ebook Ginekologia dziecięca i dziewczęca Agnieszka Białka, Romuald Dębski, Alicja Długołęcka

Spis treści ebooka Ginekologia dziecięca i dziewczęca

Wykaz ważniejszych skrótów użytych w tekście XXIII

1. BADANIE GINEKOLOGICZNE DZIEWCZYNKI Ewa Woźniakowska, Anna Torres, Monika Paszkowska, Tomasz Paszkowski 1
1.1. Badanie ginekologiczne noworodka 2
1.2. Badanie ginekologiczne dziewczynki w okresie przedpokwitaniowym 3
1.2.1. Wywiad 3
1.2.2. Badanie 3
1.3. Badanie ginekologiczne nastolatki 8
1.3.1. Wywiad 9
1.3.2. Badanie 9
Piśmiennictwo 10

2. ULTRASONOGRAFIA W GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ Romuald Dębski 11
2.1. Narzędzia i techniki badania USG u dzieci i u dziewcząt 11
2.2. Rozwój narządu rodnego dziewczynek 14
2.3. Ultrasonografia jako narzędzie diagnostyki 19
2.3.1. Diagnostyka przyczyn dolegliwości bólowych 19
2.3.2. Ocena zmian strukturalnych narządu rodnego 25
2.3.3. Diagnostyka przedwczesnego i opóźnionego pokwitania i innych zaburzeń 29

3. BADANIA CYTOLOGICZNE I KOLPOSKOPOWE U NASTOLATEK Anna Kluz-Kowal 33
3.1. Badanie cytologiczne 33
3.1.1. Rozwój metod cytologicznych 33
3.1.2. Ocena cytologiczna 34
3.1.3. Skrining cytologiczny w ginekologii dziecięcej i dziewczęcej 37
3.2. Badanie kolposkopowe 38
3.2.1. Obrazy kolposkopowe 40
3.3. Pacjentki wykorzystane seksualnie 46
Piśmiennictwo 46

4. PRAWIDŁOWE DOJRZEWANIE PŁCIOWE DZIEWCZĄT Agnieszka Zachurzok 49
4.1. Zmiany somatyczne 49
4.2. Zmiany w układzie rozrodczym 52
4.3. Zmiany hormonalne 53
4.3.1. Zwiększenie wydzielania steroidów nadnerczowych w okresie okołopokwitaniowym (adrenarche) 53
4.3.2. Uczynnienie osi podwzgórze–przysadka–jajnik (gonadarche) 53
Piśmiennictwo 56

5. ZABURZENIA DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIEWCZĄT. PRZEDWCZESNE DOJRZEWANIE – DIAGNOSTYKA, POSTĘPOWANIE Aleksandra Januszek-Trzciąkowska 59
5.1. Objawy przedwczesnego dojrzewania 59
5.2. Podział przedwczesnego dojrzewania 60
5.2.1. Przedwczesne dojrzewanie GnRH-zależne (prawdziwe, centralne) 60
5.2.2. Przedwczesne dojrzewanie płciowe na tle zmian organicznych w ośrodkowym układzie nerwowym 61
5.2.3. Przedwczesne dojrzewanie GnRH-niezależne (obwodowe) 61
5.2.4. Warianty rozwoju płciowego 64
5.3. Rozpoznanie przedwczesnego dojrzewania 65
5.3.1. Badania diagnostyczne 65
5.4. Leczenie 66
5.5. Rokowanie w PD GnRH-zależnym 66

6. ZABURZENIA DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIEWCZĄT. OPÓŹNIONE DOJRZEWANIE – DIAGNOSTYKA, POSTĘPOWANIE Ewa Małecka-Tendera 69
6.1. Epidemiologia 69
6.2. Hipogonadyzm hipogonadotropowy 70
6.2.1. Zespoły uwarunkowane genetycznie 70
6.2.2. Przyczyny organiczne 71
6.3. Hipogonadyzm hipergonadotropowy 71
6.3.1. Zespoły genetycznie uwarunkowane 72
6.3.2. Przyczyny organiczne 72
6.4. Obraz kliniczny 72
6.5. Rozpoznanie 73
6.6. Badania diagnostyczne 73
6.7. Różnicowanie 74
6.8. Leczenie 75
6.9. Rokowanie 76
Piśmiennictwo 76

