ebook W poszukiwaniu prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce Analiza prawnoporównawcza

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2024

Oddajemy w Państwa ręce monografię stanowiącą efekt pracy naukowej wybitnych badaczy pochodzących z różnych państw europejskich, którzy zdecydowali się wziąć udział w międzynarodowym projekcie badawczym pt. „W poszukiwaniu prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce. Analiza prawnoporównawcza”, finansowanym ze środków Narodowego Centrum Nauki, a zrealizowanym pod kierunkiem prof. UŁ dra hab. Tomasza Duraja.
Podstawowym zadaniem badawczym była kompleksowa analiza prawna samozatrudnienia nie tylko z perspektywy polskiej regulacji i orzecznictwa sądowego, lecz także w aspekcie rozwiązań obowiązujących w prawie międzynarodowym i unijnym oraz w wybranych krajach europejskich. Przeanalizowano ustawodawstwa takich państw, jak: kraje wchodzące w skład Zjednoczonego Królestwa, Niemcy, Austria, Hiszpania, Francja, Włochy, Węgry, Litwa, Łotwa i Estonia. Realizowane w ramach projektu działania naukowe mają nowatorski charakter. Do tej pory nie były bowiem prowadzone na tak szeroką skalę badania nad prawnymi uwarunkowaniami samozatrudnienia, które obejmowałyby stan polskiej regulacji prawnej i orzecznictwa, rozwiązania obowiązujące w prawie międzynarodowym i unijnym, a także w wybranych krajach europejskich. Wartością dodaną dla polskiej nauki jest ujęcie w ramy uporządkowanego opracowania regulacji dotyczących samozatrudnienia w innych państwach.
Na podstawie przeprowadzonych badań podjęta została próba stworzenia optymalnego prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce. Sformułowane uwagi de lege ferenda mają posłużyć polskiemu prawodawcy do opracowania odrębnej ustawy o statusie prawnym samozatrudnionych, która w sposób całościowy i systemowy będzie normować najistotniejsze aspekty pracy osób pracujących zarobkowo na własny rachunek, ze szczególnym uwzględnieniem ich ochrony socjalnej. Jej uchwalenie przyczyni się do rozstrzygnięcia wielu sporów interpretacyjnych, które obecnie pojawiają się w doktrynie prawa i orzecznictwie sądowym.
Przyjęte w publikacji postulaty w zakresie przygotowania optymalnego modelu prawnego samozatrudnienia w Polsce mają wymiar uniwersalny, znacznie wykraczający poza problematykę pracy zarobkowej na własny rachunek. Wyniki badań pozwalają bowiem na zarysowanie pewnych ogólnych wniosków wskazujących nowe kierunki rozwoju prawa pracy w przyszłości. Skłaniają do refleksji nad zasadnością rozszerzania ochronnych regulacji prawa pracy na różne kategorie osób świadczących autonomicznie pracę poza stosunkiem pracy (zwłaszcza w warunkach zależności ekonomicznej od podmiotu zatrudniającego), a także nad zakresem tej ochrony oraz najważniejszymi kryteriami jej różnicowania.
Książka adresowana jest do przedstawicieli nauki prawa, studentów, legislatorów, sędziów i reprezentantów innych zawodów prawniczych, partnerów społecznych, praktyków oraz osób zainteresowanych problematyką nietypowych form zatrudnienia.
Monografię przygotowano w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (Umowa nr UMO-2018/29/B/HS5/02534 do projektu badawczego nr 2018/29/B/HS5/02534)

Spis treści ebooka W poszukiwaniu prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce

Rozdział I. Wprowadzenie do międzynarodowego projektu badawczego nt. „W poszukiwaniu prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce. Analiza prawnoporównawcza” (Tomasz Duraj) 13
Uwagi wprowadzające 13
Skala i znaczenie samozatrudnienia jako nietypowej formy świadczenia pracy zarobkowej 14
Cele naukowe projektu badawczego 19
Znaczenie projektu badawczego 27
Koncepcja i plan badań naukowych 30
Metodyka 31
Działania publikacyjne i popularyzatorskie uczestników projektu badawczego 32
Bibliografia 35

Rozdział II. Samozatrudnienie w świetle prawa międzynarodowego i unijnego (Mateusz Barwaśny) 41
Uwagi wprowadzające 41
Źródła prawnej regulacji samozatrudnienia – standardy międzynarodowe i unijne 42
Pojęcie samozatrudnienia w świetle prawa międzynarodowego i unijnego 46
Ochrona samozatrudnionych w świetle prawa międzynarodowego i unijnego 51
Mechanizmy walki z fikcyjnym samozatrudnieniem w świetle standardów prawa międzynarodowego i unijnego jako środek służący poprawie warunków pracy 99
Uwagi podsumowujące 105
Bibliografia 107

