nauk Politycznych i Stosunków
Międzynarodowych

327 Rozdział IX: SZKOŁA GŁÓWNA
327 Gimnazjum Realne
330 Projekt budynku mieszkalnego
333 Architektura all’antica Antonia Corazziego
337 Dekoracje rzeźbiarskie
341 Szkoła Główna i jej rektor Józef Mianowski
345 Okres międzywojenny
349 Tablica pamiątkowa z 1919 roku
351 Gorzki posmak wyzwolenia
352 Czasy powojenne
355 Szkoła Główna siedzibą Wydziału Archeologii

361 Rozdział X: STARA BIBLIOTEKA UNIWERSYTECKA
361 Przygotowania do wzniesienia nowego budynku
366 Budowa i zewnętrzny kostium architektoniczny
gmachu bibliotecznego
372 Treści ideowe dekoracji rzeźbiarskiej budynku
375 Wnętrze gmachu
380 Biblioteka Uniwersytecka po 1915 roku
382 Blisko dwuletni remont w międzywojniu
387 Najcenniejsze dzieło sztuki w murach uczelni
390 Mroki niemieckiej okupacji
392 Ratowanie zbiorów w listopadzie i grudniu 1944
roku
395 Kilka faktów z dziejów Gabinetu Rycin
399 Czesław Miłosz w wojennej Warszawie
402 Ponowne otwarcie Biblioteki i nowe przeznaczenie
jej siedziby
407 Adaptacja tzw. starej Biblioteki UW po
inauguracji nowej siedziby na Powiślu

413 Rozdział XI: AUDITORIUM MAXIMUM
413 Niezrealizowane projekty
417 Duch klasycyzmu
422 Inauguracja budynku, uroczyste wykłady i blokada
Uniwersytetu
428 Dramat wojny i powstania warszawskiego
429 Sterty pocisków i usypiska granatów
430 Odbudowa czy postawienie nowego gmachu?
433 Mickiewicz w Auditorium Maximum
433 Uroczystości akademickie
437 Czasy współczesne i ściana noblistów

443 Rozdział XII: BRAMA UNIWERSYTECKA
443 Czasy saskie
450 Brama w ogrodzeniu
452 Nowa brama Uniwersytetu
455 Symbole uczoności: Atena i Urania
459 Opinie warszawiaków
460 Zawieszenie godła uniwersyteckiego
462 Okres międzywojenny
466 Czas wojny
469 Okres powojenny
476 Inne bramy Uniwersytetu

483 Rozdział XIII: PAŁAC TYSZKIEWICZÓW-POTOCKICH
483 Fundator pałacu
489 Architekt i jego dzieło
493 Wnętrze pałacu i jego dekoracja
501 Pałac w czasach Anny z Tyszkiewiczów Potockiej-
Wąsowiczowej
506 Stanisław Dunin-Wąsowicz i cesarz Napoleon I
508 Pałac w czasach Augusta Potockiego
514 Życie towarzyskie w pałacu
515 Pałac Potockich w drugiej połowie XIX wieku
516 Świat finansów, kultury i nauki
523 Pożoga wojenna, odbudowa pałacu i wystawy w
salach reprezentacyjnych

535 Rozdział XIV: PAŁAC URUSKICH-CZETWERTYŃSKICH
535 Siedziba rodu Poniatowskich
540 Nowa rezydencja
547 Zagadki w „żywych obrazach”
549 Nowi właściciele i okres międzywojenny
551 Wojna i czasy uniwersyteckie
554 Pamięć zamknięta w brązie i kamieniu

563 Rozdział XV: DOM STUDENTA (KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE 24), CZYLI DAWNA SIEDZIBA SZPITALA ŚW. ROCHA
563 Opiekun chorych na dżumę patronem warszawskiego
szpitala
568 Akademicy w murach szpitala
570 Remonty szpitala w XIX stuleciu
573 Opis budynku Filipa Czajewicza z 1872 roku
577 Przełom wieków – czas przeobrażeń
581 Szpital w okresie międzywojnia i wojny
585 Dzieje powojenne

591 Rozdział XVI: INNE BUDYNKI W OBRĘBIE ZABYTKOWEGO TERENU UNIWERSYTETU
591 Pierzeja północna
603 Pierzeja południowa

613 Rozdział XVII: KOŚCIÓŁ WIZYTEK – DAWNA ŚWIĄTYNIA UNIWERSYTECKA
613 Pierwotna świątynia
617 Budowa dzisiejszego kościoła
619 Prace konserwatorskie w XIX wieku
621 Ślady obecności uniwersyteckiej
626 Uczelniane uroczystości w kościele w XIX wieku
628 Akademickie nabożeństwa w okresie międzywojennym
632 Związki kościoła Wizytek z Uniwersytetem po II
wojnie światowej
635 Pożegnanie trzech znanych postaci

643 Zakończenie
649 Album ilustracji
667 Aneks. Kronika Pałacu Kaźmierowskiego Feliksa Pawła Jarockiego
677 Wykaz skrótów
679 Bibliografia
703 Summary
709 Spis ilustracji
732 Indeks osób
747 O autorach