ebook Wiedza a ewolucja O tym, jak teologia, filozofia i nauki przyrodnicze łączą się w pytaniach o początki Michał Chaberek OP

Wydawca: Marek Derewiecki

Rok wydania: 2025

Twój stosunek do ewolucji nie dotyczy jedynie kilku wyrafinowanych poglądów na biologię, takich jak na przykład to, czy przypadkowe mutacje mogą prowadzić do powstania nowej funkcjonalnej informacji genetycznej. W istocie Twoje stanowisko w debacie o pochodzeniu gatunków zakłada i determinuje Twój stosunek do wielu innych – naukowych, filozoficznych i teologicznych – zagadnień. Jaka jest rola nauki w wyjaśnianiu pochodzenia świata? Co mogą zdziałać konieczność i przypadek w przyrodzie? Kim jest człowiek? Jakie są podstawy ludzkiej moralności i godności? Jak rozumiesz Pismo Święte? Jak Bóg działa w świecie? Wszystkie te fundamentalne zagadnienia (i wiele innych) zbiegają się w jednym problemie pochodzenia gatunków.

Ta książka jest jak mapa. Punktem wyjścia jest obecne pomieszanie, jakie widzimy w debacie na temat ewolucji, a zamierzonym punktem dojścia jest rozumienie pojęć występujących w tej debacie oraz ich wzajemnych relacji. Mapa ta nie zmusza Cię, aby podążać gdziekolwiek, ani nie wybiera celów za Ciebie. Ale pomaga Ci się nie zgubić i wybrać swoje własne stanowisko bardziej świadomie.

Nasze poglądy na świat są na tyle ze sobą powiązane na ile świat stanowi jedną całość. Dlatego przekonania dotyczące jednej części rzeczywistości wpływają na postrzeganie innej. Posiadanie spójnego światopoglądu to nie tylko sposób na spełnione i pełne pokoju życie. To także zobowiązanie i wezwanie dla każdego człowieka – zobowiązanie usprawiedliwione faktem, że człowiek jest zwierzęciem rozumnym. … Ta książka ma na celu przedstawienie Czytelnikowi pojęcia pojawiające się w debacie na temat pochodzenia gatunków w przejrzysty i filozoficznie poprawny sposób. Może się okazać, że niektóre idee, które uważałeś za oczywiste i niepodważalne w istocie pozostawiają jednak wiele miejsca na dalsze badania. Co więcej, może się okazać, że inne idee, które uważasz za niezrozumiałe lub nieistotne w rzeczywistości mają sens. Można je poukładać w szerszy obraz, który satysfakcjonująco łączy w sobie naukowy, filozoficzny i teologiczny poziom dyskusji.

Spis treści ebooka Wiedza a ewolucja

Przedmowa 3
Wstęp 7

I. RELIGIA A NAUKA 9
1. Teologia, filozofia i nauka 11
a. Trzy poziomy ludzkiej wiedzy 11
b. Wiedza i prawda 18
c. Dwie księgi 20
d. „Wiara i rozum” a „wiara i nauka” 23
2. Naturalizm 28
a. Naturalizm przez ekspansję 28
b. Naturalizm przez odrzucenie 29
3. Historyczne zależności między religią, filozofią i nauką 32
a. Historiozofia Augusta Comte’a 32
b. Nauka, filozofia i religia poprzez wieki 34
1. Ludzie pierwotni 35
2. Pogański antyk 35
3. Wczesne chrześcijaństwo 36
4. Średniowiecze 37
5. Wczesna nowożytność 39
6. Oświecenie 41
7. Pozytywizm 43
8. Postmodernizm 44
4. Granice wyjaśnień naturalnych 46
a. Granice nauki w odniesieniu do przestrzeni 47
Granice nauki w mikroskali 49
Granice nauki w makroskali 52
Filozofia makroskali 58
Granice przestrzenne nauki – podsumowanie 62
b. Granice nauki w odniesieniu do czasu 63
c. Granice nauki i makroewolucja biologiczna 68
5. Galileusz i Darwin 73
a. Podsumowanie sprawy Galileusza 73
b. Galileusz a Biblia 79
6. Rozwiązanie pozornego konfliktu między nauką a Biblią 86
a. „Jak?” vs. „Skąd?” 86
b. Biblia i pochodzenie formacji geologicznych 92
c. Postęp i granice nauki 96
Podsumowanie pierwszego rozdziału 102

