Za darmo

ebook Upolitycznienie problemu starzenia się społeczeństwa w Polsce Maciej Duszczyk, Magdalena Lesińska, Kamil Matuszczyk

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2019

Autorzy przedstawiają zagadnienia towarzyszące procesom demograficznym w Polsce z perspektywy podejmowanych działań politycznych. Szczególną uwagę poświęcają procesowi upolitycznienia problemu starzejącego się społeczeństwa, instrumentom polityki demograficznej i społecznej oraz dyskursom politycznemu i medialnemu, zaistniałym w latach 1989–2016.

Przemiany demograficzne, zwłaszcza proces starzenia się ludności, ze względu na swoją intensyfikację i złożoność stają się przedmiotem polityki państwa. Wypracowanie rozwiązań z zakresu polityki demograficznej i polityki społecznej, dostosowanych do wymogów coraz szybciej starzejącego się społeczeństwa i wyzwań społeczno-ekonomicznych XXI wieku to nagląca potrzeba.

Recenzowana publikacja jest jednym z pierwszych opracowań, które odnosi się do tematu włączenia procesu zmiany demograficznej w dyskurs polityki społecznej w Polsce. (Dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie)

Praca w sposób bardzo trafny wypełnia lukę w polskim piśmiennictwie poświęconym problemom z pogranicza studiów nad migracją, demografią i polityką społeczną, ponieważ uwzględnia zaniedbywaną dotąd perspektywę politologiczną. (Dr Dorota Szelewa, University College Dublin)

*********

Politicizing the problem of population ageing in Poland: Theory and practice

The authors show the issues connected with demographical processes in Poland from the perspective of the political measures that have been implemented. They pay special attention to the process of politicizing the problem of population ageing, the instruments of demographical and social policies as well as the political and media discourse that existed in the years 1989–2016.

**********

Dr hab. Maciej Duszczyk – adiunkt Instytutu Polityki Społecznej UW i Ośrodka Badań nad Migracjami UW. W kadencji 2016–2020 prorektor ds. naukowych UW. W latach 2014–2015 profesor wizytujący na Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg oraz Friedrich-Schiller- Universität Jena. Do jego zainteresowań naukowych należą: polityki migracyjne, integracja cudzoziemców, koszty i korzyści członkostwa Polski w UE, spójność społeczna.

Dr Magdalena Lesińska – adiunkt Ośrodka Badań nad Migracjami UW. Kierowniczka Zespołu Polityk Migracyjnych w OBM UW, sekretarz Komitetu Badań nad Migracjami PAN. Do jej zainteresowań badawczych należą: teoria polityki, relacje między polityką migracyjną i demograficzną, polityka państwa wobec diaspory, partycypacja polityczna i publiczna migrantów.

Mgr Kamil Matuszczyk – doktorant na Wydziale Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW, współpracownik Ośrodka Badań nad Migracjami UW. Uczestnik krajowych i zagranicznych projektów z zakresu polityki społecznej, migracji i demografii. Kierownik grantu Preludium NCN „Usługi opiekuńcze dla osób starszych świadczone przez cudzoziemców a jakość opieki domowej – perspektywa polityk publicznych”. Do jego zainteresowań naukowych należą: polityka demograficzna, gerontologia społeczna, opieka długoterminowa, współczesne migracje międzynarodowe.

Spis treści ebooka Upolitycznienie problemu starzenia się społeczeństwa w Polsce

Wstęp 9

Rozdział 1. Teoretyczne podstawy procesu upolitycznienia problemów społecznych. Jak starzenie się społeczeństwa staje się przedmiotem polityki państwa 23
1.1. Model procesu upolitycznienia 24
1.2. Podmiotowy i przedmiotowy wymiar procesu
upolitycznienia 31
1.3. Czynniki źródłowe i determinujące przebieg
procesu upolitycznienia 35
1.4. Starzenie się społeczeństwa jako przedmiot
polityki państwa 37

Rozdział 2. Polityka wobec starzenia się społeczeństwa w Polsce po 1989 roku. Najważniejsze działania i aktorzy 39
2.1. Polityka demograficzna i polityka wobec
starzenia się społeczeństwa – rozważania
terminologiczne 40
2.2. Wymiar podmiotowy polityki demograficznej w
Polsce 43
Instytucje międzynarodowe 44
Rada Ministrów i administracja centralna 46
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 48
Władza ustawodawcza 50
Organy doradcze i eksperckie 50
Władza sądownicza i instytucje kontrolne 53
Administracja samorządowa 54
Partie polityczne 55
Organizacje pozarządowe 56
2.3. Tworzenie polityki demograficznej po 1989 roku
58

Rozdział 3. Analiza dyskursu politycznego wokół problemu starzenia się społeczeństwa w Polsce 69
3.1. Rola partii politycznych w procesie
upolitycznienia 70
3.2. Okres I. Lata 1991–1997 72
3.3. Okres II. Lata 1997–2001 75
3.4. Okres III. Lata 2001–2005 77
3.5. Okres IV. Lata 2005–2007 79
3.6. Okres V. Lata 2007–2015 83
3.7. Okres VI. 2015–2017 92
3.8. Najważniejsze momenty w procesie upolitycznienia
problemu starzejącego się społeczeństwa w Polsce 99

Rozdział 4. Analiza dyskursu medialnego wokół problemu starzenia się społeczeństwa w Polsce 103
4.1. Rola mediów w procesie upolitycznienia starzenia
się społeczeństwa 104
4.2. Założenia i metodologia badania dyskursu
medialnego 105
4.3. Dyskurs medialny a proces upolitycznienia
starzenia się społeczeństwa w Polsce – wyniki analizy
107
4.4. Rola państwa wobec problemu starzejącego się
społeczeństwa w opinii ekspertów 113
4.5. Krytyka działań państwa podejmowanych w
odpowiedzi na starzejące się społeczeństwo 116
4.6. Poparcie działań politycznych podejmowanych
wobec problemu starzejącego się społeczeństwa 120
4.7. Propozycje rekomendacji działań politycznych
wobec problemu starzejącego się społeczeństwa 123

Rozdział 5. Proces upolitycznienia starzenia się społeczeństwa w Polsce w opinii polityków i ekspertów 126
5.1. Założenia i metodologia badania 127
5.2. Problem starzenia się społeczeństwa w opinii
polityków i ekspertów 129
5.3. Początek procesu upolitycznienia starzenia się
społeczeństwa w Polsce w opinii polityków i ekspertów
131
5.4. Ustawa o wieku emerytalnym i program „Rodzina
500 plus” jako kluczowe momenty w procesie
upolitycznienia starzenia się społeczeństwa w Polsce
135
5.5. Opieka długoterminowa jako wyzwanie związane ze
starzeniem się społeczeństwa 141

Rozdział 6. Działania polityczne wobec starzejącego się społeczeństwa oraz ich uwarunkowania na poziomie regionalnym 145
6.1. Obecna i przewidywana sytuacja demograficzna
polskich regionów 147
6.2. Strategie rozwoju demograficznego jako odpowiedź
na starzejące się społeczeństwo 149
6.3. Czynniki inicjujące działania polityczne wobec
starzejącego się społeczeństwa na poziomie
regionalnym – wyniki badania jakościowego 152
6.4. Uwarunkowania działań politycznych podejmowanych
w odpowiedzi na zmiany demograficzne 156
6.5. W kierunku systemowej regionalnej polityki wobec
starzenia się ludności 160

Podsumowanie 167
Załącznik 175
Bibliografia 178
Spis tabel i rysunków 194