ebook Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 13, Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć. Pomiechówek,...

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2013

Tom składa się z dwóch oddzielnych części. Pierwsza dotyczy obozu przejściowego w Pomiechówku, druga - ośrodków zagłady w Chełmnie nad Nerem i w Treblince. Liczba ofiar Chełmna i Treblinki jest nieporównywalnie większa, niemniej członkowie "Oneg Szabat" poświęcili ofiarom Pomiechówka stosunkowo dużo uwagi. Latem 1941 r., gdy do getta warszawskiego przybyli świadkowie wydarzeń w tym obozie, ośrodki w Chełmnie i Treblince jeszcze nie istniały. Współpracownicy Ringelbluma nie dysponowali też zapewne bezpośrednimi relacjami o losach Żydów na terenach zajmowanych przez Niemców po rozpoczęciu wojny z ZSRR. Dlatego wstrząsające świadectwa więźniów Pomiechówka musiały zrobić na ankieterach "Oneg Szabat" ogromne wrażenie.

Bezpośredni dostęp do całej grupy świadków zbrodni dał wyjątkową okazję do sporządzenia szczegółowego opisu wydarzeń. Sytuacja taka nie powtórzyła się już później. Świadectwa o głównych ośrodkach zagłady na ziemiach polskich były zbierane od pojedynczych uciekinierów lub docierały do Warszawy za pośrednictwem osób trzecich. Relacje byłych więźniów Pomiechówka, spisane przez Salomeę Ostrowską i sygnowane przez autorów, nie tylko dostarczają informacji o tym obozie przejściowym, ale pokazują też metody pracy grupy Ringelbluma.

Do książki dołączona jest płyta zawierająca zeskanowane oryginały opublikowanych dokumentów.

Spis treści ebooka Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 13, Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć. Pomiechówek,...

Wprowadzenie V

Część pierwsza. Obóz przejściowy w Pomiechówku 2

Wykaz skrótów 5
Wstęp 7
Nota edytorska 12

Dokumenty 15

Dok. 1. Po 08.1941, Warszawa-getto. Abram Błaszka vel Blaszka, Relacja pt. „Wrażenia z pobytu w obozie koncentracyjnym w Pomiechówku” 16
Dok. 2. Po 16.08.1941, Warszawa-getto. N.N., Relacja mieszkańca Zakroczymia o wygnaniu do obozu w Pomiechówku 26
Dok. 3. Po 16.08.1941, Warszawa-getto. Miriam Fasa, Relacja z wygnania ludności żydowskiej z Płońska do obozu w Pomiechówku. Wykaz pomordowanych w obozie 29
Dok. 4. Po 09.1941, Warszawa-getto. N.N., Relacja mieszkanki Płońska o wygnaniu do obozu w Pomiechówku 35
Dok. 5. Po 16.08.1941, Warszawa-getto. N.N., Relacja z wygnania ludności żydowskiej z Płońska do obozu w Pomiechówku 37
Dok. 6. Po 16.08.1941, Warszawa-getto. Paweł Robota, Szmul Krzak, Majer Magid, Zelik Top, Azryel Górecki, Mordka Całka, Natan Ruda, Lejzor Ajzenberg, Róża Kapłan, Szmul Łokieć. Relacje („Protokoły”) z pobytu w obozie w Pomiechówku 40
Dok. 7. a) Po 8.09.1941, Warszawa-getto. Relacje wygnanych z różnych miast do obozu w Pomiechówku spisane przez Salomeę Ostrowską 47
b) Po 16.08.1941, Warszawa-getto. N.N., Relacja mieszkańca Zakroczymia o wygnaniu do Pomiechówka 56
Dok. 8. Po 8.09.1941, Warszawa-getto. Salomea Ostrowska, Opracowanie pt. „Obóz śmierci – Pomiechówek”. Przebieg deportacji Żydów z Nowego Dworu i Płońska do fortu w Pomiechówku 56
Dok. 9. a) Po 09.1941, Warszawa-getto. N.N. i Hersz Wasser. Wykaz imienny Żydów zamordowanych w Pomiechówku 68
b) Po 09.1941, Warszawa-getto. N.N., „Lista poległych z Kikoła w Ponichówkach” [s] 69
Bibliografia 70
Wykaz sygnatur 71