II. EWOLUCJA A WIEDZA NATURALNA 103
1. Wstępne definicje 103
a. Gatunek 103
b. Ewolucja 109
c. Biologiczna makroewolucja 113
2. Paradoksy darwinizmu 116
a. Paradoksy starożytnych 116
b. Gatunki istnieją i nie istnieją 118
c. Dobór naturalny jednocześnie tworzy i niszczy gatunki 121
d. Paradoks koniecznie rosnącej rozbieżności między odkryciem a teorią 123
e. Paradoks nieokreśloności gatunku 125
f. Paradoks przypadkowej zmienności i naturalnej selekcji 130
3. Ewolucja a metafizyka 135
a. Zmiana przypadłościowa nie prowadzi do zmiany substancjalnej 137
b. Odpowiedź na obiekcje co do paradoksów darwinizmu 144
c. Problem dostatecznej przyczyny 145
d. Problem redukcji przyczyn 149
e. Transformizm gatunkowy a makroewolucja biologiczna 154
4. Ewolucja a nauka 156
a. Zapis kopalny 158
b. Homologia 165
c. Klasyczne wyjaśnienie homologii 167
d. Przetrwanie najlepiej dostosowanych jako tautologia 169
e. Epigenetyka 171
5. Inteligentny projekt a neodarwinizm 173
a. „Cuda probabilistyczne” 176
b. Filtr eksplanacyjny Dembskiego i wyspecyfikowana złożoność 180
c. Wszechświatowa granica prawdopodobieństwa 187
d. Dokąd prowadzi filtr eksplanacyjny? 188
e. Działacz, prawo i przypadek 190
f. Nieredukowalna złożoność 192
g. Kroki ewolucyjne 195
h. Czy darwinizm jest bardziej naukowy niż teoria inteligentnego projektu? 199
i. Granice metodologicznego naturalizmu 205
j. Czy teoria inteligentnego projektu łamie metodologiczny naturalizm? 208
k. Metodologiczny a ontologiczny naturalizm 213
Podsumowanie drugiego rozdziału 214

III. EWOLUCJA A CHRZEŚCIJAŃSTWO 216
1. Przestrzeń współczesnej debaty 216
a. Historia myśli zachodniej – od pogaństwa do neopogaństwa 216
b. Cztery koncepcje powstania gatunków 222
c. Nieadekwatność określenia „kreacjonizm” 229
d. Problemy interpretacyjne teistycznego ewolucjonizmu 230
e. Zawartość stworzenia w stworzeniu 232
f. Kto z kim debatuje w tej debacie? 239
2. Chrześcijaństwo a stworzenie 242
a. Dwie chrześcijańskie interpretacje Księgi Rodzaju 242
b. Trzy etapy stworzenia 245
c. Natura aktu stwórczego 248
3. Chrześcijaństwo a teistyczny ewolucjonizm 259
a. Ewolucja teistyczna a pojęcie stworzenia 259
b. Augustyn a koncepcja ewolucji teistycznej 260
c. Czy przypadek może brać udział w stworzeniu? 264
d. Ewolucja teistyczna a historyczny realizm 267
e. Ewolucja teistyczna a chrześcijaństwo – podsumowanie 269
4. Chrześcijaństwo a inteligentny projekt 270
a. Wnioskowanie o projekcie a argument z projektu 270
b. Inteligentny projekt a „bóg zapchajdziura” 274
c. Inteligentny projekt a filozofia przyrody 278
d. Na czym polega problem filozofii przyrody? 282
5. Katolicyzm a ewolucja 286
a. Czy Kościół potępił Darwina? 286
b. Wiara i nauka we współczesnych debatach kościelnych 293
c. W stronę nowej syntezy wiary i nauki 297
d. Odnowa katolickiej teologii stworzenia 302
e. Korzyści z odnowy 306
6. Chrześcijaństwo a kultura 309
a. Richarda Niebuhra Chrystus a kultura 309
b. Czy chrześcijaństwo może być kontrkulturowe? 315
Podsumowanie trzeciego rozdziału 320

Podsumowanie i wniosek 322
Bibliografia 324
Indeks osób 340