ebook My Portret psychologiczno-społeczny Polaków z polityką w tle Krystyna Skarżyńska

Wydawca: Scholar

Rok wydania: 2020

Książka Krystyny Skarżyńskiej jest obszernym studium przedstawiającym wyniki jej badań nad społeczeństwem polskim prowadzonych na przestrzeni ostatnich 30 lat.
Prezentowane badania pozwalają zrozumieć jak myśli, odczuwa i działa społeczeństwo polskie, a także jak owo myślenie, odczuwanie i działanie ewoluowało w ciągu ostatnich kilku dekad. Dla recenzenta szczególnie interesująca była lektura fragmentów przedstawiających koncepcje „fałszywej powszechności”, „kolektywnego narcyzmu” i „narodowej wiktymizacji”, odróżnienie różnych typów instytucji, do których ma się (bądź nie) zaufanie, czy zawierających porównanie różnych typologii pojmowania wolności. Bardzo instruktywna jest też empiryczna operacjonalizacja takich zjawisk jak społeczny darwinizm, typy przywiązania w relacjach rodzice–dzieci, moralność i sprawczość, problemy tożsamości.
Książka może i powinna być ważna i interesująca dla kilku grup czytelników. Po pierwsze, dla badaczy i studentów z różnych dyscyplin nauk społecznych. Po drugie, dla przedstawicieli świata polityki, różnych instytucji i stowarzyszeń społeczeństwa obywatelskiego oraz mediów. Po trzecie, dla różnych kręgów tzw. szerszej publiczności, zwłaszcza tej zainteresowanej tym, co się dzieje w społeczeństwie polskim oraz kondycją psychiczno-społeczną współczesnych Polaków.
fragment recenzji
prof. dr. hab. Marka Ziółkowskiego

Krystyna Skarżyńska – profesor psychologii, po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Warszawskim związała się zawodowo z tą uczelnią i tam zdobywała kolejne stopnie naukowe i tytuł profesora. Od roku 1982 pracowała w Instytucie Psychologii PAN (dziś jest członkiem jego Rady Naukowej), a od powstania Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej (obecnie Uniwersytet SWPS) podjęła pracę także na tej uczelni. W latach 1997–2001 była prorektorem ds. naukowych, do 2019 r. kierowała Katedrą Psychologii Społecznej. Specjalizuje się w badaniu potocznych przekonań i postaw. Jest autorką ponad 200 artykułów naukowych w czasopismach polskich i międzynarodowych oraz kilkunastu książek, m.in.: Spostrzeganie ludzi (1981), Psychospołeczne aspekty decyzji alokacyjnych (1986), Konformizm i samokierowanie jako wartości. Struktura i funkcje (1992), Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej (2005). Pod jej redakcją (lub współredakcją) naukową ukazały się książki, opisujące i próbujące wyjaśnić ważne dla polskiej demokracji zjawiska i postawy społeczne, m.in.: Psychologia polityczna (1999), Demokracja w Polsce. Doświadczanie zmian (2005), Understanding social change. Political psychology in Poland (2006), Między przeszłością a przyszłością. Szkice z psychologii politycznej (2009), Między ludźmi… Oczekiwania, interesy, emocje (2012).
Wyniki badań naukowych z zakresu psychologii społecznej i politycznej popularyzuje (np. w Charakterach czy Zwierciadle) i wykorzystuje w tekstach publicystycznych, wywiadach, a także komentując aktualne wydarzenia społeczno-polityczne w wolnych mediach: Gazecie Wyborczej, Polityce, Newsweeku, Znaku, Dialogu i w radiu TOK-FM.