7. ZESPÓŁ TURNERA – OKRES DZIECIĘCY, DOJRZEWANIA, DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ Aneta Gawlik 79
7.1. Rozpoznanie ZT: od fenotypu do genotypu 79
7.1.1. Definicja rozpoznania zespołu Turnera 79
7.1.2. Kariotyp ZT 81
7.1.3. Fenotyp ZT 82
7.2. Zaburzenia wzrastania i wady układu kostnego w ZT 83
7.2.1. Spontaniczne wzrastanie 83
7.2.2. Terapia hormonalna poprawiająca wzrost końcowy 84
7.2.3. Wady kostne 84
7.3. Dojrzewanie w ZT 85
7.3.1. Zaburzenia dojrzewania 85
7.3.2. Zasady hormonalnej terapii zastępczej 85
7.4. Inne problemy zdrowotne związane z zespołem Turnera 87
7.4.1. Wady układu krążenia 87
7.4.2. Choroby z autoagresji 88
7.4.3. Zaburzenia narządu słuchu 88
7.4.4. Układ moczowy 89
7.4.5. Profil intelektualny/psychologiczny 89
Piśmiennictwo 91

8. ZABURZENIA RÓŻNICOWANIA PŁCI Aneta Gawlik, Grzegorz Kudela, Tomasz Koszutski 95
8.1. Genetyczna kontrola różnicowania płci 96
8.2. Kiedy podejrzewać ZRP? 98
8.3. Ocena kliniczna pacjenta z podejrzeniem ZRP 98
8.4. Badania dodatkowe u pacjenta z podejrzeniem ZRP 100
8.4.1. Badania laboratoryjne 100
8.4.2. Badania obrazowe i histologiczne 102
8.5. Tożsamość płciowa w ZRP 102
8.6. Wskazania do gonadektomii w ZRP 103
Piśmiennictwo 104

9. PIERWOTNY I WTÓRNY BRAK MIESIĄCZKI Agnieszka Drosdzol-Cop, Agata Sidło-Stawowy, Dominika Sajdak 107
9.1. Prawidłowy cykl miesiączkowy u dziewcząt 107
9.2. Zaburzenia miesiączkowania u dziewcząt – terminologia 108
9.3. Pierwotny brak miesiączki 109
9.4. Wtórny brak miesiączki 110
9.5. Przyczyny braku miesiączki u dziewcząt 112
9.5.1. Zaburzenia anatomiczne 112
9.5.2. Hipogonadyzm pierwotny 113
9.5.3. Przyczyny podwzgórzowe 114
9.5.4. Przyczyny przysadkowe 116
9.5.5. Zaburzenia funkcji innych gruczołów dokrewnych 117
9.5.6. Zaburzenia wieloczynnikowe 119
9.5.7. Wtórny brak miesiączki spowodowany stosowaniem leków 121
Piśmiennictwo 121

10. KRWAWIENIA MŁODOCIANYCH Agnieszka Drosdzol-Cop 123
10.1. Cykl miesiączkowy u dziewcząt 123
10.2. Krwawienia młodocianych – definicja, epidemiologia, etiologia 123
10.3. Diagnostyka różnicowa 125
10.4. Diagnostyka krwawień młodocianych 126
10.4.1. Wywiad kliniczny 126
10.4.2. Badanie fizykalne ogólne 127
10.4.3. Badanie ginekologiczne 127
10.4.4. Badania laboratoryjne 128
10.5. Leczenie 129
10.5.1. AUB o łagodnym nasileniu 129
10.5.2. AUB o umiarkowanym nasileniu 129
10.5.3. AUB o ciężkim nasileniu 131
Piśmiennictwo 134

