Za darmo

ebook Mocarze czasu pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej Janusz Hereźniak

Wydawca: Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Rok wydania: 2013

Wstęp
Wiedza nasza o wszechotaczającej nas przyrodzie, której jesteśmy integralną częścią, zostaje bardzo poszerzona
przez treść oraz dokumentację fotograficzną, oddawanej do rąk czytelnika książki autorstwa profesora Janusza
Hereźniaka z Uniwersytetu Łódzkiego, członka zwyczajnego Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Praca ta ukazuje
się pod intrygującym tytułem Mocarze czasu – pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej. Jak z tytułu
wynika – zasięgiem obejmuje ona drzewa na całym świecie, a wyróżniony obszar ziemi łódzkiej uznać możemy
za swoiste „studium przypadku”.
Tekst pracy podzielił autor na pięć głównych części, zamykając w każdej z nich inne zagadnienia dotyczące drzew.
Pierwsza część to opowieść o drzewach w wierzeniach (religijnych), nauce i sztuce. Oryginalną jest tu forma
przekazu treści, do której wykorzystane zostały cytaty z biblii oraz fragmenty z literatury pięknej (głównie z poezji)
i którą autor wzbogacił wynikami badań naukowych, a nawet opisem metod stosowanych współcześnie (np. przy
określaniu wieku drzew).
Druga część pracy została poświęcona drzewom jako pomnikom przyrody w ujęciu historycznym i w kontekście
rozwoju ochrony przyrody na świecie.
W kolejnym rozdziale autor zajął się formami i morfologią drzew, opisał m.in. typy i rodzaje kory, narośla
i guzy, różne zrosty drzew, a także typy korzeni i koron.
Bardzo ważną częścią pracy jest rozdział czwarty zatytułowany Człowiek a drzewo, w którym zaprezentowane
zostały różne formy koegzystencji lub negatywnego oddziaływania człowieka na drzewa.
Pracę kończy część poświęcona ujęciu monograficznemu drzew jako pomników przyrody na ziemi łódzkiej.
Integralną, ale dominującą objętościowo częścią całego dzieła jest dokumentacja fotograficzna, która wykonana
została finezyjnie, z dużym znawstwem tematu i należną starannością. Koresponduje ona z tekstem, będąc jego
potwierdzeniem lub uzupełnieniem.
Książka Mocarze czasu – pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej spełnia kilka oczekiwań:
– jest opracowana bardzo fachowo pod względem merytorycznym przez znakomitego badacza dendrologa,
– jest opracowaniem popularno-naukowym umożliwiającym zrozumienie nie tylko specjalistom szerokiej problematyki
dendrologicznej. Gromadzi ona i podaje w sposób przystępny wiedzę naukową dotyczącą drzew,
z którymi spotykamy się niemal codziennie, a o których tak niewiele wiemy,
– jest opracowaniem, które uświadamia nam konieczność stałej ochrony przyrody, niszczonej w imię rozwoju
współczesnej cywilizacji, która pozbawia nas nie tylko piękna, jakie z niej emanuje, ale również higienicznego
i zdrowego pobytu w miejscu naszego zamieszkania.
Czytając rekomendowaną książkę miejmy również świadomość, że zgromadzony w niej materiał i wiedza wymagały
wielu lat studiów i badań terenowych, a także zebrania odpowiedniej dokumentacji fotograficznej, z której
tylko część autor – profesor Janusz Hereźniak – niestrudzony od lat tropiciel drzew – „mocarzy czasów” mógł tu
zamieścić.
Stanisław Liszewski

Spis treści ebooka Mocarze czasu pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej

