ebook Kalibracja w chemii analitycznej Poradnik profesjonalisty Paweł Kościelniak

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2025

Kalibracja w chemii analitycznej. Poradnik profesjonalisty to publikacja poświęcona jednemu z kluczowych, choć często niedocenianych zagadnień chemii analitycznej – kalibracji. Książka ta przyjmuje nietypową, lecz niezwykle praktyczną formę: zestawu najczęściej zadawanych pytań i zwięzłych, konkretnych odpowiedzi, które można łatwo i szybko odnaleźć i wykorzystać w codziennej pracy laboratoryjnej.

Poradnik stanowi próbę aktualizacji wiedzy kalibracyjnej – w świetle zarówno uznanych standardów, jak i nowych, dotąd niedostrzeganych koncepcji. Wśród tych ostatnich znajduje się m.in. teza o konieczności kalibracji nie tylko w analizie ilościowej, ale i jakościowej za pomocą wzorców o charakterze nie tylko chemicznym, ale również matematycznym, biologicznym i fizycznym , czy też o obowiązkowym włączaniu etapu kalibracyjnego do każdej procedury analitycznej, niezależnie od jej rodzaju. Książka daje również podstawy do uporządkowania zagadnień kalibracyjnych wedle zaproponowanego w niej nazewnictwa i klasyfikacji.

Publikacja adresowana jest do studentów, doktorantów, wykładowców, nauczycieli chemii, a przede wszystkim – do praktyków: chemików-analityków pracujących w laboratoriach naukowych, przemysłowych i diagnostycznych. Dzięki przystępnemu językowi i przejrzystej strukturze publikacja ta może stać się nieocenionym narzędziem pracy oraz inspiracją do dalszego pogłębiania wiedzy.

To nie tylko podręcznik – to rozmowa z analitykiem, który rozumie, z jakimi wyzwaniami mierzy się każdy, kto chce, by analiza chemiczna była nie tylko poprawna, ale i wiarygodna.

Spis treści ebooka Kalibracja w chemii analitycznej

SŁOWO WSTĘPNE IX

1. PODSTAWOWE ZAGADNIENIA KALIBRACYJNE 1
1.1. Jakie pojęcia analityczne są związane z kalibracją analityczną? 1
1.2. Jaka jest istota kalibracji analitycznej? 3
1.3. W jaki sposób sygnał analityczny informuje o rodzaju i ilości analitu w próbce? 4
1.4. Czym rożni się kalibracja analityczna od kalibracji instrumentalnej? 5
1.5. Jaka jest definicja kalibracji analitycznej? 6
1.6. Jak należy rozumieć pojęcie funkcji kalibracyjnej? 6
1.7. Czym jest wzorzec kalibracyjny i jakie są jego rodzaje? 7
1.8. Jaka jest rola wzorca w procesie kalibracji analitycznej? 8
1.9. Czym są procedura i metoda kalibracyjna? 10
1.10. Czy istnieją metody analityczne niewymagające kalibracji? 11

2. KALIBRACJA A BŁĘDY ANALITYCZNE 13
2.1. Co jest miarą jakości metody analitycznej? 13
2.2. Jakie są rodzaje i źródła błędów analitycznych? 14
2.3. Czym jest efekt niekontrolowany? 16
2.4. W jaki sposób można wpływać na efekty niekontrolowane? 18
2.5. Jakie są konsekwencje eliminacji i kompensacji efektów? 19
2.6. W jaki sposób można ocenić wiarygodność metody analitycznej? 21
2.7. W jaki sposób wyznacza się precyzję wyniku analitycznego? 23
2.8. Na czym polega specyfika pojęcia dokładności wyniku analitycznego? 24
2.9. W jaki sposób można wyznaczyć i zweryfikować dokładność wyniku analitycznego? 26

3. SPECYFIKA KALIBRACJI W ANALIZIE JAKOŚCIOWEJ 29
3.1. Na czym polega kalibracja w analizie jakościowej? 29
3.2. Jakie są informacje pomiarowe w analizie jakościowej? 31
3.3. Jakie są rodzaje wzorców w analizie jakościowej? 32
3.4. Czym jest analiza sensoryczna? 34
3.5. Jakie są podstawowe problemy kalibracyjne w analizie jakościowej? 35
3.6. Jakie jest znaczenie analizy jakościowej w chemii sądowej? 38

4. METODY KALIBRACYJNE W ANALIZIE JAKOŚCIOWEJ 39
4.1. Jakie metody kalibracyjne stosuje się w analizie jakościowej? 39
4.2. Na czym polega metoda wzorca zewnętrznego? 41
4.3. Na czym polega metoda próbki porównawczej? 43
4.4. Na czym polega metoda profilu porównawczego? 44
4.5. Na czym polega metoda dyskryminacyjna? 45
4.6. Na czym polega metoda wzorca wewnętrznego? 47
4.7. Na czym polega metoda pośrednia? 50
4.8. Na czym polega metoda dodatku wzorca? 52
4.9. W jaki sposób wybrać odpowiednią metodę kalibracyjną w analizie ilościowej? 54