11. BOLESNE MIESIĄCZKOWANIE Agnieszka Drosdzol-Cop 135
11.1. Epidemiologia, symptomatologia 135
11.2. Pierwotne bolesne miesiączkowanie 136
11.3. Wtórne bolesne miesiączkowanie 137
11.3.1. Endometrioza u dziewcząt 137
11.3.2. Wrodzone wady narządów płciowych 138
11.3.3. Zmiany w przydatkach 138
11.4. Diagnostyka 138
11.5. Leczenie pierwotnego bolesnego miesiączkowania 140
11.5.1. Niesterydowe leki przeciwzapalne 140
11.5.2. Dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna 141
11.5.3. Leczenie wspomagające i alternatywne 141
11.6. Leczenie wtórnego bolesnego miesiączkowania 142
11.7. PMS i PMDD u dziewcząt 142
11.7.1. PMS i PMDD – diagnostyka, rozpoznanie, leczenie 143
Piśmiennictwo 145

12. ZESPÓŁ POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW U NASTOLATEK – DIAGNOSTYKA, POSTĘPOWANIE Agnieszka Skrzypulec-Frankel 147
12.1. Definicja 147
12.2. Etiologia 147
12.3. Rozpoznanie 149
12.3.1. Obraz ultrasonograficzny jajników jako kryterium diagnostyczne 149
12.3.2. Hiperandrogenizm i hiperandrogenemia 150
12.3.3. Insulina a hirsutyzm 151
12.4. Zaburzenia metaboliczne u dziewcząt z zespołem policystycznych jajników . 151
12.5. Prewencja i leczenie 151
12.5.1. Modyfikacja stylu życia jako podstawowe działanie prewencyjne 152
12.5.2. Leczenie farmakologiczne 152
12.5.3. Witamina D 153
Piśmiennictwo 153

13. WRODZONY PRZEROST NADNERCZY Barbara Kalina-Faska 155
13.1. Wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru 21-hydroksylazy (WPN-21OH) 155
13.1.1. Patofizjologia 155
13.1.2. Postać klasyczna WPN-21OH – objawy i leczenie 156
13.1.3. Postać nieklasyczna WPN-21OH – objawy i leczenie 160
13.1.4. Diagnostyka WPN-21OH 160
13.1.5. Leczenie w okresie ciąży 161
13.1.6. Leczenie w okresie prenatalnym 161
13.2. Wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru dehydrogenazy 3β hydroksykortykosteroidowej (WPN-HSD 3) 161
13.2.1. Patofizjologia 161
13.2.2. Objawy i leczenie 161
13.2.3. Rozpoznanie 162
13.3. Wrodzony przerost nadnerczy z niedoboru 11β-hydroksylazy (WPN-11βOH) 162
13.3.1. Patofizjologia 162
13.3.2. Objawy i leczenie 162
13.3.3. Diagnostyka 163
13.4. Pozostałe postacie wrodzonego przerostu nadnerczy 163

14. HIPERPROLAKTYNEMIA U DZIEWCZĄT Robert Krysiak 165
14.1. Przyczyny 165
14.1.1. Czynniki fizjologiczne 165
14.1.2. Schorzenia rozrostowe 165
14.1.3. Niedoczynność tarczycy 167
14.1.4. Hiperprolaktynemia polekowa 167
14.1.5. Hiperprolaktynemia pourazowa 168
14.1.6. Hiperprolaktynemia po radioterapii 168
14.1.7. Niewydolność nerek 169
14.1.8. Pozostałe przyczyny hiperprolaktynemii 169
14.1.9. Makroprolaktynemia 170
14.1.10. Hiperprolaktynemia idiopatyczna 170
14.2. Obraz kliniczny 171
14.3. Diagnostyka 173
14.4. Leczenie 176
Piśmiennictwo 178

15. ZABURZENIA ODŻYWIANIA U NASTOLATEK Małgorzata Janas-Kozik, Ireneusz Jelonek 183
15.1. Adolescencja a zaburzenia odżywiania 184
15.2. Klasyczne formy zaburzeń odżywiania u nastolatek 186
15.2.1. Jadłowstręt psychiczny 186
15.2.2 Bulimia psychiczna 190
15.2.3. Czynniki odpowiedzialne za wystąpienie bulimii psychicznej 192
15.3. Inne zaburzenia odżywiania się wymienione w DSM-5 194
15.3.1. Zaburzenie z napadami objadania się 194
15.3.2. Pica (spaczone łaknienie) 195
15.3.3. Zaburzenia przeżuwania 196
15.3.4. Zaburzenie polegające na ograniczeniu/unikaniu przyjmowania pokarmu 196
15.4. Zaburzenia odżywiania, które nie mają udokumentowanych kryteriów diagnostycznych w obowiązujących klasyfikacjach 198
15.4.1. Ortoreksja 198
15.4.2. Kompulsywne objadanie się 199
15.4.3. Diabulimia 200
15.4.4. Alkoreksja, wilczy apetyt na słodycze, czekoladę 200
15.4.5. Jedzenie pod wpływem stresu i anarchia jedzeniowa 200
15.4.6. Żucie, ale unikanie połykania pokarmów 201
15.5. Podsumowanie 201
Piśmiennictwo 202

