ebook Historia botaniki farmaceutycznej Jacek Drobnik

Spis treści ebooka Historia botaniki farmaceutycznej

Skróty XI
Oznaczenia XII
Powołania w tekście XII
Notacja nazw taksonomicznych XIII
Przedmowa XV
Dla kogo jest ta książka? XV
Botanika jako dziedzina farmacji XVI
Hipotezy i zakres opracowania XVII
Historia materii medycznej, botaniki farmaceutycznej i farmakognozji w opracowaniach XVIII
Polecane bibliografie XXIV
Metodyka XXIV
Ważne zastrzeżenie XXVIII
Podziękowania XXVIII
1. Wprowadzenie 1
2. Roślina lecznicza, materia medyczna ipokrewnepojęciapodstawowe 5
Podsumowanie rozdziałów 1–2 10
3. Tożsamość biologiczna surowców uważanych za roślinne 11
3.1. Problem tożsamości grzybów 13
3.2. Surowce związane z owadami 15
3.3. Lecznicze organizmy morskie uważane za rośliny 16
3.4. Surowce zwierzęce i zwierzęta lecznicze 17
3.5. Surowce „roślinne” powstałe przy udziale owadów 18
Podsumowanie rozdziału 3 21
4. Bogactwo dawnej materii medycznej 23
4.1. Dogłębne badanie przyrody 23
4.2. Poznawanie materii medycznej odległych krajów i kultur 27
4.3. Etymologia i leksykografia medyczno-farmaceutyczna oraz historia naturalna 33
Podsumowanie rozdziału 4 36
5. Zainteresowania naukowe farmacji 37
6. Początki farmakognozji surowców roślinnych 39
6.1. Materia medyczna w teorii sygnatur 41
6.2. Krytyka sygnaturyzmu 43
6.3. Chemiczne metody badania materii medycznej 50
6.3.1. Analiza chemiczna i metoda rozpuszczalnościowa 50
6.3.2. Metoda sensualna, czyli organoleptyczna 64
6.3.3. Indykatory naturalne 68
6.4. Badania fizjologiczne i kliniczne 71
6.4.1. Ocena danych literaturowych 71
6.4.2. Eksperymenty fizjologiczne 72
6.4.3. Historia medyczna, testy kliniczne 76
6.5. Ewolucja metod badawczych w XVIII i na początku XIX w 77
Podsumowanie rozdziału 6 79
7. Kierunki rozwoju farmakognozji 81
7.1. Wykrywanie fałszerstw surowców leczniczych 81
7.2. Izolacja czystych metabolitów z surowców roślinnych 83
7.3. Rozwój chemii surowców i farmakologii substancji roślinnych 94
7.4. Rozwój anatomii roślin 102
7.5. Początki mikroskopowej botaniki farmaceutycznej 126
7.6. Początki mikrohistochemii roślin i krystalografii farmaceutycznej 131
7.7. Poszukiwania zamienników i namiastek 141
7.8. Odpowiedniki roślin leczniczych we florach egzotycznych 151
7.9. Materia medyczna i farmakognozja jako dziedziny nauki 153
7.10. Ikonografia farmakognostyczna 154
Podsumowanie rozdziału 7 155
8. Botanika linneuszowska wfarmacji 157
8.1. Rozprzestrzenianie się nomenklatury i diagnoz Linneusza w farmacji 158
8.2. Opór tradycji i błędy 167
8.3. Identyfikacja gatunkowa a losy surowców leczniczych 170
8.4. Materia medica Linneusza i jej kontynuatorzy 172
8.5. Wspólny rozwój taksonomii i farmakognozji 180
8.6. Corollaria, system naturalny oraz ich przełomowy wpływ na farmakognozję. Anatomia surowca roślinnego a taksonomia 193
8.7. Krytyka i rozwój chemotaksonomii 206
Podsumowanie rozdziału 8 214
9. Standaryzacja morfologiczna surowca 217
9.1. Wprowadzanie terminologii botanicznej do farmacji 217
9.2. Terminy botaniczne jako nazwy konkretnych surowców 221
9.3. Autoryzowanie terminów morfologicznych i nazw surowców 222
Podsumowanie rozdziału 9 223
10. Standaryzacja taksonomiczna surowca 225
10.1. Protologi gatunków oparte na surowcach leczniczych 228
10.2. Trudności w badaniu surowców leczniczych i określaniu ich gatunków 231
10.3. Redukcjonizm w taksonomii gatunków macierzystych 239
10.4. Farmakognozja bez taksonomii 241
10.5. Długo nierozpoznawane gatunki macierzyste 243
10.6. Standaryzacja taksonomiczna surowca leczniczego w wieku XX 246
Podsumowanie rozdziału 10 247
11. Standaryzacja nomenklatoryczna wfarmacji 249
11.1. Nadmiar nazw roślin lub surowców 249
11.2. Upraszczanie i normalizacja nomenklatury 250
11.3. Nazwy tajemne surowców i preparatów 253
11.4. Nazwy egzotyczne lub fantazyjne i ich latynizacja 255
11.5. Eponimy i hagionimy 258
11.6. Homonimy 259
11.7. Psucie nomenklatury materii medycznej 262
Podsumowanie rozdziału 11 266
12. Gatunki rzadkie wliteraturze 267
12.1. Rzadko wspominane gatunki i surowce lecznicze 269
