ebook Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska

Wydawca: PZWL

Rok wydania: 2023

Zrozumienie i wykorzystanie w praktyce wyników badań laboratoryjnych jest jedną z bardzo ważnych umiejętności każdego dietetyka. Dzięki tej publikacji Czytelnicy mogą poznać aktualny stan wiedzy dotyczący zarówno diagnostyki, jak i dietoterapii wybranych chorób niezakaźnych z uwzględnieniem rekomendacji towarzystw medycznych i dietetycznych. W każdym rozdziale zawarto definicję danej jednostki chorobowej, możliwości wykonania badań biochemicznych w celu diagnostyki i zasady interpretacji wyników badań oraz zalecenia dotyczące wyboru optymalnej diety z uwzględnieniem zapotrzebowania na składniki odżywcze. Obecne, zaktualizowane wydanie zostało rozszerzone nie tylko o najnowsze rekomendacje, lecz także praktyczne wskazania właściwego żywienia dotyczące poszczególnych chorób oraz zagadnienia towarzyszące zaburzeniom odżywiania związanym zarówno z utratą masy ciała, jak i jej wzrostem.

Spis treści ebooka Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce

Przedmowa XI

I. WSTĘP 1

1. Materiał do badań laboratoryjnych – Karolina Orywal 1
1.1. Krew jako materiał diagnostyczny 1
1.2. Mocz jako materiał diagnostyczny 3
1.3. Inne materiały diagnostyczne 3
2. Wpływ czynników przedanalitycznych na wynik badania laboratoryjnego – Karolina Orywal 5
2.1. Zmienność biologiczna 5
2.2. Zmienność przedanalityczna związana z przygotowaniem materiału do badań laboratoryjnych 7
3. Interpretacja wyniku badania laboratoryjnego – Karolina Orywal 9

II. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WYBRANYCH CHORÓB I STANÓW KLINICZNYCH 11

4. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 11
4.1. Definicja i przyczyny zaburzeń wodno-elektrolitowych 11
4.2. Podstawy diagnostyki zaburzeń wodno-elektrolitowych 16
4.2.1. Ocena składu elektrolitowego osocza krwi 16
4.2.2. Luka anionowa 19
4.2.3. Osmolalność surowicy i moczu 19
4.2.4. Stężenie białka w surowicy krwi 20
4.2.5. Morfologia krwi obwodowej 20
4.2.6. Badanie ogólne moczu 20
4.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe, bilans wodny 22
4.3.1. Bilans wodny, rodzaje wód 22
4.3.2. Postępowanie przy odwodnieniu/przewodnieniu 27
5. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 29
5.1. Definicja i przyczyny zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej 29
5.2. Podstawy diagnostyki zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej 32
5.2.1. Gazometria i równowaga kwasowo-zasadowa krwi 34
5.2.2. Stężenie elektrolitów 36
5.2.3. Luka anionowa 37
5.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w zaburzeniach równowagi kwasowo-zasadowej 37
6. Niedobory żywieniowe – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 41
6.1. Rodzaje niedoborów żywieniowych 41
6.1.1. Niedokrwistości (z niedoboru Fe i Cu oraz z niedoboru witaminy B₁₂ i kwasu foliowego) 41
6.1.2. Niedobory składników mineralnych 45
6.1.3. Niedobory witamin 51
6.2. Diagnostyka laboratoryjna niedoborów żywieniowych 57
6.2.1. Morfologia krwi obwodowej 57
6.2.2. Wskaźniki biochemiczne niedoboru wapnia 64
6.2.3. Wskaźniki biochemiczne niedoboru fosforu 66
6.2.4. Wskaźniki biochemiczne niedoboru magnezu 67
6.2.5. Wskaźniki biochemiczne niedoboru żelaza 67
6.2.6. Diagnostyka laboratoryjna niedoboru pierwiastków śladowych 69
6.2.7. Diagnostyka laboratoryjna niedoboru witamin 70
6.3. Podstawowe zalecenia w niedoborach żywieniowych 72
6.3.1. Niedobory wybranych składników pokarmowych a niedokrwistość 72
6.3.2. Makro- i mikroelementy 80
6.3.3. Witaminy 96
7. Niedożywienie – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 113
7.1. Rodzaje niedożywienia, rozpoznanie 113
7.2. Diagnostyka laboratoryjna niedożywienia 117
7.2.1. Stężenie albuminy w surowicy krwi 117
7.2.2. Stężenie prealbuminy (transtyretyny) w surowicy krwi 118
7.2.3. Stężenie transferyny w surowicy krwi 118
7.2.4. Białko wiążące retinol (RBP) 119
7.2.5. Insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (IGF-1) 119
7.2.6. Całkowita liczba limfocytów (CLL) 119
7.2.7. Wyliczane wskaźniki stanu niedożywienia 119
7.3. Podstawowe zasady dietoterapii w niedożywieniu 120
7.3.1. Leczenie żywieniowe dojelitowe drogą sztuczną 129
7.3.2. Żywienie pozajelitowe 130
8. Otyłość – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 135
8.1. Definicja i powikłania otyłości 135
8.2. Diagnostyka laboratoryjna otyłości i jej powikłań 141
8.2.1. Profil lipidowy 141
8.2.2. Glikemia 142
8.2.3. Aktywność aminotransferazy alaninowej (ALT) i asparaginianowej (AST) 143
8.2.4. Diagnostyka zaburzeń funkcji tarczycy u osób otyłych 143
8.2.5. Diagnostyka zaburzeń funkcji nadnerczy u osób otyłych 143
8.3. Podstawowe zasady dietoterapii w leczeniu otyłości 146
9. Zaburzenia odżywiania – Magdalena Lech, Karolina Orywal, Napoleon Waszkiewicz 153
9.1. Zaburzenia odżywiania związane z utratą masy ciała 153
9.1.1. Anoreksja 153
9.1.2. Syndrom gotowości anorektycznej (SGA) 156
9.1.3. Ortoreksja 157
9.1.4. Bulimia 159
9.1.5. Bigoreksja 161
9.1.6. ARFID 162
9.2. Zaburzenia odżywiania związane ze wzrostem masy ciała 163
9.2.1. Zespół kompulsywnego jedzenia (BED) 163
9.2.2. Syndrom jedzenia nocnego (NES) 165
9.2.3. Uzależnienie od jedzenia 166
9.3. Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń odżywiania 167
9.4. Podstawowe zasady dietoterapii w zaburzeniach odżywiania 171
9.4.1. Anoreksja 171
9.4.2. Syndrom gotowości anorektycznej (SGA) 174
9.4.3. Ortoreksja 175
9.4.4. Bulimia 176
9.4.5. Bigoreksja 178
9.4.6. ARFID 178
9.4.7. Zespół kompulsywnego jedzenia (BED) 179
9.4.8. Syndrom jedzenia nocnego (NES) 181
9.4.9. Uzależnienie od jedzenia 181
10. Choroby metaboliczne – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 185
10.1. Cukrzyca typu 2 185
10.1.1. Epidemiologia i patogeneza cukrzycy typu 2 185
10.1.2. Diagnostyka laboratoryjna cukrzycy typu 2 188
10.1.3. Podstawowe zasady dietoterapii cukrzycy typu 2 196
10.2. Zaburzenia gospodarki lipidowej 206
10.2.1. Podział, etiologia i patogeneza dyslipidemii 206
10.2.2. Diagnostyka laboratoryjna dyslipidemii 210
10.2.3. Zalecenia żywieniowe w zaburzeniach gospodarki lipidowej 214
10.3. Dna moczanowa 225
10.3.1. Etiologia i patogeneza dny moczanowej 225
10.3.2. Diagnostyka laboratoryjna dny moczanowej 229
10.3.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w leczeniu dny moczanowej 233
10.4. Osteoporoza 238
10.4.1. Etiologia i patogeneza osteoporozy 238
10.4.2. Diagnostyka laboratoryjna osteoporozy 242
10.4.3. Podstawowe zasady terapii dietetycznej w osteoporozie 248
11. Choroby układu sercowo-naczyniowego – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 259
11.1. Choroba niedokrwienna serca i zawał mięśnia sercowego 259
11.1.1. Etiologia i patogeneza choroby niedokrwiennej serca i zawału mięśnia sercowego 259
11.1.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej choroby niedokrwiennej serca i zawału mięśnia sercowego 262
11.1.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w dietoterapii choroby niedokrwiennej serca i po zawale mięśnia sercowego 266
11.2. Przewlekła niewydolność serca 272
11.2.1. Etiologia i patogeneza przewlekłej niewydolności serca 272
11.2.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej przewlekłej niewydolności serca 275
11.2.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w przewlekłej niewydolności serca 278
11.3. Nadciśnienie tętnicze 282
11.3.1. Etiologia i patogeneza nadciśnienia tętniczego (choroby towarzyszące) 282
11.3.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej nadciśnienia tętniczego i chorób współistniejących 286
11.3.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w nadciśnieniu tętniczym 289
12. Choroby układu pokarmowego – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 296
12.1. Choroby trzustki 296
12.1.1. Etiologia i patogeneza chorób trzustki 296
12.1.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej chorób trzustki 302
12.1.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w chorobach trzustki 307
12.2. Choroby wątroby 316
12.2.1. Etiologia i patogeneza chorób wątroby i dróg żółciowych 316
12.2.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej chorób wątroby i dróg żółciowych 325
12.2.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w chorobach wątroby i dróg żółciowych 332
13. Choroby układu moczowego – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 344
13.1. Ostra i przewlekła niewydolność nerek 344
13.1.1. Etiologia i patogeneza niewydolności nerek 344
13.1.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej niewydolności nerek 349
13.1.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w chorobach nerek 360
13.2. Kamica nerkowa 376
13.2.1. Podział, etiologia i patogeneza kamicy nerkowej 376
13.2.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej kamicy nerkowej 379
13.2.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w kamicy nerkowej 382
14. Choroby tarczycy – Lucyna Ostrowska, Karolina Orywal, Ewa Stefańska 389
14.1. Etiologia i patogeneza chorób tarczycy 389
14.1.1. Niedoczynność tarczycy 390
14.1.2. Choroba Hashimoto 391
14.1.3. Nadczynność tarczycy 393
14.2. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej chorób tarczycy 394
14.2.1. TSH 395
14.2.2. Wolna tyroksyna (fT₄) 395
14.2.3. Wolna trijodotyronina (fT₃) 396
14.2.4. Przeciwciała przeciwtarczycowe 396
14.2.5. Kalcytonina 397
14.2.6. Tyreoglobulina 397
14.2.7. Stężenie cholesterolu całkowitego 398
14.2.8. Wydalanie jodu z moczem 398
14.3. Podstawowe zalecenia żywieniowe w chorobach tarczycy 399
14.3.1. Niedoczynność tarczycy 399
14.3.2. Nadczynność tarczycy 404

Skorowidz 407