16. OTYŁOŚĆ U DZIEWCZĄT Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 205
16.1. Definicja 205
16.2. Epidemiologia 205
16.3. Etiologia i patogeneza 206
16.3.1. Rozwój płodowy 206
16.3.2. Czynniki środowiskowe 206
16.3.3. Czynniki genetyczne 207
16.3.4. Czynniki psychologiczne związane z funkcjonowaniem rodziny 207
16.3.5. Zaburzenia emocjonalne 208
16.3.6. Otyłość spowodowana zaburzeniami hormonalnymi 210
16.3.7. Wpływ leków na rozwój otyłości 210
16.4. Rozpoznanie 210
16.4.1. Badanie podmiotowe i przedmiotowe 210
16.4.2. Kryteria rozpoznania 211
16.4.3. Naturalny przebieg choroby 212
16.4.4. Powikłania otyłości 212
16.4.5. Wpływ otyłości na dojrzewanie i zaburzenia hormonalne 216
16.5. Leczenie 218
16.5.1. Leczenie zachowawcze 218
16.5.3. Leczenie operacyjne 221
Piśmiennictwo 222

17. ENDOMETRIOZA I PRZEWLEKŁY BÓL MIEDNICY MNIEJSZEJ U DZIEWCZĄT Tomasz Paszkowski, Ewa Woźniakowska, Karolina Piecak 223
17.1. Etiopatogeneza 223
17.2. Epidemiologia 224
17.3. Obraz kliniczny 225
17.4. Diagnostyka 226
17.5. Leczenie 228
17.5.1. Leczenie farmakologiczne 228
17.5.2. Leczenie chirurgiczne 230
17.5.3. Metody niezalecane przez ACOG 230
Piśmiennictwo 231

18. STANY NAGŁE W GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ Agnieszka Drosdzol-Cop, Violetta Skrzypulec-Plinta, Agnieszka Białka 233
18.1. Krwawienia z pochwy 234
18.2. Ciało obce w pochwie 235
18.3. Ból brzucha 237
18.3.1. Skręt przydatków 238
18.4. Wady narządów płciowych 240
18.5. Urazy narządów płciowych 244
18.6. Oparzenia narządów płciowych 247
18.7. Okaleczenia żeńskich narządów płciowych 247
Piśmiennictwo 248

19. ZAKAŻENIA NARZĄDÓW MOCZOWO-PŁCIOWYCH W OKRESIE PRZEDPOKWITANIOWYM I PO MENOPAUZIE Lidia Hirnle 251
19.1. Problemy związane z brakiem estrogenów 251
19.2. Badanie ginekologiczne dziewcząt 254
19.3. Wybrane stany zapalne narządów moczowo-płciowych 255
19.3.1. Odparzenie okolic pośladków i sromu 255
19.3.2. Sklejenie warg sromowych 255
19.3.3. Ciała obce 256
19.3.4. Molestowanie seksualne 257
19.3.5. Niespecyficzne zapalenie pochwy i sromu 258
19.3.6. Pomenopauzalne zanikowe zapalenie pochwy 258
19.3.7. Ból narządów płciowych 260
19.3.8. Świąd sromu 260
19.3.9. Krwawienie z pochwy 261
19.3.10. Owsica 261
19.3.11. Wszawica łonowa 261
19.3.12. Świerzb 262
19.3.13. Wyprysk sromu 262
19.3.14. Liszaj twardzinowy zanikowy 262
19.3.15. Łuszczyca 263
19.3.16. Liszajec 264
19.3.17. Kłykciny kończyste lub brodawki narządów płciowych 264
19.3.18. Opryszczka 265
19.3.19. Mięczak zakaźny 266
19.3.20. Upławy pochwowe 266
19.3.21. Grzybicze zapalenie pochwy 266
19.3.22. Rzęsistkowica 267
19.3.23. Zakażenia mykoplazmami i Chlamydia trachomatis 268
19.3.24. Rzeżączka 268
19.3.25. Kiła 269
19.4. Podsumowanie 269
Piśmiennictwo 270

