-23%

ebook Zaniedbane obszary edukacji - pomiędzy pedagogiką a pedagogiką specjalną Iwona Chrzanowska

Wydawca: Impuls

Rok wydania: 2009

Książka „Zaniedbane obszary edukacji – pomiędzy pedagogiką a pedagogiką specjalną. Wybrane zagadnienia” podkreśla potrzebę przeciwdziałania patologiom związanym z procesami marginalizacji i wykluczenia społecznego. Możemy w niej również odnaleźć rozważania na temat rozumienia samego terminu „nierówności edukacyjnych” oraz tego, co je determinuje.

W kontekście tytułowego zagadnienia – zaniedbań w edukacji – autorka skoncentrowała się na tych nierównościach, które wiążą się z zaniedbaniem szans i potencjału rozwojowego dziecka. Grupy badawczej nie stanowi młodzież utalentowana, wybitnie zdolna, tylko niepełnosprawna umysłowo. Nawiązując do koncepcji M. Kozakiewicza, który podstawę nierówności odnajduje w ekonomicznej, społecznej czy kulturowej odmienności warunków życia, jako teren badań obrane zostało środowisko wiejskie.

Czy i na ile młodzież wiejska jest zagrożona eliminacją z rynku pracy uwarunkowaną brakiem wystarczających kompetencji (wiadomości i umiejętności) wynoszonych ze szkoły? Czy istotnie fakt realizacji obowiązku edukacji w szkole wiejskiej przekłada się na niższy poziom osiągnięć uniemożliwiający rywalizację z rówieśnikami z miast? W niniejszej publikacji Iwona Chrzanowska próbuje odpowiedzieć na te pytania, porównując i interpretując wyniki dotychczasowych badań dotyczących sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych organizowanych przez Centralną Komisję Edukacyjną (dalej CKE) na populacjach pełnych absolwentów szkół podstawowych i gimnazjów, a także odnosząc się do wyników badań własnych. Oprócz wskazania rezultatów osiągnięć szkolnych, ukazuje również ich uwarunkowania odwołując się do kwalifikacji nauczycieli oraz przygotowania szkół do realizacji procesu dydaktycznego. W ostatnim rozdziale przedstawia wnioski, postulaty, prognozy dotyczące pożądanych zmian w finansowaniu polskiego systemu edukacyjnego i konstruowaniu programów nauczania i wychowania.

O marginalizacji i wykluczeniu, szczególnie w edukacji, mówi się niechętnie. Dzieje się tak ze względu na podmiot oddziaływań edukacyjnych, którym jest dziecko. W kulturze europejskiej ma ono specyficzną i uprzywilejowaną pozycję. Wynika ona z odpowiedzialności dorosłego za jego bezpieczeństwo, jakość życia, możliwość rozwoju i poczucie szczęścia. Podobnie jest z kwestią dopasowania edukacji do nowych warunków, charakterystycznych dla społeczeństwa demokratycznego. Młodzież, mimo składanych przez władze oświatowe deklaracji, wciąż nie wynosi ze szkoły umiejętności operowania wiedzą, w dalszym ciągu bowiem główną tendencją w nauczaniu wydaje się hołdowanie encyklopedyzmowi. W szkole brakuje nastawienia na kształtowanie zainteresowań wybranymi dziedzinami wiedzy czy poszczególnymi treściami nauczania. Zbyt często zajęcia są nudne, stereotypowe, a relacje społeczne utrwalone i niezmienne, zwłaszcza prymat nauczycielskiego władztwa. Tematy te podnosi w swojej najnowszej publikacji Iwona Chrzanowska.

Spis treści ebooka Zaniedbane obszary edukacji - pomiędzy pedagogiką a pedagogiką specjalną

