Za darmo

ebook Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średniowiecznej Zygfryd Rymaszewski

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2015

Przeglądając księgi sądów miejskich w poszukiwaniu informacji o woźnych sądowych, nie uzyskaliśmy spodziewanych rezultatów. Rzucały się natomiast w oczy liczne wzmianki o areszcie, głównie kładzionym przez wierzycieli na majątku dłużników. Postanowiliśmy się temu zjawisku bliżej przyjrzeć, zwłaszcza że niewiele informacji o nim można znaleźć w literaturze. Tematyczny areszt, już choćby dlatego, że był zabezpieczeniem interesów wierzyciela, miał wiele wspólnego z zastawem, zwłaszcza z powszechnie w miastach stosowanym zastawem ruchomości. I tu również poza zasygnalizowanie problemu wyjść nie można. Brakuje nam zatem odpowiednika dla stosunków miejskich – zastawu w prawie ziemskim. Uzyskany przez nas obraz aresztu – zabezpieczenia w prawie miast polskiego średniowiecza pozostawia wrażenie niedosytu. Zbyt często, wobec milczenia źródeł, badacz skazany jest na hipotezy czy znaki zapytania. Mimo wszystko sądzimy, że warto czytelnikowi przedstawić ciekawą instytucję prawną, w której jak w zwierciadle odbija się, choć w zamglonym tle, żywo pulsujące życie mieszkańców polskich miast epoki średniowiecznej.

Spis treści ebooka Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średniowiecznej

Wykaz źródeł z oznaczeniem skrótów stosowanych w pracy 14
Inne skróty 16
Wykaz literatury 18

Wstęp 22
1. Okoliczności podjęcia tematu 22
2. Stan badań 22
3. Areszt instytucja wielofunkcyjna 25
4. Areszt jako instytucja prawa niemieckiego 26
5. Podstawa źródłowa 29
6. Ramy chronologiczne 30
7. Zasięg terytorialny 32
8. Zasób informacji 32
9. Inne formy zabezpieczenia wierzytelności 35
10. Areszt ius dispositivum 36
11. Konstrukcja pracy 38
12. Metoda badawcza 38

Rozdział 1. Terminologia aresztu 40
1. Terminologia aresztu w księgach sądowych 41
1.1. Terminologia łacińska 41
1.2. Terminologia polska 43
1.3. Terminologia niemiecka 44
2. Terminologia aresztu w innych przekazach źródłowych 44
3. Wieloznaczność terminów 45

Rozdział 2. Kim byli aresztujący 49
1. Dominuje czynnik miejscowy 49
2. Inni 51
3. Problem z nieletnimi 52
4. Pełnomocnicy 54

Rozdział 3. Adresaci oświadczeń o areszcie 56
1. Nakaz wstrzemięźliwości niestosowany w praktyce 56
2. Adresat nie musiał być dłużnikiem 58
3. Chłopi 60
4. Kupcy 61
5. Uchylający się od jurysdykcji miejskiej 62
6. Dziedzice dorośli zmarłego dłużnika 62
7. Nieletni 63
8. Inne osoby chronione 66
9. Sytuacje szczególne 66
10. Brak adresata 68

Rozdział 4. Przedmiot aresztu 69
1. Stanisława Płazy kierunki rozwoju 69
2. Processus iuris Cracoviensis i Groicki 70
3. Areszt kładziono na całym majątku dłużnika 71
4. Sumy depozytowe 76
5. Areszt na rzeczach dłużnika znajdujących się u osoby trzeciej 78
6. Zmiana przedmiotu aresztu 79

Rozdział 5. Cel aresztu 80
1. Groicki i inni 80
2. Cel aresztu w księgach sądowych 82

Rozdział 6. W jakich okolicznościach następował areszt 86
1. Luki w informacjach 86
2. Śmierć dłużnika 87
3. Różnorodność okoliczności 88

Rozdział 7. Tytuł prawny aresztu 93
1. Często nieznany 93
2. Areszt pro debito 94
3. Różnorodność tytułów 95

Rozdział 8. Kwoty wierzytelności zabezpieczone aresztem 96
1. Często brak danych 96
2. Dane niekompletne 97
3. Dominują niskie kwoty 98

Rozdział 9. Miejsce w szeregu wierzycieli 100
1.1. Podmioty uprzywilejowane 100
1.2. Zapiski bez informacji o kolejności 100
1.3. Zapiski z informacją o kolejności 101
2. Kto ustalał miejsce wierzyciela 107
2.1. Umowne regulacje 108
2.2. Decyzja sądu 109
2.3. Wierzyciel 111
2.4. Nie wiemy kto 112
3. Kryteria 112
3.1. Według literatury i aktów prawnych 112
3.2. W źródłach praktyki sądowej 114
3.2.1. Dominuje milczenie 114
3.2.2. Pierwszeństwo zgłoszenia 116
3.2.3. Wysokość wierzytelności 118
3.2.4. Wartość dowodów 118
3.2.5. Zmiana kolejności 119
3.2.6. Inne 119
4. Wnioski 120