20. ROZWÓJ PSYCHOSEKSUALNY DZIEWCZĄT – OD DZIEWCZYNKI DO KOBIETY Michał Lew-Starowicz 275
20.1. Wstęp 275
20.2. Rozwój psychoseksualny 277
20.2.1. Okres płodowy i pierwszy rok życia 278
20.2.2. Okres wczesnodziecięcy (2–7 lat) 278
20.2.3. Okres późnodziecięcy (7–12 lat) 278
20.2.4. Okres dojrzewania 279
Piśmiennictwo 283

21. EDUKACJA SEKSUALNA DZIECI I MŁODZIEŻY – PODSTAWOWE INFORMACJE DLA LEKARZY GINEKOLOGÓW Alicja Długołęcka 285
21.1. Standardy edukacji seksualnej 285
21.1.1. Dzieci w okresie przedszkolnym 285
21.1.2. Dzieci w okresie wczesnoszkolnym 288
21.1.3. Młodzież w wieku 12–15 lat 290
21.1.4. Młodzież w wieku 16–18 lat 294
21.2. Wizyty u ginekologa. Przykładowe zajęcia warsztatowe z zakresu edukacji seksualnej 295
21.3. Pierwsza wizyta u ginekologa – najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi
Materiały dla nauczyciela 299
Piśmiennictwo 301

22. ANTYKONCEPCJA MŁODOCIANYCH Violetta Skrzypulec-Plinta 303
22.1. Wstęp 303
22.2. Zachowania seksualne dzieci i młodzieży oraz edukacja młodzieży 304
22.3. Metody antykoncepcji 304
22.3.1. Dwuskładnikowa i jednoskładnikowa doustna tabletka antykoncepcyjna 304
22.3.2. Implant podskórny 305
22.3.3. Wkładka domaciczna 306
22.3.4. Iniekcje domięśniowe 307
22.3.5. Pierścień dopochwowy 307
22.3.6. Plaster antykoncepcyjny 308
22.3.7. Antykoncepcja awaryjna 308
22.3.8. Stosunek przerywany 309
22.4. Sytuacje szczególne stosowania antykoncepcji 310
22.4.1. Młodzież niepełnosprawna oraz problemy chorób przewlekłych 310
22.4.2. Młodzież z otyłością 310
22.5. Podsumowanie 311
Piśmiennictwo 311

23. CIĄŻA MŁODOCIANYCH Agnieszka Drosdzol-Cop, Violetta Skrzypulec-Plinta 315
23.1. Seksualność w okresie adolescencji 315
23.2. Antykoncepcja młodocianych 316
23.3. Ciąża młodocianych – epidemiologia, implikacje społeczne 317
23.4. Przebieg ciąży u młodocianych 318
23.4.1. Niedokrwistość 320
23.4.2. Nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą 320
23.4.3. Niska masa urodzeniowa noworodka 320
23.4.4. Młodzieńcza miednica kostna 321
23.4.5. Infekcje przenoszone drogą płciową 321
23.4.6. Poród przedwczesny 321
23.4.7. Śmiertelność okołoporodowa 321
23.4.8. Poród i połóg u młodocianych 322
23.5. Działania profilaktyczne 323
Piśmiennictwo 324

24. ZABIEGI CHIRURGICZNE W GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ Grzegorz Kudela, Tomasz Koszutski 325
24.1. Przygotowanie do zabiegu 325
24.2. Zabiegi endoskopowe 327
24.2.1. Waginoskopia 327
24.2.2. Laparoskopia 329
24.3. Postępowanie pooperacyjne 334
Piśmiennictwo 335

