Za darmo

ebook Własność prefabrykancka w Łodzi w latach 1820-1866 Dorota Wiśniewska

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2019

W monografii poddano analizie zjawiska prawne występujące w rozpoczynającej swą karierę miejską, ale jeszcze feudalnej Łodzi oraz umożliwiające rozwój własności i społeczeństwa kapitalistycznego. Autorka zaprezentowała zarówno instytucje prawne tworzone przez struktury władzy w Królestwie Polskim, jak i te, które były wynikiem praktyki obrotu gospodarczego, prowadzącego do powstania i intensywnego rozwoju wczesnokapitalistycznego miasta przemysłowego w latach 1820-1866. Dzięki specyficznym stosunkom własnościowym w początkowo mniejszym od sąsiedniego Zgierza mieście kształtował się przemysł, wciąż osiedlali się przede wszystkim drobni wytwórcy, uruchamiano niewielkie warsztaty, otwierając w ten sposób drogę wielkim fabrykantom, zatrudniającym w swoich ogromnych fabrykach tysiące pracowników. Swoistym instrumentem tej przebudowy była rozwijająca się głównie na obszarze łódzkiego Starego Miasta własność podzielona, cechująca się silnymi pozostałościami feudalnymi. Ponadto na terenie łódzkich osad fabrycznych był kreowany nowy typ własności – własność prefabrykancka, mająca również charakter własności podzielonej, ale już z licznymi elementami wywodzącymi się z nowych stosunków gospodarczych.

Spis treści ebooka Własność prefabrykancka w Łodzi w latach 1820-1866

Wykaz skrótów 11
Wstęp 13

Rozdział I. Formy własności nieruchomości na centralnych ziemiach polskich w latach zaborów 29
1. Spuścizna po dawnej Polsce 29
1.1. Powstanie pojęcia własności 29
1.2. Własność podzielona 31
1.3. Inne wybrane prawa rzeczowe 38
2. Uregulowania Powszechnego Prawa Krajowego dla Państw Pruskich 47
3. Kodeks Napoleona wobec własności podzielonej 49
4. Formy własności podzielonej w Królestwie Polskim 52
4.1. Własność podzielona w świetle ustawodawstwa obowiązującego w Królestwie Polskim 52
4.2. Ujęcie definicji własności podzielonej w literaturze naukowej 58
4.3. Rodzaje własności podzielonej 62
4.4. Praktyka w miastach rządowych i prywatnych 68
5. Podsumowanie 77

Rozdział II. Własność prefabrykancka: kreowanie i dysponowanie – uregulowania prawne i praktyka łódzka 79
1. Polityka władz Królestwa Polskiego w zakresie wspierania rozwoju przemysłu włókienniczego do 1844 r. 79
1.1. Polityka finansowa i celna 80
1.2. Wspieranie osadnictwa 84
1.3. Ograniczanie imigracji 107
2. Nabywanie własności prefabrykanckiej 110
2.1. Ustawodawstwo dotyczące nabycia dzierżawy wieczystej 110
2.2. Praktyka łódzka 123
3. Podsumowanie 152

Rozdział III. Status prawny właściciela zwierzchniego i właściciela podległego w Łodzi 155
1. Właściciel zwierzchni 155
1.1. Stare Miasto 155
1.2. Osady fabryczne 160
2. Uprawnienia nabywcy własności prefabrykanckiej 168
2.1. Posiadanie i używanie 168
2.2. Przyznane mocą postanowienia namiestnika z 18 IX 1820 r. 169
2.3. Nabycie obywatelstwa miejskiego 172
2.4. Rozporządzanie nieruchomością i jego ograniczenia 172
2.5. Szczególne uprawnienia nabywców posiadeł wodno-fabrycznych 212
3. Obowiązki nabywcy własności prefabrykanckiej 220
3.1. Inwestycyjno-remontowe 220
3.2. Opłaty 228
3.3. Zapewnienie bezpieczeństwa i nienaruszalności 259
3.4. Prowadzenie określonej działalności 263
3.5. Skutki naruszania obowiązków przez nabywcę własności prefabrykanckiej 268
4. Podsumowanie 270

Zakończenie 271
Bibliografia 283

Aneks I. Uwagi terminologiczne 295
1. Wprowadzenie 295
2. Akty prawne 295
3. Źródła praktyki 300
3.1. Wykazy hipoteczne 301
3.2. Protokoły sporządzone w Wydziale Hipotecznym Sądu Pokoju 303
3.3. Umowy kupna–sprzedaży (między osobami prywatnymi) 305
3.4. Umowy kupna–sprzedaży zawierane przez osobę fizyczną z urzędem miejskim działającym w imieniu rządu 308
3.5. Gruntkarty (listy nadawcze) 309
3.6. Protokół zajęcia nieruchomości 309
3.7. Ugody o dzierżawę wieczystą 309
3.8. Zaświadczenia urzędowe – świadectwa Magistratu Miasta Łodzi 309
3.9. Odezwa Magistratu Miasta Łodzi do Prezydenta Miasta Zgierza 311
3.10. Umowa zamiany zawarta przez osoby prywatne 311
3.11. Umowy szczególne 312
3.12. Dowolność terminologiczna w aktach praktyki 313
4. Literatura 315
5. Wnioski 321

Aneks II. Mapy 323

Od Redakcji 327