ebook Hematologia dla diagnostów laboratoryjnych

Wydawca: PZWL

Rok wydania: 2023

Diagnostyka laboratoryjna dla diagnostów laboratoryjnych jest pierwszą książką na polskim rynku wydawniczym przedstawiającą panel badań laboratoryjnych niezbędnych do rozpoznania chorób układu krwiotwórczego w kontekście podstawowych wiadomości klinicznych, w tym ich etiopatogenezy i symptomatologii.
Autorami poszczególnych rozdziałów są znani i cenieni specjaliści - lekarze i diagności laboratoryjni z wieloletnim doświadczeniem w tej dziedzinie.
Publikacja adresowana jest przede wszystkim do diagnostów laboratoryjnych oraz studentów analityki medycznej oddziału medycyny laboratoryjnej, a także do osób przygotowujących się do egzaminu specjalizacyjnego z laboratoryjnej hematologii medycznej Będzie również przydatna dla lekarzy i studentów medycyny.

Spis treści ebooka Hematologia dla diagnostów laboratoryjnych

Przedmowa – Anna Korycka-Wołowiec, Krzysztof Lewandowski, Dariusz Wołowiec XVII
Wykaz skrótów stosowanych na wynikach morfologii i zakres najczęściej spotykanych wartości referencyjnych – Anna Korycka-Wołowiec XIX
Część I. WPROWADZENIE 1
1. Diagnosta laboratoryjny jako partner lekarza klinicysty w diagnostyce i leczeniu chorób hematologicznych – Anna Korycka-Wołowiec 3
Część II. PODSTAWOWE METODY DIAGNOSTYCZNE W HEMATOLOGII LABORATORYJNEJ 7
2. Pobieranie, opracowywanie i przechowywanie materiału do badań laboratoryjnych. Podstawowe przedanalityczne błędy laboratoryjne – Ewelina Ziółkowska, Aleksandra Kubiak, Iwona Urbanowicz 9
2.1. Przygotowanie pacjenta do pobrania krwi 9
2.2. Technika pobierania krwi z żyły w dole łokciowym – pacjent dorosły 9
2.3. Rodzaje materiału do badań morfologicznych (krew żylna, włośniczkowa, różnice między nimi) 11
2.4. Antykoagulanty 12
2.5. Błędy związane z pobieraniem próbek krwi i procesem przedanalitycznym 14
2.6. Transport, opracowanie i przechowywanie próbek 15
2.7. Podsumowanie 15
3. Ilościowe i jakościowe badania elementów morfotycznych krwi obwodowej: metody manualne i automatyczne – Aleksandra Kubiak, Izabela Zawadzka, Ewelina Ziółkowska 17
3.1. Metody stosowane w analizatorach hematologicznych 17
3.2. Mikroskopowa ocena rozmazu krwi obwodowej 21
3.3. Interpretacja morfologii a sytuacje szczególne 26
4. Obraz krwi obwodowej w różnych stanach fizjologicznych i patologicznych – Iwona Urbanowicz 32
4.1. Technika oceny mikroskopowej 32
4.2. Nieprawidłowości w rozmazie krwi obwodowej i ich przyczyny 33
4.3. Prawidłowe i patologiczne krwinki czerwone i ich prekursory obecne w rozmazie krwi obwodowej 35
4.4. Prawidłowe i patologiczne krwinki białe oraz ich prekursory 41
4.5. Prawidłowe i patologiczne płytki krwi i ich prekursory 46
4.6. Drobnoustroje występujące patologicznie we krwi obwodowej 48
4.7. Artefakty 49
5. Badanie szpiku kostnego: mielogram i trepanobiopsja – Krzysztof Lewandowski 51
5.1. Informacje ogólne 51
5.2. Zasady przygotowania i oceny preparatów aspiratu szpiku 52
5.3. Zasady przygotowania i oceny preparatów z trepanobioptatu 56
6. Wybrane techniki cytochemiczne w hematologii – Krzysztof Lewandowski 59
6.1. Aktywność mieloperoksydazy 59
6.2. Wykrywanie lipidów w barwieniu sudanem czarnym B 60
