Za darmo

ebook Konwergencja gospodarcza w Polsce i jej znaczenie w osiąganiu celów polityki spójności Ewa Kusideł

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2013

Głównym celem publikacji jest ocena wpływu realizacji polityki spójności na osiąganie konwergencji gospodarczej przez województwa w Polsce.

Pojęcie konwergencji w sensie używanym w tej książce narodziło się z neoklasycznej teorii wzrostu (lata 50. i 60. XX wieku), w których to konwergencja oznaczała proces wyrównywania dochodów (produktów per capita) pomiędzy krajami. Najbardziej intensywne, światowe badania konwergencji przypadają na lata 80 i 90. XX wieku, natomiast w Polsce temat ten stał się popularny wraz z akcesją do Unii w 2004 r., od kiedy Polska jest beneficjentem polityki spójności – polityki regionalnej Unii Europejskiej, dążącej do podwyższenia poziomu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.

Badania nad konwergencją są ważne z wielu powodów, z których najważniejszy jest wymiar społeczno-gospodarczy. Współczesny świat cechuje bowiem silne rozwarstwienie dochodów, które zapoczątkowane zostało wraz z industrializacją w XIX w. O ile jednak różnice pomiędzy najzamożniejszymi i najbiedniejszym gospodarkami wynosiły w XIX w. kilkadziesiąt procent, to współcześnie są one kilkakrotnie większe. Duże dysproporcje są obserwowane nie tylko pomiędzy krajami, ale również wewnątrz poszczególnych państw. Gospodarki w których mieszkają najbogatsi mieszkańcy świata, to często kraje o najwyższym odsetku ludzi żyjących na granicy ubóstwa.

Badania nad konwergencją są w Polsce ważne są również z praktycznego punktu widzenia. Otóż Polska zobowiązana jest do rozliczenia efektów płatności przekazywanych przez Komisję Europejską na realizację polityki spójności. Głównym celem tej polityki jest zmniejszanie nierówności gospodarczych wśród regionów-beneficjentów.

Spis treści ebooka Konwergencja gospodarcza w Polsce i jej znaczenie w osiąganiu celów polityki spójności

WSTĘP 7

CZĘŚĆ I. KONWERGENCJA GOSPODARCZA. ZAGADNIENIA TEORETYCZNE, METODOLOGICZNE I APLIKACYJNE 13

ROZDZIAŁ 1. KONWERGENCJA GOSPODARCZA. DEFINICJE, ŹRÓDŁA, RODZAJE 15

1.1. Spór o konwergencję i dywergencję gospodarczą w świetle teorii ekonomicznych 16
1.2. Neoklasyczna teoria wzrostu gospodarczego a konwergencja 20
1.2.1. Funkcje produkcji typu Cobba-Douglasa i stabilne stany równowagi 24
1.3. Rodzaje konwergencji gospodarczej 26
1.3.1. Konwergencja PKB per capita i WDB na pracującego 26
1.3.2. Konwergencja technologiczna 29
1.3.2.1. Ustalenie wartości zmiennych i parametrów w formule TFP 32
1.3.2.2. Potencjalne i efektywne TFP 34
1.3.2.3. Endogenizacja TFP 35
1.3.3. Konwergencja sektorowa 36
1.3.4. Konwergencja wewnętrzna i hipoteza Williamsona 39
1.4. Podsumowanie 42

ROZDZIAŁ 2. RODZAJE KONWERGENCJI WEDŁUG METOD ICH WERYFIKACJI 45

2.1. Konwergencja typu beta 46
2.1.1. Empiryczna weryfikacja hipotezy o beta-konwergencji dla danych przekrojowych 47
2.1.2. Empiryczna weryfikacja hipotezy o beta-konwergencji dla danych panelowych 50
2.2. Konwergencja typu sigma 52
2.2.1. Miary nierówności 53
2.2.2. Weryfikacja hipotezy o sigma-konwergencji 60
2.2.3. Zależność pomiędzy beta i sigma-konwergencją oraz efekty przestrzenne 63
2.3. Konwergencja typu gamma 65
2.3.1. Weryfikacja hipotezy o gamma-konwergencji za pomocą testu Boyle’a-McCathy’ego 65
2.3.2. Weryfikacja hipotezy o gamma-konwergencji za pomocą modyfikacji testów Boyle’a-McCarthy’ego 68
2.4. Konwergencja stochastyczna 71
2.4.1. Kointegracja pomiędzy dwoma regionami. Podejście Engle’a i Grangera 72
2.4.2. Kointegracja pomiędzy więcej niż dwoma regionami. Podejście Johansena 73
2.4.3. Postacie modeli VECM i ich wpływ na wnioskowanie o kointegracji 75
2.4.4. Testowanie liczby wektorów kointegracyjnych – rzędu kointegracji 76
2.5. Podsumowanie 77