Część druga. Ośrodki zagłady: Chełmno nad Nerem i Treblinka 73

Wykaz skrótów 77
Wstęp 80
Nota edytorska 87

Rozdział I. Ośrodek zagłady Chełmno nad Nerem (Kulmhof am Nehr) 89

Dok. 1. a) 1942, Warszawa-getto. Jakub Grojnowski [Szlamek (Szlomo), właśc. Szlama Ber Winer], Relacja pt. "בֿקעיי יקסװאָנױרג ןרבק-גנאַװצ םענופֿ תודע-תיבֿג" [„Świadectwo przymusowego grabarza Grojnowskiego Jakuba”], Izbica Kuj[awska], Chełmno 90
b) 5.02.1942, Piotrków [Trybunalski]. Rada Żydowska Piotrków, Zaświadczenie z 5.02.1942 o zameldowaniu Jakuba Grojnowskiego [właśc. Szlamy Bera Winera] na pobyt tymczasowy (Piotrków, ul. Grodzka 3) 112
c) Przed 18.03.1942, b.m. Szlamek [Jakub Grojnowski, właśc. Szlama Ber Winer], Fotografia 113
Dok. 2. Po 01.1942, Warszawa-getto. N.N., Raport pt. „Die Vorfälle in Kulmhof” [„Wydarzenia w Chełmnie”]. Organizacja ośrodka zagłady i przebieg masowych egzekucji Żydów (grudzień 1941 – styczeń 1942 r.) 114
Dok. 3. 01.1942, po 01.1942, Krośniewice, Warszawa-getto. Róża [Kapłan], Listy do Szmuela [Kapłana] (Warszawa, ul. Nowolipie 28 m. 18) o zagładzie Żydów i poszukiwaniu uciekinierów z Chełmna (regest) 121
Dok. 4. 21.01.1942, Grabów k. Łęczycy, N.N. [rabin Jakub Szulman], List do krewnych w getcie warszawskim informujący o zagładzie Żydów w Chełmnie nad Nerem (regest) 122
Dok. 5. Po 27.01.1942, Warszawa-getto, N.N. Fela z Kutna, List do N.N. w getcie warszawskim informujący o ośrodku zagłady w Chełmnie (regest) 122
Dok. 6. 01.1941, b.m. Gelbart, List do Rywena [Gelbarta] w getcie warszawskim o masowym mordowaniu Żydów gazem w ośrodku zagłady w Chełmnie (regest) 122
Dok. 7. Po 01.1942, Warszawa-getto. [Uszer Taube?], Relacja dotycząca wydarzeń w okręgu kolskim 1941/1942 r., informacja o ośrodku zagłady w Chełmnie od uciekinierów (regest) 123
Dok. 8. Po 26.02.1942, Warszawa-getto. [Lajwe] Wołkowicz, Relacja pt. "עיבמאָד" [„Dąbie”] (regest) 123
Dok. 9. 03.1942, Warszawa-getto. Raport „Oneg Szabat” pt. „Wypadki chełmińskie”. Opis masowej zagłady Żydów w Chełmnie nad Nerem (regest) 124

Rozdział II. Ośrodek zagłady Treblinka II 125

Dok. 10. 28.08.1942, Warszawa-getto. Dawid Nowodworski, Relacja z pobytu w ośrodku zagłady w Treblince 126
Dok. 11. Po 09.1942, Warszawa-getto. N.N., Relacja uciekiniera z Treblinki 130
Dok. 12. 09.1942, Warszawa-getto. N.N. [Jakub Rabinowicz?], Relacja z ośrodka zagłady w Treblince (fragment) 136
Dok. 13. a) Po 26.12.1942, Warszawa-getto. [Jakub (Jakow, Abram, Abraham) Krzepicki], Relacja pt. "ענעמוקעגקירוצ טימ ןכערפשעג …יקנילבערט ןוֿפ ןֿפָאלטנַא זיא שטנעמ ַא" [„Człowiek uciekł z Treblinek… rozmowy z powracającym”]. Opis pobytu w Treblince i ucieczki do getta warszawskiego 137
b) b.d., Warszawa. Abram Jakub Krzepicki. Fotografia 207
Dok. 14 Po 12.1942, Warszawa-getto. N.N. [Jakub (Jakow, Abram, Abraham) Krzepicki], Relacja uciekiniera z Treblinki z załączonym planem ośrodka zagłady w Treblince (brak zakończenia) 208
Dok. 15. II poł. 1942, Warszawa-getto. N.N., Szkic do planu ośrodka zagłady w Treblince 217
Dok. 16. Po 07.1942, Warszawa-getto. N.N., Plan ośrodka zagłady w Treblince 218
Dok. 17. Po 11.1942, Warszawa-getto. N.N., Artykuł pt. Obóz śmierci w Treblince, przedruk z „Głosu Warszawy” 219
Bibliografia 223
Wykaz sygnatur 227

Słownik terminów 228
Summary 231
Indeks osób 235
Indeks geograficzny-241