ebook Konstantynopol - Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyjskim Mirosław J. Leszka

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2011

Nowatorskie spojrzenie na Konstantynopol w okresie wczesnobizantyńskim!

Autorzy w barwny i intrygujący sposób przedstawiają dzieje Konstantynopola - Nowego Rzymu - od IV do początku VII wieku. Wykorzystując własne badania i najnowsze ustalenia archeologów i historyków, rzetelnie prezentują najważniejsze wydarzenia polityczne, zagadnienia społeczne, obyczajowe, ustrojowe, gospodarcze, topograficzne, kulturowe i religijne, związane z miastem i jego mieszkańcami. Opisują m.in. strukturę społeczną Nowego Rzymu, system władzy, życie dworskie, znaczenie Kościoła, działania i charakterystykę fakcji cyrkowych, problemy aprowizacyjne oraz wpływ klimatu na losy miasta. Ukazują także liczne rozrywki, w tym popularne wyścigi rydwanów w hipodromie, oraz najważniejsze dzieła architektury ówczesnego Konstantynopola. Na szczególną uwagę zasługuje część poświęcona kuchni bizantyńskiej.

Książka została wzbogacona kolorowymi ilustracjami, pokazującymi opisane miejsca i budowle we współczesnym Stambule.

Autorzy:

Sławomir Bralewski, Paweł Filipczak, Maciej Kokoszko, Andrzej Kompa, Małgorzata B. Leszka, Mirosław J. Leszka, Kirił Marinow, Teresa Wolińska są pracownikami lub współpracownikami Katedry Historii Bizancjum Uniwersytetu Łódzkiego, najstarszego i wiodącego ośrodka naukowego polskiej bizantynologii.

Redaktorzy naukowi:

Mirosław J. Leszka jest profesorem Uniwersytetu Łódzkiego, specjalizuje się m.in. w problematyce związanej z władzą cesarską w Bizancjum, rolą kobiet na dworze konstantynopolitańskim oraz w dziejach państwa bułgarskiego VII-XI w.

Teresa Wolińska jest profesorem Uniwersytetu Łódzkiego, w swoich badaniach koncentruje się na okresie panowania cesarza Justyniana, stosunkach Bizancjum z papiestwem, dziejach posiadłości bizantyńskich w Italii i na Sycylii oraz relacjach cesarstwa z państwami powstałymi w Europie Zachodniej w okresie VI-XI w.

Spis treści ebooka Konstantynopol - Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyjskim

