ebook Kazania dla młodzieży żydowskiej w Galicji. Tom 2

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2021

Prezentowana książka zawiera wybór 88 kazań dla młodzieży żydowskiej (tzw. egzort), które powstały w Galicji pod koniec XIX i w pierwszych dekadach XX wieku. Stanowiły one część edukacji religijnej uczniów żydowskich uczęszczających do świeckich szkół, zarówno szczebla podstawowego, jak i średniego, czyli gimnazjów. Autorami kazań byli nauczyciele, m.in. Natan Szyper, Arnold Friedman czy Samuel Wolf Guttman, kaznodzieja synagogi postępowej we Lwowie.

W tomie znalazły się kazania poświęcone fragmentom Tory na dany tydzień, a także świąteczne, okolicznościowe i związane z cyklem roku szkolnego. Dowiadujemy się z nich, jakie wartości były wpajane młodzieży podczas obowiązkowej edukacji religijnej.

Egzorty są cennym źródłem do badań nad duchowością żydowską, a także historią wychowania, procesami akulturacji i integracji. Stanowią ponadto ważny, dziś niemal zupełnie nieznany, przykład żydowskiej homiletyki w języku polskim.

******

Sermons for the Jewish Youth in Galicia

The book contains a selection of eighty eight sermons (so-called exhortations) for the Jewish youth, which were written in Galicia at the end of the 19th century and in the first decades of the 20th century. They constituted part of religious education of Jewish students who attended secular primary and secondary schools. The authors of the sermons were teachers such as Natan Szyper, Arnold Friedman or Samuel Wolf Guttman who was the preacher of the progressive synagogue in Lviv.

Spis treści ebooka Kazania dla młodzieży żydowskiej w Galicji. Tom 2

Wstęp 11
„Wypiastowanie uczucia religijnego”: cel i miejsce egzort w nauczaniu religii mojżeszowej 14
Autorzy i zachowane teksty 16
Charakterystyka i tematyka 20
Miejsce wygłaszania 22
Długość 24
Egzortatorzy i ich wzorce 25
Niemieckie wzorce i literackie inspiracje 28
Egzorty w szkole: ramy prawne i dyskusje wokół ich wprowadzenia 30
Faktyczna obecność egzort w edukacji religijnej 38
Kontekst chrześcijański 44
O niniejszym wyborze 45
Nota edytorska 47
Podziękowania 51