6.3. Aktywność esterazy swoistej i nieswoistej 61
6.4. Reakcja PAS (periodic acid-Schiff) 61
6.5. Wykrywanie ziarnistości bazofilów/mastocytów w barwieniu błękitem toluidyny 62
6.6. Wykrywanie aktywności fosfatazy alkalicznej w granulocytach 62
6.7. Wykrywanie żelaza pozahemowego (metoda Perlsa) 63
7. Cytometria przepływowa – Krzysztof Lewandowski 64
8. Cytogenetyka klasyczna i molekularna – Ewa Wawrzyniak, Ewa Studniak 68
8.1. Materiał do badań 68
8.2. Cytogenetyka klasyczna 70
8.3. Cytogenetyka molekularna 73
8.4. Podsumowanie 81
9. Badania molekularne: PCR, odmiany PCR, sekwencjonowanie metodami Sangera oraz NGS – Izabela Zawlik 82
9.1. Materiał do badań molekularnych 82
9.2. Łańcuchowa reakcja polimerazy (PCR) 83
9.3. Odmiany PCR 85
9.4. Metody ilościowe PCR (qPCR, dPCR) 88
9.5. Sekwencjonowanie Sangera 92
9.6. Sekwencjonowanie następnej generacji (next-generation sequencing, NGS) 93
10. Wybrane badania biochemiczne w hematologii – Patrycja Goczewska 97
10.1. Surowicze i osoczowe parametry gospodarki żelazem 97
10.2. Parametry związane z niedoborami witaminowymi 102
10.3. Wskaźniki hemolizy 108
10.4. Defekty hemoglobiny wynikające z jakościowych i ilościowych nieprawidłowości hemu 111
10.4.1. Anomalie jakościowe (hemoglobinopatie) 112
10.4.2. Anomalie ilościowe (talasemie) 112
10.5. Oznaczanie enzymów czerwonokrwinkowych 113
10.6. Stężenie erytropoetyny we krwi 113
10.7. Badania frakcji białkowych 114
10.7.1. Stężenia immunoglobulin we krwi 114
10.7.2. Inne badania frakcji białkowych 118
11. Badanie autoprzeciwciał przeciwko elementom morfotycznym krwi – Monika Pelc-Kłopotowska, Agnieszka Gierszon, Magdalena Łętowska 122
11.1. Przeciwciała przeciwerytrocytarne 122
11.1.1. NAIH typu ciepłego 123
11.1.2. NAIH typu zimnego 124
11.1.3. NAIH typu mieszanego z ciepłymi i zimnymi autoprzeciwciałami 125
11.2. Przeciwciała przeciwpłytkowe 125
11.3. Przeciwciała przeciwgranulocytarne 126
12. Oznaczanie antygenów zgodności tkankowej – Anna Dukat-Mazurek, Hanna Zielińska, Grażyna Moszkowska 129
12.1. Antygeny zgodności tkankowej 129
12.2. Metody typowania 131
12.2.1. Typowanie HLA na poziomie niskiej/pośredniej rozdzielczości 131
12.2.2. Typowanie HLA na poziomie wysokiej rozdzielczości 132
13. Badania hemostazy płytkowej i osoczowej – Izabela Topolewska 135
13.1. Zarys fizjologii hemostazy 135
13.2. Zasady pobierania, transportu i przygotowania krwi do badań hemostazy 139
13.3. Błędy związane z pobieraniem próbek krwi i procesem przedanalitycznym 140
13.4. Oznaczanie czasów krwawienia oraz krzepnięcia 143
13.5. Oznaczanie czynników krzepnięcia i ich inhibitorów 146
13.6. Badanie procesów fibrynolitycznych 154
13.7. Badania czynności płytek krwi 158
Część III. ROLA DIAGNOSTY LABORATORYJNEGO W ROZPOZNAWANIU I MONITOROWANIU LECZENIA NAJWAŻNIEJSZYCH NIENOWOTWOROWYCH CHORÓB KRWI. Podstawowe informacje z etiopatogenezy i obrazu klinicznego oraz diagnostyka laboratoryjna 163
14. Niedokrwistości – Anna Korycka-Wołowiec 165
14.1. Definicja i ogólna charakterystyka niedokrwistości 165
14.2. Podział morfologiczny i etiopatogenetyczny niedokrwistości 171
14.3. Niedokrwistości niedoborowe 172