12.2. Rzadko wspominane zamienniki (rośliny równorzędne leczniczo) 274
12.3. Powrót do zarzuconych surowców leczniczych 277
Podsumowanie rozdziału 12 278
13. Towaroznawstwo surowców leczniczychihandel 279
13.1. Trasy dowozu i handel hurtowy 281
13.2. Farmacja a drogistyka 283
Podsumowanie rozdziału 13 285
14. Taksonomia przeciw hiperklasyfikacji surowców 287
14.1. Nauka o korze chinowej – chinologia 287
14.2. Inne hiperklasyfikacje 298
Podsumowanie rozdziału 14 301
15. Kolekcje ikatalogi materii medycznej 303
15.1. Kolekcje i ich przeznaczenie 303
15.2. Pozataksonomiczne typowanie materii medycznej 306
15.3. Interpretacja taks, dozariuszy i ofert handlowych 308
Podsumowanie rozdziału 15 309
16. Poszerzanie irozpowszechnianie wiedzyfarmaceutycznej 311
16.1. Poszukiwania nowych danych i katalogowanie wiedzy 311
16.2. Materia medyczna w źródłach florystycznych 316
16.3. Powielenia i plagiaty 318
16.4. Dyspensatoria powszechne i farmakopee powszechne 320
16.5. Przedruki farmakopei 322
16.6. Dzieła farmaceutyczne dwu- i wielojęzyczne 323
Podsumowanie rozdziału 16 324
17. Postęp badań materii medycznej po1870r. 325
Podsumowanie rozdziału 17 334
18. Polskie odkrycia ibadania roślin leczniczych 335
Podsumowanie rozdziału 18 339
19. Obraz farmacji ileku przez pryzmat materii medycznej 341
19.1. Typologia źródeł 342
19.2. Spojrzenie ilościowe 346
19.3. Spojrzenie terapeutyczne 347
19.4. Chronologia 348
19.5. Przemysłowe zainteresowania farmacji 351
Podsumowanie rozdziału 19 355
20. Klasyfikacje isystemy materii medycznej 357
20.1. Graficzne początki klasyfikacji materii medycznej i taksonomii roślin 357
20.2. Klasyfikacje wydzielin roślinnych 366
20.3. Pozataksonomiczne systemy materii medycznej 369
20.4. Zestawy surowców i preparatów do receptury 381
20.5. Skład i ewolucja zestawów 383
Podsumowanie rozdziału 20 387
21. Wyodrębnianie się dziedzin wiedzy omaterii roślinnej 389
21.1. Materia pokarmowa 390
21.1.1. Surowce spożywcze w terapii 391
21.1.2. Kierunek encyklopedyczny 394
21.1.3. Nazwy farmaceutyczne produktów spożywczych 395
21.2. Toksykologia roślin i jej odległe skutki dla wiedzy o leku. Materia toksykologiczna 395
21.2.1. Poszukiwanie nowych danych 397
21.2.2. Siedlisko a właściwości roślin 403
21.2.3. Poszukiwania reguł i zależności 404
21.2.4. Trujące rośliny jako leki. Systemy trucizn 406
21.2.5. Rozwój wiedzy o niestałości składu roślin leczniczych 418
21.2.6. Kolejne źródła zmienności składu leku roślinnego 428
21.3. Początki mikrobiologii i fitopatologii 430
21.3.1. Poznawanie grzyb—w mikroskopijnych i grzybowych chorób roślin 430
21.3.2. Odkrycie bakterii i drożdży w XVII w. 437
21.3.3. Mikroorganizmy a pojęcie choroby 439
21.3.4. Grzyby chorobotwórcze i „medycyna roślinna” I poł. XIX w. 442
21.3.5. Teoria jadów i wyziewów. Botaniczne wyniki poszukiwań czynników chorobotwórczych 446
21.4. Materia chirurgiczna 451
21.4.1. Naturalne surowce chirurgiczne i sporządzane z nich materiały 452
21.4.2. Nowe surowce i materiały w systemie antyseptycznym Listera i później 461
21.4.3. Roślinne materiały elastyczne, pęczniejące i klejące 471
21.5. Środki stosowane zewnętrznie 476
21.6. Materia kosmetyczna 477
21.7. Materia weterynaryjna 482
Podsumowanie rozdziału 21 483
22. Zagadnienia apteczne irecepturowe związane zroślinną materią medyczną 487
22.1. Trwałość surowców i preparatów w praktyce aptecznej 487
22.1.1. Aromaty i surowce o mocnym smaku 488
22.1.2. Inne surowce i przetwory roślinne. Reguły zbioru i suszenia 491
22.1.3. Preparaty i leki złożone 494
22.2. Preparaty galenowe 496
22.2.1. Przetwory galenowe w ścisłym znaczeniu 496
22.2.2. Stosowanie nieprzetworzonych roślin leczniczych 499
Podsumowanie rozdziału 22 500
23. Nazwa i jej wartość definiująca w naukach farmaceutycznych 503
23.1. Zrywanie z łaciną 504
23.2. Zrywanie z tradycją 506
23.3. Zrywanie z nomenklaturą naukową 507
Podsumowanie rozdziału 23 509
Bibliografia 511
Uzupełnienia 565
Indeks łacińskich nazw taksonomicznych 567
Indeks rzeczowy 589
Indeks osób 611