ebook Zalecenia i przestrogi lekturowe (XVI-XX wiek)

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2012

Artykuły zawarte w tomie poruszają zagadnienia recepcji tekstów literackich, prac naukowych czy praktycznych poradników. Interesujące jest spojrzenie na historię czytelnictwa w aspekcie politycznym, religijnym czy kulturowym. W dobie staropolskiej rękopiśmienne i drukowane woluminy były przedmiotami luksusowymi, ich lekturę zalecano w specjalnie komponowanych w tym celu wierszach (Anna Sitkowa). Na łamach prasy oraz w podręcznikach savoir-vivre’u promowano nie tylko literaturę piękną, ale również książki „użyteczne”: poradniki czy publikacje naukowe (Bożena Mazurkowa, Anna Zdanowicz). Z drugiej strony dostrzegano niebezpieczeństwa mogące wynikać z czytania niepożądanych tekstów przez nieprzygotowanych odbiorców (Mariola Jarczykowa). W czasie zaborów książki były przekaźnikiem wartości patriotycznych, zastępowały zabronioną edukację polonistyczną (Grzegorz Nieć, Adrian Uljasz). Po lekturę coraz chętniej sięgały kobiety, które korespondencyjnie dzieliły się wrażeniami czytelniczymi (Małgorzata Komza), choć emancypacja w tym zakresie nie zawsze była dobrze odbierana (Agnieszka Paja). Dzięki staraniom działaczy i publicystów książki pełniły znaczące funkcje w programach kulturalnych poszczególnych dzielnic i prowincji (Krystyna Kossakowska-Jarosz, Anna Karczewska). Problemem było propagowanie tekstów o profilu religijnym, silnie ograniczane przez cenzurę zewnętrzną i wewnętrzną (Janusz Kostecki, Agata Muc). W okresie międzywojennym zwracano uwagę na dobór książek do bibliotek szkolnych (Hanna Langer). Sprzeciwiano się zasilaniu księgozbiorów publikacjami o charakterze nacjonalistycznym i faszystowskim (Zdzisław Gębołyś). Podejmowano także wieloaspektowe prace w zakresie podniesienia edukacji czytelniczej w środowiskach wiejskich, czego świadectwem są pamiętniki chłopów (Monika Olczak-Kardas).

Spis treści ebooka Zalecenia i przestrogi lekturowe (XVI-XX wiek)

Spis treści

Wstęp (Mariola Jarczykowa) / 7

Anna Sitkowa
Książki „zalecane” przez Andrzeja Trzecieskiego / 9

Mariola Jarczykowa
Pożyteczne i szkodliwe lektury według Jana Amosa Komeńskiego / 18

Bożena Mazurkowa
Księgi uczone i pożyteczne rekomendowane w „Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych” / 33

Grzegorz Nieć
Lektury galicyjskiego arystokraty doby międzypowstaniowej (literatura w życiu i edukacji Stanisława Tarnowskiego do 1863 roku) / 43

Adrian Uljasz
Wychowanie historyczne w twórczości Walerego Przyborowskiego / 56

Krystyna Kossakowska-Jarosz
„Duch z litery” w górnośląskim wariancie. Koncepcja książki jako „skarbnicy dobrych słów i złotych myśli” w programie rodzimych działaczy kulturalnych w XIX wieku / 69

Anna Zdanowicz
Pożytki i szkody płynące z lektury według poradników savoir-vivre’u z lat 1806—1939 / 82

Agnieszka Paja
„Puszka Pandory”, czyli czego obawiali się dziewiętnastowieczni publicyści piszący o czytelnictwie kobiet / 99

Małgorzata Komza
Znaczenie lektury w życiu młodych ziemianek na początku XX wieku / 108

Anna Karczewska
„Ducha wiary obudzić, myśl zbłąkaną sprostować…”. Opinie publicystów związanych z Kościołem katolickim o czytelnictwie ludowym w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX wieku / 122

Janusz Kostecki
Carska cenzura zagraniczna wobec importu literatury religijnej w języku polskim w latach 1865—1904 / 134

Agata Muc
Wpływ cenzury kościelnej na program wydawniczy Księgarni i Drukarni Katolickiej / 145

Monika Olczak-Kardas
Znaczenie lektury w życiu społeczności wiejskiej w świetle pamiętników chłopów w okresie dwudziestolecia międzywojennego / 159

Hanna Langer
Biblioteka szkoły powszechnej miejscem edukacji czytelniczej i bibliotecznej (1918—1939) / 171

Zdzisław Gębołyś
Książka zakazana i niepożądana w niemieckich bibliotekach szkolnych i oświatowych w II Rzeczypospolitej / 191

Indeks osobowy (Agnieszka Bajor) / 211