Wstęp 9
Szkoła i kształcenie ogólne jako wyzwanie współczesności 15
Bieda i ubóstwo – wstydliwe oblicze rozwoju cywilizacji 15
Wybrane koncepcje marginalności i wykluczenia społecznego 20
Edukacyjne konsekwencje biedy i ubóstwa 36
Edukacyjne konsekwencje diagnozy, selekcji i izolacji 42
Bieda dzieci i ich środowisk rodzinnych – sytuacja w Polsce 50
O nierównościach edukacyjnych – zaspokajanie specjalnych potrzeb 52
Niepełnosprawność groźbą edukacyjnego niepowodzenia i wykluczenia 58
Edukacja w Polsce – szansa czy zagrożenie? Jak „zreformować reformę” 70
Trudności w uczeniu się jako potencjalna przyczyna wykluczenia i marginalizacji 73
Teoretyczne koncepcje trudności w uczeniu się 74
Koncepcja trudności w uczeniu się jako zaburzenie indywidualnego rozwoju człowieka 76
Konteksty trudności w uczeniu się jako efekt marginalizacji i wykluczenia 81
Teoria socjolingwistyczna Basila Bernsteina 82
Teoria reprodukcji kulturowej Pierre’a Bourdieu 85
Trudności w uczeniu się a koncepcja wyuczonej bezradności 86
Trudności w uczeniu się w kontekście teorii naznaczania społecznego 92
Edukacja na wsi. Mity a rzeczywistość 99
Możliwe przyczyny i obszary wykluczenia społecznego na terenach wiejskich 100
Mit 1. Edukacja przedszkolna na wsi – wciąż zaniedbany i niedoceniany etap w edukacji 104
Mit 2. Mniejsze szanse kształcenia w toku realizacji obowiązku szkolnego 109
Mit 3. Ograniczony dostęp do kształcenia na poziomie wyższym 114
Mit 4. Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych na terenach wiejskich – nierozwiązany problem alternatywnej edukacji 119
Ocena jakości kształcenia i efektywności pracy szkół – raporty polskie z badań OECD w latach 2000–2006. Tło dla analizy zaniedbań w obszarze edukacji 125
Uwarunkowania i efekty kształcenia podstawowego na terenach wiejskich – analiza wyników egzaminów zewnętrznych przeprowadzonych w latach 2002–2008 139
Kwalifikacje nauczycieli 147
Dostęp do współczesnych technologii informacyjnych a specyfika kształcenia na terenach wiejskich 151
Zasoby biblioteczne we wspomaganiu kształcenia na terenach wiejskich 154
Zajęcia pozalekcyjne w kształceniu podstawowym na terenach wiejskich 156
Uwarunkowania i efekty kształcenia gimnazjalnego na terenach wiejskich – z wyników badań CKE w latach 2002–2008 161
Kwalifikacje nauczycieli 175
Dostęp i wykorzystanie współczesnych technologii informacyjnych w kształceniu gimnazjalnym 178
Zasoby biblioteczne i ich wykorzystanie w kształceniu gimnazjalnym na terenach wiejskich 179
Zajęcia pozalekcyjne w kształceniu gimnazjalnym na terenach wiejskich 180
Odpad szkolny – przemilczane wykluczenie 181
Uwarunkowania i efekty kształcenia podstawowego i gimnazjalnego uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych – z wyników badań CKE w latach 2002–2008 191
Pojęcie specjalnych potrzeb edukacyjnych 191
Efekty kształcenia podstawowego uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych (z danych CKE za lata 2002–2008) 196
Kształcenie specjalne w Polsce – szkoły podstawowe 204
Kwalifikacje nauczycieli pracujących z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych 208
Dostęp i wykorzystanie współczesnych technologii informacyjnych w pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych 211
Zasoby biblioteczne i ich wykorzystanie w kształceniu podstawowym uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych 213
Zajęcia pozalekcyjne w kształceniu uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych 214
Efekty kształcenia gimnazjalnego uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych – z danych CKE za lata 2002–2008 216
Kształcenie specjalne w Polsce – etap gimnazjum 225
Kwalifikacje nauczycieli pracujących z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych na etapie gimnazjum 227
Dostęp i wykorzystanie współczesnych technologii informacyjnych w pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych na etapie gimnazjum 230
Zasoby biblioteczne i ich wykorzystanie w pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych na etapie gimnazjum 231
Polskie wyzwania edukacyjne XXI wieku. Jaka szkoła, w jakim systemie? 233
Edukacyjne szanse oraz zagrożenia w kształceniu dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych na terenach wiejskich – z badań własnych 239
Efekty kształcenia gimnazjalnego na terenach wiejskich a zagadnienie trudności w uczeniu się. Prezentacja wyników badań własnych 242
Ocena poziomu kompetencji uczniów gimnazjów wiejskich w zakresie treści humanistycznych 247
Ocena poziomu kompetencji uczniów gimnazjów wiejskich w zakresie treści matematyczno-przyrodniczych 251
Zróżnicowanie wyników uczniów z gimnazjów wiejskich a płeć badanych 254
Podsumowanie 260
Uczeń z niepełnosprawnością umysłową poza kształceniem specjalnym. Zaspokajanie specjalnych potrzeb edukacyjnych na terenach wiejskich 263
Relacja: integracja – nauczanie włączające 268
Efekty procesu kształcenia uczniów z niepełnosprawnością umysłową w szkole ogólnodostępnej na terenach wiejskich. Relacja z badań własnych 275
Podsumowanie 294
Jaka przyszłość? Wnioski, postulaty, prognozy 299
Bibliografia 309
Netografia 323