Wstęp ................. 11
I. Drzewa w wierzeniach, nauce i kulturze ...... 15
I.1. Symbolika drzew ................. 16
I.2. Drzewo to życie i … szczęście .. 16
I.3. Drzewa – mocarze czasu ................. 18
I.3.1. Ocena wieku drzew ................. 18
Określenie wieku w oparciu o liczbę przyrostów rocznych ................. 19
I.3.2. Dendrochronologia i dendroklimatologia ................. 23
A. Kalendarz radiowęglowy ................. 26
B. Kalibracja dat ................. 30
I.3.3. Drzewa legendarne, kultowe i pamiątkowe ................. 34
A. Dąb odpoczynku – Ballut as Sibta, zw. Dąb Mamre ................. 36
B. Oliwka europejska ................. 36
C. Cedr libański i cedr atlaski ............... 38
D. Drzewa pamiątkowe ................. 42
I.3.4. Najstarsze drzewa na świecie ................. 54
I.3.5. Drzewa w sztuce ................. 79
A. Drzewa w poezji i prozie ................. 79
B. Drzewa w malarstwie i grafice ............ 97
II. Drzewa pomniki przyrody – z historii ich ochrony ................. 107
II.1. Narodziny idei – Aleksander Humboldt .. 108
II.2. Baublis – dąb Dionizego Paszkiewicza ... 112
II.3. Droga do ochrony prawnej drzew pomnikowych w Polsce ................. 122
II.4. Jak drzewo pomnikowe staje się pomnikiem przyrody ................. 125
II.5. Znane drzewa pomniki przyrody w Polsce ................. 128
III. Dziwne i ciekawe formy drzew ... 155
III.1. Definicja drzewa ................. 156
III.2. Morfologiczne zróżnicowanie kory drzew ................. 156
III.2.1. Typy i rodzaje kory oraz jej wytwory ..156
III.2.2. Kora drzew odmiennie oraz nadmiernie spękana i uwypuklona ................. 166
III.2.3. Narośla, guzy i guzki ............. 172
III.2.4. „Mili goście” czy groźni konsumenci? ..176
III.3. Zrosty nadziemnych części drzew .... 181
III.3.1. Zrosty pozorne – międzyrodzajowe ...181
III.3.2. Międzyrodzajowe i międzygatunkowe zrosty drzew przez „adoptowanie” ................. 182
III.3.3. Zrosty drzew tego samego gatunku – rzeczywiste ................. 182
A. Odziomkowe ................. 182
B. Bezpośrednie ................. 183
C. Pośrednie ................. 184
D. Mieszane ................. 185
III.4. Korzenie drzew i ich typologiczne zróżnicowanie pod względem strukturalnym i funkcjonalnym ................. 194
III.4.1. Korzenie gruntowe (podziemne) ................. 195
A. Napływy korzeniowe ................. 195
B. Korzenie szkarpowe, przyporowe lub deskowate ................. 196
C. Korzenie obnażone – odsłonięte ..... 199
III.4.2. Korzenie napowietrzne .............. 204
A. Korzenie powietrzno-welamenowe ............ 204
B. Korzenie czepne ................. 204
C. Korzenie przybyszowe-wtórne ............ 204
D. Korzenie przybyszowe-regeneracyjne – „bajpasy” ................. 204
E. Korzenie oddechowe – pneumatofory .... 207
F. Korzenie podporowe – szczudlaste ..... 210
G. Korzenie dławiszowe-oplatające – „dusiciele” ................. 213
III.5. Korony drzew – kształty, deformacje i barwy ................. 214
IV. Człowiek a drzewo ................. 225
A. Krzywy Las ................. 228
B. Zakręcone sosny ................. 230
C. Wrosty, przerosty i obrosty .............. 232
D. Drzewa w warunkach ekstremalnych ... 234
E. Śmierć przez uduszenie ................. 238
F. Wycinki ................. 244
G. Cięcia poprawne i nieprawidłowe ........ 245
H. Topiary i kultywary ................. 248
V. Drzewa pomniki przyrody ziemi łódzkiej ..... 251
V.1. Podstawowe dane statystyczne .... 252
V.2. Frekwencja i udział drzew pomników przyrody w powiatach ................. 252
V.3. Limit powierzchni wirtualnej (LPw) przypadający na jedno drzewo pomnik przyrody w powiatach ................. 252
V.4. Analiza taksonomiczna i fitogeograficzna pomników przyrody ................. 255
V.4.1. Struktura proweniencyjno-taksonomiczna ................. 255
V.4.2. Pomniki przyrody – drzewa rodzime ...... 256
V.4.3. Pomniki przyrody – drzewa obcego pochodzenia ................. 264
V.4.4. Pomniki przyrody ojczystej o największych obwodach pni ................. 293
V.4.5. Wiek drzew pomników przyrody ...... 359
V.4.6. Dynamika udziału pomników przyrody na ziemi łódzkiej ................. 362
VI. Zakończenie ................. 365
Przypisy ................. 371
Piśmiennictwo ................. 377
Skorowidz nazw polsko-łacińskich prezentowanych drzew ................. 381
Zamiast streszczenia – spis treści w języku angielskim ................. 386