25. GUZY PRZYDATKÓW U DZIEWCZĄT W OKRESIE PRZEDPOKWITANIOWYM I PO MENARCHE Anna Torres, Ewa Woźniakowska 339
25.1. Torbiele jajników w okresie płodowym, noworodkowym i niemowlęcym 339
25.1.1. Występowanie, etiologia i patogeneza 339
25.1.2. Diagnostyka różnicowa 339
25.1.3. Objawy kliniczne i diagnostyka 340
25.1.4. Postępowanie w okresie prenatalnym 341
25.1.5. Postępowanie w okresie noworodkowym i niemowlęcym 343
25.2. Torbiele jajników w okresie przedpokwitaniowym 345
25.2.1. Etiopatogeneza 345
25.2.2. Diagnostyka różnicowa 347
25.2.3. Obraz kliniczny i diagnostyka 347
25.2.4. Postępowanie w okresie przedpokwitaniowym 348
25.3. Torbiele jajników u nastolatek 348
25.3.1. Etiopatogeneza i diagnostyka różnicowa 349
25.3.2. Obraz kliniczny i diagnostyka 351
25.3.3. Postępowanie 352
25.4. Skręt przydatków u dzieci i nastolatek 353
Piśmiennictwo 355

26. NOWOTWORY ZŁOŚLIWE NARZĄDÓW PŁCIOWYCH U DZIEWCZĄT I NASTOLATEK Ewa Nowak-Markwitz 361
26.1. Nowotwory złośliwe nienabłonkowe jajnika 361
26.1.1. Złośliwe nowotwory germinalne jajnika 362
26.1.2. Złośliwe nowotwory gonadalne jajnika 363
26.2. Mięsaki narządów płciowych 364
26.3. Złośliwe nowotwory nabłonkowe narządów płciowych 365
Piśmiennictwo 367

27. WADY WRODZONE NARZĄDU RODNEGO U KOBIET Tomasz Rechberger, Beata Kulik-Rechberger 369
27.1. Embriologia rozwojowa wewnętrznych żeńskich narządów płciowych 369
27.2. Etiopatogeneza zaburzeń rozwojowych wewnętrznych żeńskich narządów płciowych 371
27.3. Epidemiologia zaburzeń rozwojowych wewnętrznych żeńskich narządów płciowych 371
27.4. Klasyfikacja wad rozwojowych żeńskich narządów płciowych 373
27.5. Diagnostyka i leczenie wad rozwojowych żeńskich narządów płciowych 373
27.5.1. Agenezje i aplazje przewodów Müllera – klasa I AFS /ASRM 380
27.5.2. Nieprawidłowości jednostronne – klasa II AFS /ASRM 390
27.5.3. Macica podwójna – klasa III AFS /ASRM 391
27.5.4. Macica dwurożna – klasa IV AFS /ASRM 393
27.5.5. Przegroda macicy – klasa V AFS /ASRM 395
27.5.6. Macica łukowata – Klasa VI AFS /ASRM 397
27.5.7. Wady nieujęte w klasyfikacji AFS /ASRM 397
27.6. Podsumowanie 399
27.7. Uwagi praktyczne 399
Piśmiennictwo 400

28. ROLA MEDYCYNY REKONSTRUKCYJNEJ W GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ Tomasz Paszkowski, Ewa Woźniakowska, Aleksandra Filipczak 407
28.1. Plastyka warg sromowych u dziewcząt 407
28.2. Urazy narządów płciowych żeńskich u dzieci 410
Piśmiennictwo 413

29. UROGINEKOLOGIA Tomasz Koszutski, Grzegorz Kudela, Aneta Gawlik 415
29.1. Embriologia 415
29.1.1. Rozwój pęcherza moczowego 415
29.2. Budowa anatomiczna i topografia dolnych dróg moczowych 416
29.2.1. Pęcherz moczowy 416
29.2.2. Cewka moczowa 417
29.2.3. Odruch mikcji 417
29.3. Problemy z nietrzymaniem moczu 418
29.3.1. Nadaktywność pęcherza moczowego 418
29.3.2. Moczenie nocne monosymptomatyczne 421
29.3.3. Nietrzymanie moczu spowodowane wrodzonymi wadami anatomicznymi 421
Piśmiennictwo 427