Spis treści ebooka My Portret psychologiczno-społeczny Polaków z polityką w tle

Wprowadzenie 7
Rozdział 1
Oczekiwania Polaków wobec nowego sytemu i percepcja zmian 11
1.1. Nadzieje i obawy Polaków w pierwszych latach transformacji systemu 12
1.2. Kategorie percepcji systemu społeczno-politycznego 21
1.3. Oceny różnych aspektów rzeczywistości i ich psychologiczne korelaty 25
Rozdział 2
Elity polityczne: spostrzeganie, oczekiwania, drogi kariery 29
2.1. Sprawczość i moralność – podstawowe wymiary społecznej
percepcji polityków 30
2.2. Podobieństwo poglądów czy osobowość kandydata? 36
2.3. Samorząd i radni w oczach Polaków 42
2.4. Młodzi aktywiści partyjni: pragmatyczni indywidualiści czy społecznicy? 49
2.5. Motywy wchodzenia w politykę i ich związki ze sposobem funkcjonowania 53
2.6. Ogólne oceny polityki i kompetencji osób sprawujących władzę
w latach 2004–2016 61
Rozdział 3
Między kolektywizmem a indywidualizmem. Co ważniejsze: rodzina
i spokój czy sensowna praca i osiągnięcia? 62
3.1. Cele życiowe Polaków: indywidualistyczna motywacja osiągnięć czy szczęście
rodzinne? 64
3.2. Praca w życiu Polaków: konieczność bytowa czy autonomiczna potrzeba? 77
3.3. Młodzi na rynku pracy: kto ma szanse na sukces, kto staje się bezrobotnym? 82
3.4. Opinie Polaków o bezrobociu na początku zmiany systemu 90
Rozdział 4
Zaufanie do ludzi i instytucji państwa czy nieufność i cynizm? 95
4.1. Zaufanie do ludzi 95
4.2. Zaufanie do bliskich i zgeneralizowane zaufanie do ludzi 103
4.3. Zaufanie do instytucji i jego korelaty 110
Rozdział 5
Społeczny darwinizm: źródła i społeczne konsekwencje 117
5.1. Społeczny darwinizm jako zespół przekonań 117
5.2. Osobowość a akceptacja społecznego darwinizmu 119
5.3. Wartości i rodzaje fundamentów moralnych a akceptacja społecznego
darwinizmu 126
5.4. Akceptacja społecznego darwinizmu a poglądy i orientacje polityczne 130
Rozdział 6
Tożsamości społeczne. Jak widzimy Nas i Obcych 133
6.1. Czym jest tożsamość społeczna 133
6.2. Tożsamość narodowa: kryteria przynależności i podstawy przywiązania 134
6.3. Narodowy narcyzm i poczucie narodowej wiktymizacji 143
6.4. Tożsamość grupowa oparta na moralności vs. sprawczości 154
Rozdział 7
Sposoby rozumienia i doświadczania wolności oraz ich polityczne
konsekwencje 163
7.1. Wolność jako problem interdyscyplinarny 163
7.2. Potoczne rozumienie i doświadczanie wolności – ujęcie psychologiczne 166
7.3. Jak Polacy rozumieją wolność i co z tego wynika 170
Rozdział 8
Lewicowość–prawicowość jako autoidentyfikacja polityczna
a światopogląd, postawy, preferencje partyjne i emocje 184
8.1. Dlaczego warto badać autoidentyfikację na Skali Lewica–Prawica i postawy
z nią związane 184
8.2. Autoidentyfikacja na Skali Lewica–Prawica… a elektoraty partyjne oraz treść
akceptowanych poglądów 188
8.3. Lewicowość–prawicowość a akceptacja agresji w polityce 195
8.4. Skrypty afektywne a lewicowość–prawicowość
i schematy świata społecznego 197
Rozdział 9
Wychowanie w rodzinie a wartości, przekonania o świecie i postawy
polityczne 209
9.1. Wartości rodzicielskie a wartości nastoletnich dzieci 211
9.2. Style przywiązania, osobiste wartości… i schematy świata społecznego
a preferencje partyjne dorosłych Polaków 216
9.3. Postawy rodzicielskie i klimat rodzinny a przekonania dorosłych dzieci 226
Rozdział 10
Zakończenie: jakie postawy i społeczno-polityczne przekonania Polaków
służą demokracji, a jakie sprzyjają autorytarnym preferencjom 236
Literatura cytowana 264
Indeks nazwisk 302