Rozdział III. Samozatrudnienie w świetle prawa obowiązującego w Zjednoczonym Królestwie (Catherine Barnard, Despoina Georgiou) 121
Uwagi wprowadzające 121
Trendy w samozatrudnieniu 123
Definicje prawne 126
Ramy prawne samozatrudnienia 131
Fikcyjne samozatrudnienie 141
Uwagi podsumowujące 144
Bibliografia 145

Rozdział IV. Samozatrudnienie w świetle prawa niemieckiego i austriackiego (Rolf Wank) 149
Część I. Samozatrudnienie w Niemczech 149
Źródła uregulowań dotyczących samozatrudnienia 152
Definicja samozatrudnionych 156
Kategorie samozatrudnionych 170
Prawna ochrona samozatrudnionych 176
Skala fikcyjnego samozatrudnienia 181
Część II. Samozatrudnienie w Austrii 184
Skala samozatrudnienia 181
Prawne źródła regulacji dotyczących samozatrudnionych 185
Definicja samozatrudnionych 186
Kategorie samozatrudnionych 190
Prawna ochrona samozatrudnionych 191
Skala fikcyjnego samozatrudnienia 192
Bibliografia 192

Rozdział V. Samozatrudnienie w świetle prawa hiszpańskiego (Aneta Tyc) 199
Uwagi wprowadzające 199
Pojęcie i typologia samozatrudnienia 201
Prawa zawodowe i prawa zbiorowe samozatrudnionych (reżim wspólny) 207
Status zawodowy samozatrudnionych ekonomicznie zależnych 212
Uwagi podsumowujące 216
Bibliografia 218

Rozdział VI. Samozatrudnienie w świetle prawa francuskiego i włoskiego (Aneta Tyc) 221
Uwagi wprowadzające 221
Samozatrudnienie w świetle prawa francuskiego 222
Samozatrudnienie w świetle prawa włoskiego 229
Uwagi podsumowujące 236
Bibliografia 238

Rozdział VII. Samozatrudnienie w świetle prawa węgierskiego (Gyulavári Tamás) 241
Uwagi wprowadzające 241
Krajowe przepisy o samozatrudnieniu: w cieniu stosunku pracy 241
Skala samozatrudnienia na Węgrzech 247
Ograniczona ochrona prawna samozatrudnionych na Węgrzech 251
Walka z fikcyjnym samozatrudnieniem na Węgrzech 255
Uwagi podsumowujące 259
Bibliografia 260

Rozdział VIII. Samozatrudnienie w świetle prawa państw bałtyckich Ingrida (Mačernytė Panomariovienė, Tatiana Wrocławska) 263
Prawne unormowanie samozatrudnienia w systemie prawa Republiki Litewskiej 263
Prawne unormowanie samozatrudnienia w systemie prawa Republiki Łotewskiej 275
Prawne unormowania samozatrudnienia w systemie prawa Republiki Estonii 282
Wnioski końcowe 289
Bibliografia 291

Rozdział IX. Samozatrudnienie w świetle prawa polskiego – uwagi de lege lata (Tomasz Duraj) 295
Uwagi wprowadzające 295
Skala samozatrudnienia w Polsce 300
Źródła regulacji prawnej samozatrudnienia 301
Pojęcie (definicja) samozatrudnienia 311
Prawna ochrona samozatrudnionych 318
Problem fikcyjnego samozatrudnienia w Polsce 400
Uwagi podsumowujące 409
Bibliografia 411

Rozdział X. Prawny model samozatrudnienia w Polsce – perspektywa prawa ubezpieczeń społecznych (Marcin Krajewski) 429
Uwagi wprowadzające 429
Zabezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą 430
Autonomia systemów zabezpieczenia społecznego w UE 436
Preferencje dla osób prowadzących działalność gospodarczą w Polsce 438
Model zabezpieczenia społecznego osób prowadzących działalność gospodarczą 444
Uwagi podsumowujące 449
Bibliografia 450

Rozdział XI. Prawny model samozatrudnienia w Polsce – perspektywa prawa zatrudnienia (Tomasz Duraj) 453
Uwagi wprowadzające 453
Założenia ogólne prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce 456
Założenia szczegółowe prawnego modelu samozatrudnienia w Polsce 462
Podstawowe obowiązki samozatrudnionego 518
Prawne mechanizmy przeciwdziałania fikcyjnemu samozatrudnieniu 519
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów normujących ochronę samozatrudnionych 529
Mechanizmy promocji samozatrudnienia w Polsce 532
Podsumowanie 535
Bibliografia 536