ebook Wzorzec miejskiej przestrzeni publicznej w konfrontacji z podmiejską rzeczywistością Dorota Mantey

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2019

Autorka konfrontuje podmiejskie przestrzenie rekreacyjne ze wzorcem miejskiej przestrzeni publicznej, opartym na trzech wartościach: różnorodności, dostępności dla wszystkich oraz publicznej kontroli. Podstawą konfrontacji są wyniki badań ankietowych, obserwacje zachowań użytkowników przestrzeni oraz analizy polityk przestrzennych wybranych gmin podwarszawskich. Wartość użytkowa przestrzeni rekreacyjnych oceniana jest przez pomiar ich prospołecznego charakteru. Badaniom towarzyszy refleksja nad społeczną koncepcją przestrzeni, współczesną teorią miejsca oraz przestrzeni publicznej.

Zdaniem Autorki tworzenie suburbialnych przestrzeni rekreacji odpowiadających ich miejskiemu wzorcowi jest utrudnione (o ile w ogóle możliwe) ze względu na typowe dla polskich suburbiów niesprzyjające uwarunkowania przestrzenne, prawno-planistyczne, ale przede wszystkim społeczne.

Publikacja jest adresowana zarówno do środowisk akademickich, głównie geografów społecznych, socjologów, specjalistów od planowania przestrzennego, architektów i urbanistów, jak i praktyków: samorządowców i urbanistów pracujących nad kształtowaniem przestrzeni publicznych, a także do przedstawicieli społeczności lokalnych.

Badania zaprezentowane w niniejszym opracowaniu są częścią grantu nr 2016/23/D/HS6/02949, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

******

The model of public space confronted with suburban reality. An example of suburbs near Warsaw

The author confronts suburban recreational spaces with the model of urban public space, which is founded on three values: diversity, accessibility and public control. The basis for this confrontation is formed by the results of a survey study, observations of the behaviours of the users of the space and an analysis of spatial policies of selected suburban municipalities of Warsaw. The functional value of recreational spaces is assessed by measuring their prosocial character. The research is accompanied by a reflection on the social concept of space, the contemporary theory of place and public space.

Spis treści ebooka Wzorzec miejskiej przestrzeni publicznej w konfrontacji z podmiejską rzeczywistością

Wprowadzenie 7
Ucieczka „z miasta” czy „od miasta”? 7
Założenia, cele oraz hipotezy badawcze 11
Metody oraz zakres przestrzenny badań 15

1. Przestrzeń publiczna w ujęciu teoretycznym 21
1.1. Problemy definicyjne 21
1.1.1. Modele dostarczania przestrzeni publicznych
24
1.1.2. (Nie)ograniczona dostępność 26
1.1.3. Sprzyjanie interakcjom 28
1.1.4. Centrum – manifestacja miejskości 32
1.2. Od definicji do kategoryzacji 33
1.3. Determinizm contra społeczna koncepcja
przestrzeni 37
1.4. Przestrzeń publiczna a miejsce 39
1.5. W poszukiwaniu wymiarów upublicznienia
przestrzeni 46

2. Od wymiarów do pomiaru – modele pomiarowe
w badaniach przestrzeni publicznej 52
2.1. Przegląd modeli oceny stopnia upublicznienia
przestrzeni 52
2.2. Matrycowy model oceny stopnia upublicznienia
ogólnodostępnych przestrzeni o funkcjach rekreacyjnych
57
2.3. W stronę nowej typologii przestrzeni publicznych
65
2.4. Wartość użytkowa przestrzeni publicznej –
definicja i próba oszacowania 76

3. Współczesne procesy kształtujące przestrzeń publiczną 85
3.1. Przestrzeń publiczna w socjalistycznej i
postsocjalistycznej rzeczywistości 85
3.2. Suburbanizacja – od globalnych trendów do
specyfiki polskiej 90
3.3. (Nie)istniejące przestrzenie publiczne oraz
lokalne centra w polskich suburbiach 95

4. Czynniki warunkujące kształtowanie i korzystanie
z podmiejskich przestrzeni publicznych 98
4.1. Czynniki prawno-planistyczne 98
4.1.1. Regulacje prawne i ich konsekwencje 98
4.1.2. Przestrzenie publiczne w świetle polityki
przestrzennej podwarszawskich gmin 102
4.2. Czynniki przestrzenne 111
4.2.1. Nowe podejście do kategoryzacji suburbiów
111
4.2.2. Typy suburbiów w kontekście warunków
sprzyjających tworzeniu przestrzeni publicznych 118
4.3. Czynniki społeczne 130
4.3.1. Suburbia jako przestrzeń spędzania czasu
wolnego 130
4.3.2. Otwartość na interakcje w podmiejskich
przestrzeniach publicznych 139
4.3.3. Rola wyposażenia oraz programu
funkcjonalnego miejsca 145
4.3.4. Znaczenie dostępności 147
4.3.5. Model zarządzania 151
4.3.6. Wymiary upublicznienia przestrzeni a
ulubione miejsca spędzania czasu wolnego 156
4.3.7. (Nie)potrzebne centrum 159
4.3.8. Przestrzeń publiczna w kontekście lokalnego
życia społecznego 161
4.3.9. Rodzaje przestrzeni publicznych preferowane
w suburbiach 167

5. Użyteczność podmiejskich przestrzeni rekreacji 172
5.1. Charakterystyka badanych przestrzeni 172
5.2. Stopień upublicznienia przestrzeni rekreacji a
ich wartość użytkowa 194
5.3. Najbardziej użyteczne podmiejskie przestrzenie
rekreacyjne – studia przypadków 204

Podsumowanie 209

Literatura 218
Spis tabel 233
Spis rycin 235
Aneks 239
Indeks nazwisk 247