14.3.1. Niedokrwistość z niedoboru żelaza (iron deficiency anemia, IDA) 172
14.3.2. Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12/kwasu foliowego (niedokrwistości megaloblastyczne) 177
14.4. Niedokrwistości hemolityczne 182
14.4.1. Niedokrwistości hemolityczne wynikające z przyczyn wewnątrzkrwinkowych 184
14.4.2. Niedokrwistości hemolityczne wynikające z przyczyn zewnątrzkrwinkowych 187
14.4.3. Rola diagnosty laboratoryjnego w rozpoznawaniu niedokrwistości hemolitycznych 190
14.5. Inne rodzaje niedokrwistości 192
14.5.1. Niedokrwistość chorób przewlekłych (anemia of chronic disease, ACD) 192
14.5.2. Niedokrwistości syderoblastyczne 193
15. Porfirie – Agnieszka Lipniacka, Edyta Odnoczko, Robert Wasilewski 197
15.1. Definicja, podział i ogólna charakterystyka choroby 197
15.2. Zasady rozpoznawania porfirii 199
15.3. Objawy, leczenie i monitorowanie laboratoryjne porfirii 202
16. Pierwotna małopłytkowość immunologiczna – Maria Podolak-Dawidziak 204
16.1. Definicja i występowanie 204
16.2. Etiopatogeneza 204
16.3. Obraz kliniczny 205
16.4. Rozpoznanie i rola diagnosty laboratoryjnego w jego ustaleniu 205
16.5. Diagnostyka różnicowa 206
16.6. Leczenie 210
17. Trombocytopatie wrodzone i nabyte – Krzysztof Chojnowski, Jacek Treliński, Weronika Nowak 212
17.1. Trombocytopatie wrodzone 212
17.2. Trombocytopatie nabyte 216
18. Aplazja szpiku kostnego – Dariusz Wołowiec, Tomasz Wróbel 218
18.1. Definicja i występowanie 218
18.2. Etiopatogeneza 218
18.3. Obraz kliniczny 219
18.4. Rola diagnosty laboratoryjnego w rozpoznaniu AA 219
18.5. Leczenie AA 220
18.6. Czysta aplazja czerwonokrwinkowa 220
Część IV. ROLA DIAGNOSTY LABORATORYJNEGO W ROZPOZNAWANIU I MONITOROWANIU LECZENIA NAJWAŻNIEJSZYCH CHORÓB ONKOHEMATOLOGICZNYCH. Podstawowe informacje z etiopatogenezy i obrazu klinicznego oraz diagnostyka laboratoryjna 223
19. Choroby nowotworowe układu krwiotwórczego i limfoidalnego – informacje ogólne – Dariusz Wołowiec 225
20. Ostre białaczki – Agnieszka Pluta, Anna Czyż, Kinga Krawiec, Anna Krawczyńska, Ewa Wawrzyniak, Izabela Zawlik, Magdalena Czemerska 229
20.1. Definicja i epidemiologia 229
20.2. Etiopatogeneza 229
20.3. Definicje szczegółowe 230
20.4. Kryteria diagnostyczne 230
20.5. Czynniki ryzyka 236
20.6. Objawy kliniczne 238
20.7. Rozpoznanie AL 240
20.8. Leczenie 243
20.9. Ocena wyników leczenia 246
20.10. Monitorowanie mierzalnej choroby resztkowej w ostrych białaczkach 248
20.11. Podsumowanie i rola diagnosty laboratoryjnego w prowadzeniu pacjenta z ostrą białaczką 252
21. Przewlekłe choroby nowotworowe linii mieloidalnej 254
21.1. Nowotwory mieloproliferacyjne – Joanna Góra-Tybor 254
21.1.1. Przewlekła białaczka szpikowa 254
21.1.2. Nowotwory mieloproliferacyjne Filadelfia ujemne 259
21.1.3. Rzadkie MPN Ph-ujemne 270
21.2. Zespoły (nowotwory) mielodysplastyczne – Krzysztof Lewandowski 271
21.3. Nowotwory mielodysplastyczno-mieloproliferacyjne – Krzysztof Lewandowski 280
21.4. Mastocytoza – Krzysztof Lewandowski 288
22. Nowotwory z dojrzałych komórek limfoidalnych 293
22.1. Chłoniak Hodgkina – Jan Maciej Zaucha, Michał Taszner 293
22.2. Chłoniaki nie-Hodgkina – Dariusz Wołowiec, Donata Szymczak, Krzysztof Zduniak 297
