-11%

ebook Byt i „światło-cień”. O antropologii poetyckiej Cypriana Norwida Lidia Banowska

Wydawca: Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

Rok wydania: 2019

Książka poświęcona jest wzajemnym oddziaływaniom między antropologią (byt) i ironią („światło-cień”)
w twórczości Cypriana Norwida, dla którego te sfery pozostają jednymi z najważniejszych pól problemowych. Autorka ukazuje, jak głęboko są one powiązane w płaszczyźnie znaczeń ontologicznych, egzystencjalnych, epistemologicznych i estetycznych. Antropologia stanowi jeden z najważniejszych „dalszych planów ironii”, podczas gdy ironia dla antropologii pozostaje „dalszym planem” jedynie potencjalnie. Tym samym, choć spore obszary Norwidowskiego myślenia o człowieku naznaczone są ironią, nie przenika ona refleksji poety całkowicie: pewne obszary są od niej wolne, a w pozostałych występuje w zmiennym natężeniu. Niezależnie jednak od występowania poważnych bądź komicznych grymasów ironii czy też jej braku, cel Norwidowskiej poezji pozostaje zawsze ten sam: przebudzić człowieka ku życiu autentycznemu oraz potencjalnie życiodajnej śmierci, by mógł postawić pytanie o wieczność. Autorka przedstawia Norwida jako poetę wieku XIX, ale nade wszystko jako współczesnego de facto poetę kultury chrześcijańskiej i zarazem jednego z najwybitniejszych w tym kręgu ironistów. Postrzega go tak jako poetę „osobnego”, jak i twórczego prekursora wielu późniejszych odkryć, rozwiązań czy tendencji, w którym można upatrywać jednego z ojców polskiej poezji nowoczesnej.

Spis treści ebooka Byt i „światło-cień”. O antropologii poetyckiej Cypriana Norwida

Wstęp. Ironia i antropologia 7
CZĘŚĆ I. Czytając „bytu cień”. O ironii Norwida oraz o Norwidowskiej Ironii 21
Rozdział 1. „Cień”: ironia i odbicie, ironia i prawda. O Norwidowskich obrazach ironii 23
Rozdział 2. „Cień bytu” – „cień prawdy”. Teoria w praktyce wiersza (Ironia jako manifest ironiologiczny) 52
CZĘŚĆ II. Czytając „światło-cień” bytu 79
Rozdział 1. Norwid o istocie człowieka 81
1.1. Norwid – personalista: spadkobierca i prekursor 81
Kształtowanie się świadomości „osoby”: prosopon – persona – osoba. Quidam i novum chrześcijaństwa 91
Wokół pojęcia osoby 105
1.2. Norwid a personalizm – personalizm Norwida 112
1.3. „Tyś osobą!…”: teologia osoby w miniaturze obrazu poetyckiego (O Królestwie) 140
Rozdział 2. Norwid o kondycji człowieka 157
2.1. Cień cierpienia i światło wolności: wobec Fatum (O wierszu Fatum) 157
Fatum Norwidowskie wobec Fatum antycznego (z postacią Edypa w tle) 161
Norwid – Jaspers – Sokrates: „on odejrzał mu” 174
Mierzenie Fatum: „jak gdy artysta/ Mierzy swojego kształt modelu” 183
2.2. Wobec cienia śmierci. O Norwidowskiej refleksji tanatologicznej (Śmierć i okolice) 202
Czerw śmierci 209
„Nie myśl – o śmierci…”? 221
„Chrześcijański sposób”: „– Człek – od niej starszy !” 235
2.3. „W ziemię cień − światłość w niebiosy”: wobec wieczności (na przykładzie wiersza Do Zeszłéj…) 247
„drzwi […] otworem/ Zostaw − −” 247
„milion rzęs” i „jedna łza” 263
„milion moich słów” 280
Zakończenie. Antropologia i ironia 283
Nota bibliograficzna 289
Bibliografia 291
Indeks osób 307
Indeks utworów 315
Spis rycin 317
Streszczenie 319
Summary 323