ebook Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. T. 1: Aspekt posthumanistyczny i transhumanistyczny

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2014

Prezentowana publikacja to dwutomowa monografia wieloautorska stawiająca pytanie o ludzkie „bycie z innymi”. Autorzy pokonują intelektualną drogę od humanizmu do post- i transhumanizmu z uwzględnieniem kultury w najróżniejszych konfiguracjach, biorąc pod uwagę relacje: człowiek – zwierzę, człowiek – roślina i/lub człowiek – maszyna rozumiana jako humanoid techniczny bądź byt częściowo nieorganiczny. Książka zawiera różne materiałowo, formalnie i warsztatowo artykuły, które wychodzą naprzeciw oczekiwaniom nowoczesnej humanistyki, prezentując rozważania na temat relacji człowiek – inny/obcy byt. Celem zebranych tekstów jest podjęcie dyskusji nad tym, czy współczesna tendencja, kwestionująca dotychczasowe status quo człowieka, który przestał być uznawany za centrum świata i miarę wszechrzeczy, znalazła indywidualny wyraz w najnowszej kulturze przełomu XX i XXI wieku lub wcześniejszej jako antycypacja aktualnych idei w zakresie międzygatunkowych czy międzybytowych relacji. Monografia obejmuje interdyscyplinarną problematykę szerszą od konwencji wybranych zagadnień post- i transhumanizmu w literaturze i sztuce. Rozległość ta wynika z zestawienia kwestii relacji człowieka do innych istot żywych i zagadnienia powiązań człowieka z bytami technologicznymi, które w wielu artykułach sąsiadują z sobą i w pewnych aspektach ujawniają podstawowy problem stanowiący centrum tego rodzaju refleksji: namysł nad granicami człowieczeństwa, kondycją człowieka i jego stosunku do innych bytów. Myślenie to wyrasta z tradycji penetrowania różnych kategorii inności, obcości, odmienności, ale odwołuje się też do holistycznych koncepcji człowieka i świata.

Spis treści ebooka Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. T. 1: Aspekt posthumanistyczny i transhumanistyczny

Spis treści

Słowo wstępne (Justyna Tymieniecka-Suchanek) / 9

Trzecia kultura i nowy paradygmat: bio-logiczność w humanistyce
PIOTR SKUBAŁA: Czy odkrycia nauk biologicznych mogą zmienić nasz stosunek do zwierząt? / 17
ZBIGNIEW WRÓBLEWSKI: Subiektywność i mechanizm. Działanie i zachowanie ludzi i zwierząt w świetle antropologii porównawczej / 31
JACEK LEJMAN: Racjonalność zwierząt wobec kryteriów ludzkiej racjonalności / 44
DARIUSZ LISZEWSKI: Współczesne łowiectwo w perspektywie posthumanistycznej / 60

Teorie i systemy filozoficzne
MACIEJ OŻÓG: Oblicza zoe-filii. Nowe interpretacje dychotomii bios/zoe we współczesnej humanistyce / 79
DOMINIKA DZWONKOWSKA: Od antropocentryzmu do ontocentryzmu – współczesne propozycje dyskursu praw bytów pozaludzkich / 91
PAWEŁ NIERODKA: Człowiek w relacji do bytów technicznych w koncepcji filozoficznej Józefa Bańki / 105
ŁUKASZ KOŁOCZEK: Czy maszyny mogą umierać? / 122
MARCIN CZERWIŃSKI: Pomiędzy etyką a estetyką transgatunkową. Od Agambena – przez sztukę – do Welscha / 138
DARIUSZ GZYRA: Przykłady krytyki współczesnych teorii praw zwierząt / 150
MICHAŁ KOZA: Śladem różnicy. Dekonstrukcja granicy między człowiekiem a zwierzęciem w filozofii Jacques’a Derridy / 163

W kręgu literackich wyobrażeń
IWONA OSTASZEWSKA / 173
KATARZYNA GADOMSKA: Post- i transhumanistyczne wizje człowieka we francuskojęzycznej fantastyce: tradycyjnej i „nowej” / 184
ALFIJA SMIRNOWA / 194
MAŁGORZATA RUTKOWSKA: Odmienna świadomość? Zwierzę jako narrator w powieściach V. Klinkenborga i Ch. Sieberta / 208
JOLANTA GREŃ-KULESZA: Ludzkie i nie-ludzkie w człowieku współczesnym. Próba oglądu Higieny L. Pietruszewskiej z perspektywy posthumanistycznej / 219
MARTA NIEDZIELA-JANIK: Ryby głosu nie mają. Żywa istota a pokarm w opowiadaniu Niny Sadur Sum-z-wąsem / 229
ANDRZEJ POLAK: Ludzki robot, nieludzki człowiek. S.N.U.F.F. (2011) Wiktora Pielewina / 244
WERONIKA GÓRSKA: Zabić człowieka czy zwierzę? O powieści Olgi Tokarczuk Prowadź swój pług przez kości umarłych / 257
BARBARA KORNACKA: Protetyczna męskość, mechaniczna kobiecość i człowiek-ryba. Wariacje na temat implantacji i transplantacji w prozie Niccolň Ammanitiego / 267
MIROSŁAWA MICHALSKA-SUCHANEK: Tematyka zwierzęca w twórczości poetyckiej i myśli filozoficznej Stanisława Czerniaka / 279
KATARZYNA SZUMLAS: Dekonstrukcja antropocentryzmu w monodramie Koniec półświni Helmuta Kajzara / 293
WIOLETTA WIŚNIEWSKA: Posthumanizm utopią literatury? Problem (nie)obecności perspektyw posthumanistycznej i transhumanistycznej w polskich badaniach nad literaturą / 304

Między sztuką a kulturą popularną
AGNIESZKA NIERACKA: Feministyczne re-konstrukcje kobiecości. Hannah Höch – Frances Leeming –Lynn Hershman Leeson / 325
KATARZYNA ZDANOWICZ-CYGANIAK: „Potwór” – tożsamość – produkt / 337
RYSZARD W. KLUSZCZYŃSKI: Sztuka tworząca sztukę. Z rozważań nad estetyką posthumanistyczną /349
BARTOSZ KŁODA-STANIECKO: Ja, Cyborg. Trzy porządki, jeden byt. Podmiot jako fuzja biologii, kultury i technologii / 362
AGNIESZKA DĘSOŁ: Społeczna recepcja dyskusji bioetycznych w nowych obszarach sztuki. Bioart i specimen art / 373
MONIKA ŻÓŁKOŚ: Portret owada. Sztuka Cornelii Hesse-Honegger / 383

Noty o Autorach / 391
Indeks osobowy / 397