ROZDZIAŁ 3. KONWERGENCJA GOSPODARCZA W POLSCE 79

3.1. Dane statystyczne, metodologia pomiaru zmiennych i problemy z tym związane 80
3.1.1. PKB per capita i wydajności pracy 80
3.1.2. Łączna produktywność czynników produkcji 83
3.1.3. Stopy deprecjacji kapitału regionalnego 88
3.1.4. Dane sektorowe 90
3.2. Konwergencja PKB per capita i WDB na pracującego 93
3.2.1. Beta-konwergencja absolutna i warunkowa 93
3.2.2. Sigma-konwergencja 98
3.2.3. Gamma-konwergencja 102
3.2.4. Konwergencja stochastyczna 104
3.3. Konwergencja TFP i stany równowagi wojewódzkiej 106
3.3.1. Beta konwergencja absolutna i warunkowa 107
3.3.2. Sigma-konwergencja 110
3.3.3. Gamma-konwergencja 111
3.3.4. Wyznaczenie stanów równowagi wojewódzkiej 113
3.4. Konwergencja sektorowa 117
3.4.1. Ocena poziomu rozwoju województw przy wykorzystaniu sektorowej struktury pracujących 117
3.4.2. Konwergencja struktury pracujących w 4 sektorach gospodarki 120
3.4.3. Konwergencja wydajności pracy w 4 sektorach gospodarki 125
3.4.4. Konwergencja TFP w 4 sektorach gospodarki 128
3.5. Podsumowanie 132

CZĘŚĆ II. POLITYKA SPÓJNOŚCI I JEJ WPŁYW NA SYTUACJĘ GOSPODARCZĄ WOJEWÓDZTW I ICH KONWERGENCJĘ 135

ROZDZIAŁ 4. PROCESY KONWERGENCJI GOSPODARCZEJ W EUROPIE I NA ŚWIECIE WOBEC REALIZACJI POLITYKI SPÓJNOŚCI 137

4.1. Konwergencja gospodarcza na świecie i w Europie 137
4.2. Polityka spójności jako odpowiedź na rosnące nierówności gospodarcze w UE 145
4.3. Konwergencja regionalna i wewnętrzna 147
4.3.1. Hipoteza Williamsona i konwergencja wewnętrzna 148
4.4. Realizacja polityki spójności w Polsce 152
4.4.1. Transfery z UE do Polski na realizację polityki spójności 153
4.4.2. Alokacje wojewódzkie transferów z polityki spójności 155
4.5. Podsumowanie 157

ROZDZIAŁ 5. EWALUACJA POLITYKI SPÓJNOŚCI 159

5.1. Metody ewaluacji polityki spójności 160
5.1.1. Przegląd modeli wykorzystywanych w Europie do ewaluacji polityki spójności 162
5.1.1.1. Historia, opis i zastosowania wybranych modeli 164
5.1.1.2. Wybór modelu do ewaluacji polityki spójności 166
5.1.2. Przegląd makromodeli stosowanych w ewaluacji polityki spójności w Polsce 168
5.2. Rola czynników demograficznych w analizie wpływu polityki spójności 170
5.3. Kryteria ewaluacyjne 172
5.4. Podsumowanie 175

ROZDZIAŁ 6. WPŁYW POLITYKI SPÓJNOŚCI NA GOSPODARKI WOJEWÓDZTW I ICH KONWERGENCJĘ 177
6.1. Zmiany we wskaźnikach monitorujących politykę spójności w okresie po akcesji do Unii – efekt brutto 177
6.2. Wpływ polityki spójności na wskaźniki gospodarcze wg makromodeli gospodarki stosowanych w Polsce do ewaluacji funduszy 178
6.3. Wpływ polityki spójności na polskie regiony i ich konwergencję 182
6.3.1. Trafność 183
6.3.2. Użyteczność 186
6.3.3. Skuteczność 188
6.3.4. Efektywność 190
6.4. Podsumowanie 193

ZAKOŃCZENIE 195

BIBLIOGRAFIA 201
WYKAZ OZNACZEŃ 215