ebook Wybitne jednostki Jacek Wojaczyński

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2025

Używamy ich na co dzień, mówiąc: „Będę za godzinę.”, „Jeszcze 10 kilometrów.”, „Jutro ma być 30 stopni.” Jednostki miary – te powszechnie znane i te mniej popularne – są właśnie tematem tej książki. Zastanowimy się, skąd się wzięła tak duża ich różnorodność. Dowiemy się, co oznaczają przedrostki mega-, nano- i jeszcze ponad 20 innych. Poznamy historię układu, który rządzi (prawie całym) światem, oznaczonego symbolem SI. Ale przede wszystkim przyjrzymy się jednostkom takim, jak niuton, dżul, wat, kelwin czy amper. Łączy je to, że zostały utworzone od nazwisk wybitnych uczonych.

Autor, mimo że żyje już na tym świecie ponad 1,75 gigasekundy, nie traktuje jednak tematu z nadmierną powagą. Nie zabraknie zatem ciekawostek, a także absurdalnych rymowanych historyjek poświęconych patronom poszczególnych jednostek.

Czy zastanawialiście się kiedyś:
- co mierzymy w helenach, a co w mikromortach?
- co jest dłuższe, attoparsek czy nanosekunda świetlna?
- czy grożą nam kary, jeśli nie używamy wyłącznie jednostek SI?
- czy wzorce z Sèvres rzeczywiście są wzorcami i znajdują się w Sèvres?
- siłę ilu niutonów miały mięśnie Isaaca Newtona?

Lektura Wybitnych jednostek ułatwi udzielenie odpowiedzi na powyższe pytania.

Spis treści ebooka Wybitne jednostki

Od autora 7
1. Jednostka miary 11
Jak powstały jednostki miar? 12
Dążenie do miary uniwersalnej 15
Do wyboru, do koloru 16
Jednostki o krótkich i długich nazwach 17
Stopnie 19
Czy wszystkie jednostki mają stałą, określoną wartość? 21
Czy wszystko można zmierzyć? Co nieco o dziwnych jednostkach 22
Podsumowanie 25
2. Jednostki wielokrotne i podwielokrotne 27
System przedrostków 27
Uniwersalność przedrostków 31
Rzadkie zestawienia 32
Wieloznaczność 34
3. Układy jednostek miar 37
Związki między jednostkami miar 37
Układy jednostek miar 40
System metryczny i układ jednostek MKS 41
Układ jednostek SI 43
Układ jednostek CGS 47
Inne warianty systemu metrycznego 47
Systemy oparte na jednostkach brytyjskich 49
Na styku systemów (bywa groźnie) 50
Układ jednostek atomowych 51
System FFF 51
Dlaczego kilogram jest podstawową jednostką masy w układzie SI? 52
Dlaczego nie zawsze używamy jednostek SI? 54
4. Jednostki odimienne 59
Jednostki-eponimy 59
Nie całkiem serio 63
Wybitne jednostki 67
Jednostki mechaniczne 69
Długość 69
Prędkość 72
Przyspieszenie 75
Masa 79
Siła 82
Ciśnienie 86
Energia 92
Moc 100
Częstotliwość 106
Lepkość 108
Temperatura 112
Jednostki elektryczne i magnetyczne 119
Natężenie prądu elektrycznego 119
Ładunek elektryczny 124
Moment dipolowy 129
Napięcie elektryczne, potencjał elektryczny, siła elektromotoryczna 132
Opór elektryczny (rezystancja) 135
Przewodność elektryczna (konduktancja) 138
Pojemność elektryczna 140
Indukcyjność, przewodność magnetyczna 143
Indukcja pola magnetycznego, natężenie pola magnetycznego 146
Strumień indukcji magnetycznej (strumień magnetyczny) 151
Jednostki związane z promieniowaniem 156
Aktywność promieniotwórcza 156
Dawka pochłonięta 163
Dawka ekspozycyjna 165
Dawka promieniowania jonizującego 168
Liczność 170
Liczba fotonów 170
Liczba sztuk 172
Indeks jednostek miar 175
Indeks osób 183