Rozdział 10. Cesja 121

Rozdział 11. Ugoda 123

Rozdział 12. Postępowanie aresztowe nieprocesowe 124
Wprowadzenie 124
1. Monit 125
2. Areszt 127
2.1. Stanowisko sądu 127
2.2. Stanowisko miasta 129
2.3. Areszt kładziony w sądzie 130
2.3.1. Areszt bez wzmianki o woźnym 130
2.3.2. Areszt dokonany w sądzie z udziałem woźnego 131
2.3.3. Woźny w miejskich księgach sądowych 132
2.3.4. Co znaczy arestare cum precone 133
2.3.5. Szczególny tryb postępowania 135
2.3.6. Dowodzenie roszczeń 136
2.3.7. Publikacja aresztu 138
2.4. Areszt kładziony poza sądem 139
2.5. Wielokrotne zgłaszanie aresztu 141
2.5.1. Groicki i prawo stanowione 141
2.5.2. Księgi sądowe 142
2.5.3. Kilka zgłoszeń w jednym 143
2.5.4. Ciągłość zgłoszeń 143
2.5.5. W jakim terminie należało zgłaszać kolejny areszt 146
2.6. Miejsce zgłaszania oświadczenia o areszcie. Problem forum 147
2.7. Treść i forma oświadczenia 149
2.8. Kto polecał wpisać areszt do ksiąg 151
2.9. W jakim terminie należało dokonać aresztu 152
2.10. Opłaty za zgłoszenie aresztu 152
2.11. Opłaty za wpis aresztu do ksiąg sądowych 154
2.12. Sądowe potwierdzenie aresztu 155
2.13. Czas trwania aresztu 155
2.14. Stanowisko dłużnika wobec aresztu 156
2.14.1. Skąd dłużnik wiedział o areszcie 156
2.14.2. Uznanie długu 157
2.14.3. Zgoda dłużnika na areszt 158
2.14.4. Spłata długu 159
2.14.5. Śmierć dłużnika 162
2.15. Rezygnacja z aresztu 162
2.16. Śmierć wierzyciela 164
2.17. Sprzeciw osób trzecich 164
2.18. Dawność 166

Rozdział 13. Proces aresztowy 167
1. Generalia 167
2. Groicki i inni 169
3. Czy proces? 171
3.1. Niejasne zapiski 171
3.2. Proces aresztowy bez pozywania 172
3.3. Pozew 173
3.3.1. Wierzyciel pozywa dłużnika 173
3.3.2. Dłużnik pozywa wierzyciela 174
3.3.3. Treść i forma pozwu 176
3.3.4. Kto wykonywał pozwanie 176
3.3.5. Dowody w procesie aresztowym 177
3.3.6. Nieletni w procesie aresztowym 180
3.3.7. Wielokrotność pozywania 182
3.3.8. Zgoda dłużnika na pozew 184
3.3.9. Pozew przed aresztem 186
3.4. Rozprawa sądowa 186
3.4.1. Wierzyciel na rozprawie 188
3.4.1.1. Żałoba 188
3.4.1.2. Nieobecność 189
3.4.2. Dłużnik na rozprawie 189
3.4.2.1. Ius dare et ius recipere, recht geben und recht nehmen 189
3.4.2.2. Szczególny tryb postępowania 190
3.4.2.3. Nieobecność dłużnika 191
3.4.2.4. Ucieczka dłużnika 193
3.5. Wyrok 196
3.5.1. Generalia 196
3.5.2. Wyroki uwalniające z aresztu 198
3.5.3. Wyroki na korzyść wierzyciela 201
3.5.3.1. Zasądzenie nieruchomości. Wwiązanie 201
3.5.3.2. Odzyskiwanie wierzytelności 204
3.5.3.3. Zasądzenie ruchomości 206
3.6. Długotrwałe procesy 208
3.7. Pomoc prawna 210

Rozdział 14. Areszt nieprawy 212
1. Groicki i Processus iuris 212
2. Księgi sądowe. Areszt samowolny 213
3. Areszt położony w niewłaściwym czasie 215
4. Areszt złożony mimo uprzedniej zgody na czynność prawną 216
5. Areszt more predonio 217

Rozdział 15. Charakter prawny aresztu 218

Zakończenie 221
Der Sachenarrest als Instrument zur Sicherung von Forderungen in mittelalterlichen polnischen Städten 227