ebook Wykluczenie społeczne osób z niepełnosprawnością w środowisku lokalnym Ilona Fajfer-Kruczek

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2015

Publikacja stanowi próbę ukazania wybranych aspektów wykluczenia społecznego osób z niepełnosprawnością w środowisku lokalnym, które stanowi jednostka terytorialna. Zaprezentowane zagadnienia dotyczą kwestii dotyczących niepełnosprawności, jej istoty, modeli i definicji, jak i prawnego statystycznego podejścia. Ponadto zaprezentowano najważniejsze ujęcia wykluczenia społecznego oraz koncepcje kapitału społecznego, które to kategorie dopełniają społeczny kontekst rozważań o niepełnosprawności w ujęciu eklektycznym. Problematyka została zobrazowana wynikami badań własnych autorki na przykładzie wybranej jednostki terytorialnej – powiatu, ukazując wybrane aspekty i konteksty społecznego funkcjonowania osób z niepełnosprawnością w zorganizowanej i dynamicznej przestrzeni prawa, organizacji i postaw społecznych.

Publikacja skierowana jest do profesjonalnie pomagających, pracowników socjalnych, przedstawicieli samorządów terytorialnych i organizacji pozarządowych, pedagogów specjalnych i nauczycieli, socjologów, asystentów osób niepełnosprawnych oraz studentów pedagogiki, pracy socjalnej, pedagogiki specjalnej, polityki społecznej i innych pokrewnych.

Spis treści ebooka Wykluczenie społeczne osób z niepełnosprawnością w środowisku lokalnym

Spis treści

Wstęp / 7

1. Niepełnosprawność w ujęciu teoretycznym i praktycznym / 11
1.1. Niepełnosprawność w ujęciu historycznym – wybrane aspekty / 11
1.2. Koncepcje niepełnosprawności i jej definicje / 13
1.3. Orzecznictwo jako prawna i społeczna forma ukonstytuowania się niepełnosprawności / 17
1.3.1. Polskie orzecznictwo skutkujące statusem prawnym / 17
1.3.2 Orzecznictwo do celów edukacyjnych / 20
1.4. Osoba niepełnosprawna w społeczeństwie – statystyka, tożsamość, jakość życia, system prawnego wsparcia / 21
1.4.1. Niepełnosprawność w ujęciu demograficznym i statystycznym / 21
1.4.2. Tożsamość osób niepełnosprawnych / 24
1.4.3. Jakość życia osób niepełnosprawnych / 25
1.4.4. Prawny system pomocy i wsparcia dla osób niepełnosprawnych – założenia i regulacje / 28

2. Zjawisko wykluczenia społecznego / 35
2.1. Pojęcie „wykluczenie społeczne” w naukach społecznych / 35
2.2. Wykluczenie społeczne – paradygmaty, koncepcje, definicje / 36
2.3. Zjawiska współwystępujące w syndromie wykluczenia: nierówności społeczne, marginalizacja, dyskryminacja, ubóstwo / 42
2.3.1. Nierówności społeczne / 42
2.3.2. Marginalizacja społeczna / 43
2.3.3. Dyskryminacja / 44
2.3.4. Ubóstwo / 46
2.4. Przyczyny i wskaźniki wykluczenia społecznego / 48
2.5. Grupy wykluczone i narażone na wykluczenie / 53
2.6. Przegląd dotychczasowych badań i stanowisk wobec wykluczenia społecznego i marginalizacji osób niepełnosprawnych / 57
2.6.1. Osoby niepełnosprawne – ich dochody i jakość życia / 58
2.6.2. Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych a ich wykluczenie z rynku pracy / 58
2.6.3. Badania nad wykluczeniem osób niepełnosprawnych w Polsce / 60
2.7. Przeciwdziałanie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych / 65
2.7.1. Działania zapobiegające procesowi wykluczenia społecznego i marginalizacji / 65
2.7.2. Edukacja jako narzędzie przeciw wykluczeniu / 69
2.7.3. Strategie polityczne / 70

3. Kapitał społeczny i kapitał ludzki w kreowaniu rzeczywistości osób niepełnosprawnych / 73
3.1. Koncepcje kapitału w naukach społecznych / 73
3.1.1. Kapitał społeczny / 74
3.1.2. Kapitał ludzki / 80
3.2. Przestrzeń terytorialna i instytucjonalna przestrzenią dla kapitału społecznego / 83
3.2.1. Instytucje i organizacje wobec spraw i interesów osób niepełnosprawnych na terenie jednostek samorządowych / 84
3.3. Przestrzeń lokalna dla kapitału – pogranicze: Śląsk Cieszyński a powiat cieszyński / 89
3.3.1. Istota pogranicza i specyfika Śląska Cieszyńskiego / 89
3.3.2. Powiat cieszyński – ujęcie statystyczne / 91

4. Metodologiczne podstawy badań własnych / 95
4.1. Przedmiot i cel oraz rodzaj badań / 95
4.2. Problem i problematyka badań / 98
4.3. Hipotezy, zmienne i wskaźniki / 100
4.4. Zastosowane metody, techniki oraz narzędzia badawcze / 101
4.5. Organizacja badań własnych: teren badań oraz procedura doboru grupy badanej / 107

5. Wykluczenie społeczne osób niepełnosprawnych na terenie powiatu cieszyńskiego w świetle badań własnych / 111
5.1. Organizacja i przebieg badań empirycznych, struktura badanych grup / 111
5.2. Specyfika kapitału społecznego w powiecie cieszyńskim wobec zjawiska wykluczenia społecznego osób niepełnosprawnych / 114
5.2.1. Struktura instytucji i organizacji rządowych / 115
5.2.2. Struktura organizacji pozarządowych w powiecie cieszyńskim / 125
5.2.3. Programy i działania przeciw wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych na terenie gmin powiatu cieszyńskiego / 133
5.2.4. Relacje sąsiedzkie osób niepełnosprawnych / 139
5.3. Specyfika wykluczenia społecznego osób niepełnosprawnych na terenie powiatu cieszyńskiego / 140
5.3.1. Subiektywna ocena dostępu do dóbr, usług i udziału w życiu społecznym według osób niepełnosprawnych / 141
5.3.2. Sytuacja osób niepełnosprawnych na terenie powiatu cieszyńskiego w perspektywie profesjonalistów / 151
5.3.3. Sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy w powiecie cieszyńskim / 162
5.4. Osobisty wymiar wykluczenia społecznego – analiza fenomenologiczno-hermeneutyczna biografii indywidualnych przypadków / 166

6. Propozycja spójnej koncepcji przeciwdziałania ekskluzji społecznej osób niepełnosprawnych w badanym środowisku lokalnym – powiat cieszyński / 179

Zakończenie / 185

Bibliografia / 187

Summary / 213
Zusammenfassung / 215

Spis tabel / 217
Spis wykresów i rysunków / 219