5. SPECYFIKA KALIBRACJI W ANALIZIE ILOŚCIOWEJ 57
5.1. Jakie są podstawowe cechy kalibracyjne analizy ilościowej? 57
5.2. Na czym polega kalibracja w analizie ilościowej? 58
5.3. Jakie są cechy funkcji modelowej w analizie ilościowej? 60
5.4. Jaką drogą można wyznaczyć wynik analityczny w analizie ilościowej? 61
5.5. Jakie są podstawowe problemy kalibracyjne w analizie ilościowej? 62
5.6. Na czym polega znaczenie efektu preparatywnego w analizie ilościowej? 64
5.7. Na czym polega znaczenie efektu interferencyjnego w analizie ilościowej? 66
5.8. Na czym polega znaczenie efektu specjacyjnego w analizie ilościowej? 69

6. ROLA I ZNACZENIE WYKRESU KALIBRACYJNEGO 71
6.1. Czym jest wykres kalibracyjny? 71
6.2. W jaki sposob konstruuje się wykres kalibracyjny? 72
6.3. Jak wykryć odbiegający punkt pomiarowy wykresu kalibracyjnego? 74
6.4. Czy wykres kalibracyjny powinien być koniecznie liniowy? 76
6.5. W jaki sposób ocenić dopasowanie wykresu kalibracyjnego do punktów pomiarowych? 77
6.6. Od czego zależy precyzja położenia wykresu kalibracyjnego? 79
6.7. Czy położenie wykresu kalibracyjnego ma związek z czułością metody analitycznej? 80
6.8. Jakie jest znaczenie czułości metody analitycznej? 81

7. METODY KALIBRACYJNE W ANALIZIE ILOŚCIOWEJ 83
7.1. Jakie metody kalibracyjne stosuje się w analizie ilościowej? 83
7.2. Na czym polega metoda wzorca zewnętrznego? 84
7.3. Na czym polega metoda rozcieńczeń? 87
7.4. Na czym polega metoda wzorca wewnętrznego? 89
7.5. Na czym polega metoda pośrednia? 92
7.6. Na czym polega metoda dodatków wzorca? 94
7.7. Jak wybrać odpowiednią metodę kalibracyjną w analizie ilościowej? 97

8. INNE METODY KALIBRACYJNE W ANALIZIE ILOŚCIOWEJ 101
8.1. W jaki sposób można połączyć metody rozcieńczeń i dodatków wzorca? 101
8.2. W jaki sposób można połączyć metody wzorca wewnętrznego i dodatków wzorca? 103
8.3. W jaki sposób można połączyć metody pośrednią i dodatków wzorca? 105
8.4. Na czym polega kalibracja w analizie miareczkowej? 107
8.5. Na czym polega kalibracja w analizie grawimetrycznej? 110
8.6. Na czym polega kalibracja matematyczna w analizie ilościowej? 112

9. DODATKOWE ZASTOSOWANIA METOD KALIBRACYJNYCH W ANALIZIE ILOŚCIOWEJ 115
9.1. W jaki sposób można szybko wykryć efekt interferencyjny? 115
9.2. W jaki sposób można wykryć i zbadać efekt interferencyjny metodą zintegrowaną? 117
9.3. W jaki sposob można zwiększyć dokładność analizy próbek o podobnym składzie? 120
9.4. W jaki sposób można skompensować i ocenić addytywny efekt interferencyjny? 121
9.5. W jaki sposób można skompensować i ocenić efekt preparatywny? 124
9.6. W jaki sposób można odróżnić efekt interferencyjny od efektu preparatywnego? 126

10. KALIBRACJA ANALITYCZNA W ANALIZIE PRZEPŁYWOWEJ 129
10.1. Czym jest analiza przepływowa? 129
10.2. Na czym polega wstrzykowa technika przepływowa (FIA)? 130
10.3. W jaki sposób można zastosować technikę FIA do kalibracji metodą wzorca zewnętrznego? 132
10.4. W jaki sposób można zastosować technikę FIA do kalibracji metodą dodatków wzorca? 135
10.5. W jaki sposób można zastosować technikę FIA do kalibracji metodą rozcieńczeń? 136
10.6. W jaki sposób można zastosować technikę FIA do miareczkowania? 137
10.7. Czy można skonstruować układ FIA do kalibracji rożnymi metodami? 140

LITERATURA 143