-11%

ebook Współpraca dzieci w wieku przedszkolnym Zmieniające się konteksty i perspektywy Anna Rybińska, Kinga Kuszak

Wydawca: Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

Rok wydania: 2021

Wśród kompetencji kluczowych niezbędnych ludziom w XXI wieku wymienia się współpracę zwracając uwagę na znaczenie tej kompetencji w całożyciowym procesie uczenia się i rozwoju. Te kompetencje mogą się rozwijać w sytuacji, gdy jednostki funkcjonują w warunkach sprzyjających podejmowaniu wspólnych działań z innymi ludźmi. Dyspozycje do współdziałania przejawiają już dzieci młodsze (na co wskazują np. badania realizowane przez zespół M. Tomasello), zaś dzieci w wieku przedszkolnym są gotowe do podejmowania różnego typu aktywności wspólne z rówieśnikami, osobami starszymi i młodszymi (o czym dowodzą przywołane przez autorki wyniki badań). W monografii poruszono właśnie zagadnienie współpracy dzieci przedszkolnych w zmieniających się kontekstach i perspektywach. Autorki podjęły w niej próbę spojrzenia na to, jak zmieniało się (i nadal zmienia) postrzeganie kompetencji dzieci przedszkolnych do podejmowania i realizacji działań wspólnych z innymi ludźmi. Zwracają uwagę na zmianę na kontinuum: od kategoryzowania dziecka w okresie średniego dzieciństwa jako niezdolnego do współdziałania po propozycje współpracy z innymi dziećmi, nauczycielkami i nauczycielami aż do włączania go w działania wspólne z osobami dorosłymi w przestrzeni środowiska lokalnego. Przywołują mniej i bardziej znane badania i ich rezultaty dotyczące zagadnienia współpracy między dziećmi przedszkolnymi. Podejmują próbę uchwycenia zmian w postrzeganiu roli i zadań przedszkola i relacji nauczycielek i nauczycieli z rodzicami dzieci oraz szerszym środowiskiem lokalnym. Te zmiany zmierzały od kierowniczej, dyrektywnej roli nauczycieli i nauczycielek do co raz szerzej ujmowanego współdziałania jako kluczowego elementu „kultury instytucji edukacyjnej”, obejmującego wspólne określanie celów, zasad, warunków współpracy, sposobów realizacji działań, itp. Przykładem rozwiązania wywiedzionego z nowoczesnych koncepcji psychologicznych, socjologicznych i pedagogicznych na kompetencje współdziałania dzieci przedszkolnych jest projekt „Przedszkolaki na Uniwersytecie” realizowany na Wydziale Studiów Edukacyjnych od 2014 roku, opisany przez autorki w jednym z rozdziałów monografii. Prezentując założenia projektu autorki zwracają uwagę na tworzenie przestrzeni wspólnej, przestrzeni współpracy przez różne podmioty: przedstawicieli uczelni wyższej: nauczycielki i nauczycieli akademickich i studentki oraz studentów, dyrektorki i nauczycielki przedszkoli, dzieci przedszkolne i ich rodziców. Odwołują się do wybranych wypowiedzi i komentarzy uczestników i uczestniczek projektu. W dalszej części przywołują dziecięcą perspektywę ujmowania pojęcia współpracy z drugim człowiekiem na podstawie wypowiedzi dzieci przedszkolnych. W zakończeniu opracowania prezentują wybrane zabawy sprzyjające rozwijaniu współpracy między dziećmi przedszkolnymi.

Spis treści ebooka Współpraca dzieci w wieku przedszkolnym Zmieniające się konteksty i perspektywy

Wprowadzenie – jak rozumiemy pojęcie współpracy 9
1. Współpraca między dziećmi. Zmieniająca się perspektywa w pedagogice przedszkolnej 17
1.1. Dziecko niewspółpracujące 17
1.2. Dziecko współpracujące z rówieśnikami 19
1.3. Dziecko współpracujące z rówieśnikiem w świetle badań Stefana Baleya i współpracowników 21
1.4. Dziecko zdolne do współżycia i kolektywizmu 25
1.5. Uczenie się przez współpracę, tutoring rówieśniczy, współpraca rówieśnicza 27
1.6. Dziecko przedszkolne we współpracy z rówieśnikiem – wybór badań 33
1.7. Podsumowanie 42
2. Małe dziecko współpracujące z dorosłym 43
2.1. Epizody wspólnego zaangażowania jako wczesna forma współpracy dziecka i dorosłego 45
2.2. Dorosły budujący rusztowanie podczas współpracy z dzieckiem 48
2.3. Małe dziecko we współpracy z dorosłym w świetle badań Michaela Tomasello 50
2.4. Nauczycielka organizująca współpracę dzieci przedszkolnych – od dyrektywnego kierowania do tworzenia kultury uczenia się 54
2.5. Dziecko w wieku przedszkolnym współpracujące z nauczycielką 61
2.6. Podsumowanie 65
3. Dziecko przedszkolne jako świadek i uczestnik współpracy w najbliższym środowisku. Od nadrzędnej roli nauczyciela do współpracującego środowiska 67
3.1. Współpraca przedszkola z rodzicami dzieci – od dominującego nauczyciela do wspólnych celów 68
3.2. Współpraca przedszkola ze środowiskiem lokalnym – od niwelowania braków do lokalnej wspólnoty 79
3.3. Podsumowanie 86
4. Uniwersytet tworzący przestrzeń do współpracy z udziałem dzieci przedszkolnych 87
4.1. Społeczne konteksty rozwoju dziecka przedszkolnego 87
4.2. Uniwersytet w egzosystemie dziecka przedszkolnego 91
4.3. Współpraca między różnymi podmiotami – modelowanie postawy współpracy dziecka przedszkolnego 99
4.4. Współpraca przedszkola z uczelnią wyższą w ramach projektu „Przedszkolaki na Uniwersytecie” 105
4.5. Podsumowanie 113
5. Pojęcie współpracy w wypowiedziach dzieci przedszkolnych 114
5.1. Sytuacyjny charakter współpracy w perspektywie dzieci 115
5.2. Wspólność doświadczeń w wypowiedziach dzieci 121
5.3. Podsumowanie 125
6. Współpraca dzieci przedszkolnych – inspiracje dla praktyki 126
6.1. Zabawy i gry rozwijające umiejętność współdziałania i współpracy 128
Bibliografia 158
Summary (Cooperation of preschool children. Changing contexts and perspectives) 170