22.3. Przewlekła białaczka limfocytowa i choroby pokrewne – Dariusz Wołowiec, Donata Szymczak 307
22.3.1. Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) 307
22.3.2. Rzadkie odmiany PBL i choroby pokrewne 314
22.4. Białaczka włochatokomórkowa i choroby pokrewne – Dariusz Wołowiec, Donata Szymczak, Krzysztof Zduniak 316
22.4.1. Białaczka włochatokomórkowa 316
22.4.2. Rzadkie odmiany białaczki włochatokomórkowej i choroby pokrewne 320
22.5. Szpiczak plazmocytowy i inne choroby limfoproliferacyjne przebiegające z gammapatią monoklonalną – Lidia Usnarska-Zubkiewicz 322
22.5.1. Definicja, podział i kryteria diagnostyczne gammapatii monoklonalnych 322
22.5.2. Gammapatia monoklonalna o nieokreślonym znaczeniu (MGUS) 323
22.5.3. Szpiczak asymptomatyczny (bezobjawowy, tlący się) 326
22.5.4. Szpiczak plazmocytowy objawowy 326
22.5.5. Amyloidoza AL (amyloidosis antibody light) 330
22.5.6. Makroglobulinemia Waldenströma (MW) 332
22.6. Chłoniaki pierwotnie skórne – Ewa Robak 338
Część V. ZABURZENIA HEMOSTAZY OSOCZOWEJ 347
23. Wrodzone i nabyte osoczowe skazy krwotoczne – Andrzej Mital 349
23.1. Wrodzone skazy osoczowe 349
23.1.1. Hemofilia 349
23.1.2. Choroba von Willebranda 350
23.1.3. Inne rzadkie wrodzone skazy krwotoczne 354
23.2. Skazy osoczowe nabyte 354
23.2.1. Nabyta hemofilia 356
23.2.2. Nabyty zespół von Willebranda (acquired von Willebrand Syndrome, AvWS) 357
23.2.3. Rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe 358
23.3. Zaburzenia krzepnięcia w chorobach wątroby 359
23.4. Niedobór witaminy K 360
24. Wrodzone i nabyte trombofilie – Joanna Zdziarska 361
24.1. Wrodzone trombofilie 361
24.2. Nabyte trombofilie 362
24.3. Zasady postępowania u pacjentów z rozpoznaną trombofilią 364
Część VI. ROLA DIAGNOSTY LABORATORYJNEGO W ORGANIZACJI, PRZEPROWADZANIU I MONITOROWANIU PRZESZCZEPIEŃ KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH I INNYCH TERAPII KOMÓRKOWYCH 367
25. Rodzaje przeszczepień komórek krwiotwórczych i ich zastosowanie kliniczne – Mateusz Nowicki, Anna Szmigielska-Kapłon 369
25.1. Źródła komórek krwiotwórczych do przeszczepiania 369
25.2. Najważniejsze wskazania do transplantacji komórek krwiotwórczych 370
25.3. Rodzaje przeszczepień komórek krwiotwórczych 370
25.4. Rola diagnosty laboratoryjnego w przeprowadzeniu przeszczepienia komórek krwiotwórczych 371
26. Autologiczne przeszczepienia komórek krwiotwórczych – Mateusz Nowicki, Anna Szmigielska-Kapłon 373
27. Allogeniczne przeszczepienie komórek krwiotwórczych 377
27.1. Rodzaje allogenicznych przeszczepień komórek krwiotwórczych – Maria Bieniaszewska 377
27.2. Zasady doboru dawców komórek krwiotwórczych – Grażyna Moszkowska 378
27.2.1. Dobór HLA-identycznego dawcy rodzinnego 378
27.2.2. Dawca niespokrewniony HLA zgodny 379
27.2.3. Dawca niespokrewniony z niezgodnością HLA 380
27.2.4. Krew pępowinowa 383
27.2.5. Dawca rodzinny haploidentyczny 383
22.7.6. Perspektywa doboru dawców do HSCT 385
27.3. Przygotowanie materiału przeszczepowego – Maria Bieniaszewska 385
27.4. Monitorowanie biorcy po przeszczepieniu – Maria Bieniaszewska 387
28. Leczenie komórkami CAR-T – Mateusz Nowicki, Anna Szmigielska-Kapłon 392
Skorowidz 397