Przedmowa od Autorów 9
Rozdział 1. Powstanie Konstantynopola i jego dzieje od IV do początku VII w. (Paweł Filipczak, Małgorzata B. Leszka, Mirosław J. Leszka, Teresa Wolińska) 13
1.1. Miasto na siedmiu wzgórzach. Topografia i środowisko naturalne Konstantynopola w zarysie (Paweł Filipczak) 13
1.2. Byzantion (Mirosław J. Leszka, Teresa Wolińska) 23
1.3. Konstantyn Wielki i założenie Miasta (Małgorzata B. Leszka, Mirosław J. Leszka) 29
1.4. Ewolucja statusu Miasta. Idea Konstantynopola – Nowego Rzymu (Małgorzata B. Leszka, Mirosław J. Leszka) 38
Rozdział 2. Kształt urbanistyczny Miasta (Sławomir Bralewski, Mirosław J. Leszka, Kirił Marinow, Teresa Wolińska) 102
2.1. Uwagi wstępne (Mirosław J. Leszka) 102
2.2. Obiekty świeckie (Mirosław J. Leszka, Teresa Wolińska) 109
2.2.1. Wielki Pałac i rezydencje cesarskie (Mirosław J. Leszka) 109
2.2.2. Hipodrom. Łaźnie Zeuksipa. Bazylika. Senat (Teresa Wolińska) 119
2.3. Konstantynopolitańskie kościoły (Sławomir Bralewski) 132
2.4. Porty (Kirił Marinow) 151
2.5. Umocnienia Konstantynopola (Kirił Marinow) 157
2.5.1. Pierwsze fortyfikacje miasta 157
2.5.2. Lądowe mury teodozjańskie 158
2.5.3. Mury morskie 173
2.5.4. Szersze tło koncepcji obronnej Konstantynopola 175
Rozdział 3. Mieszkańcy Konstantynopola (Andrzej Kompa, Teresa Wolińska) 178
3.1. Struktura społeczna (Andrzej Kompa) 178
3.2. Kibice i nie tylko, czyli konstantynopolitańscy fakcjoniści (Teresa Wolińska) 226
Rozdział 4. Cesarz, dwór i poddani (Mirosław J. Leszka, Teresa Wolińska) 234
4.1. Droga do tronu i koronacja 234
4.2. Bizantyńska koncepcja władzy i jej symbole 240
4.3. Cesarz w kontaktach z poddanymi 247
4.3.1. Hipodrom w życiu politycznym Konstantynopola 247
4.3.2. Audiencje, procesje i triumfy 254
4.4. Cesarzowe 258
4.5. Dostojnicy dworscy i urzędnicy państwowi 266
Rozdział 5. Władze Konstantynopola (Paweł Filipczak) 270
5.1. Prokonsulowie 270
5.2. Prefekci 277
5.2.1. Struktura i kompetencje urzędu prefekta Konstantynopola 282
5.2.2. Prefekt annony Konstantynopola 288
5.2.3. Uprawnienia prefekta Konstantynopola w kwestii annony 290
5.2.4. Prefekt szefem policji, straży pożarnej oraz wymiaru sprawiedliwości 295
5.2.5. Siedziba prefekta 300
5.2.6. Prefekt wigilów 301
5.2.7. Pretor ludowy 303
5.2.8. Kwezytor 308
5.2.9. Władze i lud 313
5.2.10. Zarządzenie prefekta Juliana i niepokoje w roku 491 315
5.2.11. Prefekci wobec buntów fakcji cyrkowych (ok. 498–501) 319
5.2.12. Rola prefekta Platona w rozruchach na tle religijnym (512 r.) 321
5.2.13. Bunt Nika (532 r.) 324
5.2.14. Prefekci wobec niepokojów społecznych w drugiej połowie rządów Justyniana (ok. 547/548 565) 336
Rozdział 6. Kościół i jego wpływ na życie mieszkańców Konstantynopola (Małgorzata B. Leszka) 350
Rozdział 7. Życie religijne mieszkańców Konstantynopola (Sławomir Bralewski) 401
7.1. Od pogańskiego Byzantion do chrześcijańskiego Konstantynopola 401
7.2. Wśród ortodoksów i heretyków 406
7.3. Formy i miejsca kultu 409
7.3.1. Kult krzyża 409
7.3.2. Kult męczenników – relikwie 418
7.3.3. Kult maryjny 425
7.4. Mnisi 427
Rozdział 8. Aprowizacja miasta (Maciej Kokoszko, Teresa Wolińska) 433
8.1. Zaopatrzenie w wodę (Teresa Wolińska) 433
8.1.1. Akwedukty 433
8.1.2. Zbiorniki na wodę 446
8.1.3. Łaźnie 458
8.2. Zaopatrzenie Konstantynopola w żywność (Maciej Kokoszko, Teresa Wolińska) 462
Rozdział 9. Smaki Konstantynopola (Maciej Kokoszko) 471
9.1. Jak odżywiać się zdrowo, czyli kilka uwag o bizantyńskiej dietetyce 471
9.2. Bizantyńczyka chleb powszedni, czyli o zastosowaniu zbóż w konstantynopolitańskiej kuchni 474
9.3. Rośliny strączkowe i ich rola w diecie Bizantyńczyków 485
9.4. Nabiał na konstantynopolitańskich stołach 487
9.5. Wśród mięs i wyrobów wędliniarskich 491
9.6. Bogactwo ryb w mieście nad Bosforem 505
9.7. W królestwie warzyw 516
9.8. Różnorodność owoców 529
9.9. Przyprawy rodzime i egzotyczne 541
9.10. Napoje bogów i śmiertelników 557
Rozdział 10. Edukacja w Konstantynopolu (Andrzej Kompa) 576
Rozdział 11. Rozrywki konstantynopolitańczyków (Teresa Wolińska) 643
11.1. Teatr 643
11.2. Tańce, muzyka, balet 650
11.3. Święta 651
11.4. Rozrywki w konstantynopolitańskim hipodromie 652
11.4.1. Wyścigi rydwanów 652
11.4.2. Wyścigi biegaczy 664
11.4.3. Występy sceniczne 665
11.4.4. Walki zwierząt i ze zwierzętami 666
11.4.5. Pokazy zwierząt i inne rozrywki 667
Mapy 671
Bibliografia 674
Wykaz skrótów 674
Źródła podstawowe 675
Opracowania (wybór) 685
Uproszczone zasady wymowy nazw greckich i tureckich 698
Indeks osób 699
Indeks nazw geograficznych i etnicznych 723
Indeks nazw konstantynopolitańskich 730
Spis map 743
Spis ilustracji 744