Teksty źródłowe
Bernard Löwenstein, [Przemowa] 55
Natan Szyper, Bereszit 58
Natan Szyper, Lech-lecha 62
Natan Szyper, Wajece 67
Natan Szyper, Szemot 72
Natan Szyper, Bo 80
Natan Szyper, Wajakel Pekudej 85
Natan Szyper, Caw 91
Natan Szyper, Tazrija Mecora 94
Natan Szyper, Przemowa do młodzieży na końcu roku szkolnego 98
Natan Szyper, Jom Kipur. Dzień pojednania 103
Natan Szyper, Chag ha-Szawuot (Zielone święta) 107
Ozjasz Thon, W 100-lecie urodzin Adama Mickiewicza 111
Samuel Wolf Guttman, „Nauka w młodości prowadzi na szczyt Synaju” (Przemówienie z okazyi rozpoczęcia nowego roku szkolnego) 114
Samuel Wolf Guttman, „Arka Noego – arka przymierza”. Noach 117
Samuel Wolf Guttman, „Bojaźń Boga, zgodliwość, miłość bliźniego”. Lech-lecha 120
Samuel Wolf Guttman, „Oto jestem”. Wajera 124
Samuel Wolf Guttman, „Dobre dzieci są źródłem zgody i pojednania”. Wajiszlach 127
Samuel Wolf Guttman, „Niechaj będzie światło” (Przemówienie z okazyi uroczystości chanukowej) 131
Samuel Wolf Guttman, „Przez naukę do wolności, do odrodzenia”. Parszat ha-chodesz 135
Samuel Wolf Guttman, Wajikra 139
Samuel Wolf Guttman, „Skromność, pokora, bojaźń Boga”. Szmini 143
Samuel Wolf Guttman, „Pytanie jest początkiem myślenia”. Szabat ha-Gadol 149
Samuel Wolf Guttman, „Trzy sentencye Hillela” 154
Samuel Wolf Guttman, „O życiu doczesnem i pośmiertnem”. Acharej Mot 159
Samuel Wolf Guttman, „Liczcie sobie dni miarki”. Emor 163
Samuel Wolf Guttman, Co ma być naszym drogowskazem na wędrówce życia? Behaalotecha 167
Samuel Wolf Guttman, „Życie – to posłannictwo”. Szelach 171
Samuel Wolf Guttman, „Jaka praca, taka płaca” 175
Samuel Wolf Guttman, Przemówienie z okazyi siedemdziesięcioletniego jubileuszu urodzin Najjaśniejszego Pana, Cesarza i Króla Franciszka
Józefa I 178
Samuel Wolf Guttman, „Bóg z wami!” 181
Samuel Wolf Guttman, „Rocznica śmierci” 185
Samuel Wolf Guttman, Światła hawdali 187
Samuel Wolf Guttman, Stara baśń 190
Natan Szyper, Exhorta na święto Chanuka 193
Natan Szyper, Wzorowa egzorta 198
Arnold Friedman, Egzorta [Wiecie o tem…] 200
Arnold Friedman, Egzorta [Przysłowie powiada…] 202
Natan Szyper, Egzorta o trzech środkach zdolnych przebłagać Boga 204
Arnold Friedman, Egzorta zastosowana do zasady, że pewna część majątku ma być na cele dobroczynne obracana 206
Natan Szyper, Egzorta [Lech-lecha] 208
Ozjasz Offenberger, Pokój z wami [Mikec] 210
Ozjasz Offenberger, Idź, posyłam cię do Faraona [Szemot] 212
Natan Szyper, Egzorta [Rabi Tarfon…] 215
Ozjasz Offenberger, Egzorta [Jitro] 219
Natan Szyper, Egzorta z okazyi jubileuszu sześćdziesięcioletnich rządów Najjaśniejszego Pana, Cesarza Franciszka Józefa I 222
Natan Szyper, Egzorta [Rosz ha-Szana, Jom Kipur] 226
Natan Szyper, Egzorta [Sukot] 228
Mojżesz Jakób, Egzorta jubileuszowa 230
Natan Szyper, Egzorta. „Caw” Lewiticus VI. 6 232
Natan Szyper, Egzorta! [Miszpatim] 234
Izaak Hofman, Egzorta (Sydra: Terumah) 236
Natan Szyper, Egzorta [Acharej Mot, Kedoszim] 239
Arnold Friedman, Egzorta [Jeden z mędrców…] 242
Natan Szyper, Egzorta [Rozpoczęcie roku szkolnego] 244
Natan Szyper, Egzorta na sobotę zwaną Bereszys 246
Arnold Friedman, Egzorta. Biedny podobny do umarłego 249
Natan Szyper, Egzorta. Rozdział Ki-sysa 252
Natan Szyper, Egzorta [Szawuot] 254
Natan Szyper, Egzorta na święto Rosz-haszana (Nowy rok) 257
Arnold Friedman, Egzorta. Modlitwa – to najlepsza matka nasza 259
Natan Szyper, Egzorta na święto Chanuka 261
Arnold Friedman, Egzorta [Nacham Isch Gamzu] 265
Natan Szyper, Egzorta „Ki sysa” 267
Arnold Friedman, Egzorta. Porządek jest duszą czynności 269
Arnold Friedman, Egzorta [Przed wielu a wielu laty…] 271
Natan Szyper, Egzorta [Niedawno rozpoczęliśmy nowy rok szkolny] 274
Arnold Friedman, Egzorta [Z nieba spogląda Bóg na drogi ludzkie…] 276
Jakub Rappaport, Egzorta (Przemówienie do dziatwy szkolnej w okazyi uroczystości Makabeuszów) 278
Natan Szyper, Egzorta „Beszalach” 281
Natan Szyper, Egzorta [Wajakel-Pekudej] 284
Natan Szyper, Egzorta na święto Szebuot 286
Natan Szyper, Egzorta na zakończenie roku szkolnego 288
Natan Szyper, Egzorta [Rosz ha-Szana, Jom Kipur] 290
Arnold Friedman, [Niechaj się nie chełpi…] 293
Arnold Friedman, Egzorta. Kto cierpi, niechaj tu wejdzie, a znajdzie pomoc 295
Natan Szyper, Egzorta [Wajiszlach] 298
Arnold Friedman, [Miłość do rodziców…] 300
Natan Szyper, Egzorta „Waejra” 302
Arnold Friedman, Egzorta. Dusza nasza, gościem ciała 304
Natan Szyper, Egzorta na święto Pesach (Wielkanoc) 307
Natan Szyper, Egzorta na święto Szebuot (Zielone) 310
Natan Szyper, Egzorta [Rosz ha-Szana, Jom Kipur] 313
Natan Szyper, Egzorta [Minął miesiąc tyszrij…] 316
Natan Szyper, Egzorta. Ezaw i Jakób 318
Natan Szyper, Egzorta [Jitro] 320
Natan Szyper, Egzorta. Święto Szebuot 322
Natan Szyper, Egzorta na końcu roku szkolnego 324

Wykaz skrótów 326
Bibliografia 327
Indeks 332