30. SCHORZENIA GRUCZOŁU PIERSIOWEGO U DZIEWCZĄT Joanna Kowalik, Tomasz Koszutski 429
30.1. Budowa gruczołu sutkowego 429
30.1.1. Naczynia i nerwy gruczołu piersiowego 430
30.1.2. Odpływ chłonki z gruczołu piersiowego 431
30.2. Rozwój gruczołu sutkowego 431
30.2.1. Embrionalny rozwój gruczołu sutkowego 431
30.2.2. Postnatalny rozwój gruczołu piersiowego 431
30.2.3. Dojrzewanie gruczołu piersiowego wg Tannera 432
30.2.4. Rola badania gruczołów piersiowych u dzieci i nastolatek 432
30.3. Zaburzenia rozwojowe gruczołów piersiowych 433
30.3.1. Przedwczesny rozwój gruczołów piersiowych 433
30.3.2. Wrodzony brak sutków 433
30.3.3. Jednostronny lub obustronny brak gruczołu piersiowego z obecną brodawką i otoczką 433
30.3.4. Dodatkowe brodawki i dodatkowe sutki 434
30.3.5. Asymetria gruczołów sutkowych 434
30.3.6. Niedorozwój sutków 434
30.3.7. Zespół Polanda 434
30.3.8. Nadmierny rozwój sutków 435
30.3.9. Młodzieńczy przerost sutków 435
30.3.10. Mlekotok 436
30.4. Choroby zapalne gruczołów sutkowych 436
30.4.1. Zapalenie sutków u noworodków i u młodzieży 436
30.4.2. Wyciek krwistej treści z brodawki 437
30.5. Nowotwory niezłośliwe gruczołu piersiowego 438
30.5.1. Gruczolakowłókniaki 438
30.5.2. Guzy liściaste 439
30.5.3. Torbiele u podstawy otoczki (torbiele z gruczołów Montgomery’ego) 439
30.5.4. Brodawczakowatość młodzieńcza 440
30.6. Schorzenia nienależące do grupy nowotworów 440
30.6.1. Przerost sutków u noworodków 440
30.6.2. Powiększenie sutków związane z pokwitaniem 440
30.6.3. Zmiany włóknisto-torbielowate gruczołów sutkowych 440
30.6.4. Urazy w obrębie gruczołów piersiowych 441
30.7. Złośliwe nowotwory gruczołu sutkowego 441
30.7.1. Pierwotne raki gruczołu sutkowego 441
30.7.2. Mięsaki 441
30.7.3. Czynniki mogące sprzyjać rozwojowi nowotworu złośliwego gruczołu piersiowego 441
30.7.4. Metody obrazowania łagodnych i złośliwych zmian w obrębie gruczołów sutkowych 442
Piśmiennictwo 442

31. WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE MAŁOLETNICH. REKOMENDACJE SEKCJI GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ PTG Violetta Skrzypulec-Plinta, Agnieszka Drosdzol-Cop 445
31.1. Definicja 445
31.2. Skala zjawiska 446
31.3. Rola lekarza – postępowanie medyczno-prawne 447
Piśmiennictwo 454
Aneks. Karta badania małoletniej ofiary przemocy seksualnej 455

32. DZIEWCZYNKA Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ FIZYCZNĄ I INTELEKTUALNĄ W GABINECIE GINEKOLOGICZNYM Izabela Mężyk, Agnieszka Kobiołka 459
32.1. Dziewczynka z niepełnosprawnością fizyczną w gabinecie ginekologicznym 459
32.1.1. Przystosowanie gabinetu ginekologicznego do potrzeb osób z niepełnosprawnością fizyczną 460
32.1.2. Przygotowanie dziewczynki z niepełnosprawnością fizyczną do badania ginekologicznego i przebieg badania 460
32.1.3. Trudności w przeprowadzeniu badania ginekologicznego dziewcząt z niepełnosprawnością 466
32.2. Dziewczynka z niepełnosprawnością intelektualną w gabinecie ginekologicznym 468
32.2.1. Szczególne potrzeby dziewczynek z niepełnosprawnością intelektualną 468
32.2.2. Wizyta instruktażowa w gabinecie ginekologicznym 469
32.2.3. Przygotowanie dziewczynki do badania ginekologicznego i przebieg badania 470
Piśmiennictwo 473

Skorowidz 477