ebook W świecie stalinowskich zbrodni Robert Kuśnierz

Wydawca: Uniwersytet Pomorski w Słupsku

Rok wydania: 2013

Celem niniejszej publikacji jest zatem przedstawienie stanu wiedzy MSZ i wywiadu wojskowego II RP na temat wydarzeń rozgrywających się za Zbruczem oraz, w jaki sposób wiedza ta była wykorzystywana.

Praca ma układ problemowo-chronologiczny. Obejmuje zasadniczo lata 1934-1938. Rok 1934 r., jeżeli analizujemy sowiecką politykę wobec chłopów, jest pierwszym rokiem pogłodowym, w którym wieś po niewyobrażalnym ciosie, którym był hołodomor, zaczęła bardzo powoli podnosić się z upadku. Natomiast jeżeli analizujemy sytuację polityczną, to musimy przypomnieć, że w końcu 1934 r., w Leningradzie, doszło do zabójstwa Siergieja Kirowa. Po morderstwie w Związku Sowieckim zaczął się etap masowych czystek i narastającego terroru, który osiągnąwszy swoje apogeum w latach 1937-1938, został wyhamowany wraz z odwołaniem z Łubianki szefa NKWD ZSRS, Nikołaja Jeżowa, w listopadzie 1938 r. Autor zasadniczo trzymał się zarysowanego kresu, jednak czasami, starając się naświetlić kompletny obraz opisywanego problemu i uzyskać zamierzony efekt badawczy, było konieczne sięgnięcie do okresu wcześniejszego – jak w analizie sytuacji wsi po Wielkim Głodzie, sowieckiej polityki narodowościowej czy wyznaniowej lub w celach porównawczych pewnych aspektów, jak np. sytuacji polskich placówek konsularnych na początku i końcu lat trzydziestych XX w.
Praca dotyczy Sowieckiej Ukrainy. Jednak czasami rozszerzono analizę do wydarzeń zachodzących w Rosji, jeżeli wspomniane wydarzenia inicjowały jakąś nową kampanię represyjną, jak np. wspomniane zabójstwo Kirowa, procesy moskiewskie czy proces Tuchaczewskiego. Analizując mechanizmy propagandowe, autor czasami opisał niektóre charakterystyczne zjawiska typowe dla całego państwa sowieckiego.
Niekiedy w celu pokazania, jak wyglądała sytuacja Ukrainy na tle sytuacji ogólnozwiązkowej, przekroczono ramy geograficzne, porównując sytuację wsi rosyjskich i ukraińskich, infrastrukturę drogową, sytuację bytową ludności wiejskiej (Ze Wstępu).

Spis treści ebooka W świecie stalinowskich zbrodni

Wstęp 5

Rozdział 1
Warunki pracy oraz funkcjonowanie polskich konsulatów na Ukrainie w latach trzydziestych XX w 26
1.1. Sytuacja placówek do 1936 r 26
1.2. W okresie krwawych rządów Jeżowa 46
1.2.1. Spór o prasę prowincjonalną 49
1.2.2. Ograniczenie odwiedzin petentów i izolowanie konsulatów 50
1.2.3. Pobicia i prowokacje 54
1.2.4. Polskie retorsje 61
1.2.4.1. Próby werbunku pracowników polskich placówek w ZSRS 72
1.2.4.2. Pozorna normalizacja 78
1.3. Stosunki wewnętrzne w polskich konsulatach 85
1.4. Sytuacja innych placówek konsularnych 91

Rozdział 2
Sytuacja na wsi 100
2.1. Wieś po Wielkim Głodzie 100
2.2. Sytuacja w kołchozach 114
2.3. „Poprawa” sytuacji chłopów 127

Rozdział 3
Życie codzienne w miastach 136
3.1. Wygląd zewnętrzny miast 136
3.1.1. Drogi 147
3.2. Sytuacja bytowa ludności 150
3.2.1. Kolejki 150
3.2.2. Problem mieszkaniowy 160
3.2.3. Zarobki i ceny 162
3.2.4. Restauracje i stołówki 175
3.3. Ruch stachanowski 179
3.3.1. „Maksymalna eksploatacja robotnika” 179
3.3.2. Krach idei Stachanowa 186
3.3.3. Stosunek robotników do współzawodnictwa pracy 192
3.3.4. Bezpieczeństwo pracy 196

Rozdział 4
Wielka Czystka 199
4.1. Zabójstwo Kirowa i nowa fala represji 199
4.2. Poszukiwanie trockistów 216
4.3. Represje wobec dygnitarzy komunistycznych 245
4.4. Nastroje społeczne i stosunek ludności do represji wobec partii 254
4.4.1. Strach, bierność i apatia 254
4.4.2. Stosunek do represji wobec komunistów 257
4.4.3. Propaganda szeptana i inne przejawy oporu 260
4.4.4. Nastroje wojenne 265
4.5. Wszechobecne represje jeżowszczyzny 267
4.6. Represje na wsi 279
4.6.1. Procesy otwarte 279
4.6.2. Operacja kułacka 00447 286
4.7. Represje wobec Polaków 289
4.8. Represje wobec innych narodowości 312

Rozdział 5
Walka z religią 318
5.1. „Religia to opium dla mas” 318
5.2. W trosce o przyszłość Kościoła katolickiego – polskie inicjatywy konsularne i kościelne 323
5.2.1. Zagłada Kościoła 326
5.3. Represje wobec innych religii 334
5.3.1. Represje wobec prawosławnych 334
5.3.2. Represje wobec protestantów i rabinów 337
5.4. Udział wiernych w nabożeństwach 340

Rozdział 6
Sowiecka propaganda 344
6.1. Rzeczywistość propagandowa i rzeczywistość realna 344
6.1.1. W sprawie zsowietyzowania polskiej mniejszości narodowej 351
6.1.2. Wojna domowa w Hiszpanii 354
6.2. Analiza sowieckiej prasy – ważnego źródła wiedzy o Związku Sowieckim 355
6.3. Konstytucja i wybory parlamentarne 358
6.4. Stosunek ludności do kampanii propagandowych 360

Podsumowanie 365
Bibliografia 368
Indeks osób 386
Aneks 397