Za darmo

ebook Nauka etyczna Lukrecjusza Adriana Grzelak-Krzymianowska

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2021

Poemat Lukrecjusza De rerum natura, w którym poeta przedstawia w języku łacińskim główne treści nauki epikurejskiej, pozostaje dla filologów klasycznych ciągle jeszcze niezbadanym do końca obszarem. Dla badacza, który zechce poświęcić mu swój czas i zainteresowanie, stanowi materiał do gruntownych i wielokierunkowych studiów. A przy tym dzieło De rerum natura okazuje się w lekturze niezwykle interesujące i bogate tematycznie. Obok nauki o treści fizycznej, zawiera rozważania, które przemawiają bezpośrednio do wrażliwości również współczesnego Czytelnika. Do tych rozważań można zaliczyć przede wszystkim wiersze, w których autor przedmiotem swego zainteresowania czyni szeroko pojętą naukę o moralności.
Prezentowana publikacja jest pierwszą monografią, w której zostaje dokładnie omówiona ukazana przez Lukrecjusza nauka etyczna. Ponieważ analiza jest prowadzona w dwóch etapach, książka składa się z dwóch części. Pierwsza z nich jest poświęcona omówieniu miejsca i roli wywodów etycznych w strukturze kompozycyjnej dzieła Lukrecjusza O rzeczywistości oraz sposobów i form przejawiania się refleksji etycznej w poemacie, druga zaś skupia się na ukazaniu epikurejskiej drogi ku najwyższemu dobru oraz przedstawieniu charakteru tej wartości najwyższej, czyli epikurejskiego szczęścia. Przedstawiony wywód ma na celu wykazanie, że nauka etyczna jest nie tylko obecna w poemacie O rzeczywistości, ale że została w nim ujęta w sposób szeroki i możliwie pełny oraz odgrywa ona w nim istotną rolę i stanowi ważne, a nawet zasadnicze przesłanie dydaktyczne dzieła Lukrecjusza.

Spis treści ebooka Nauka etyczna Lukrecjusza

Uwagi wstępne. Status quaestionis 7
Problemy teoretyczne i metodologiczne 17

Część I. Budowa i miejsce wierszy poświęconych rozważaniom etycznym 21
1. Miejsce i rola wywodów etycznych w strukturze poematu 23
1.1. Umiejscowienie rozważań o treści etycznej w poemacie 23
1.1.1. Podstawowe pojęcia epikurejskiej nauki o moralności 23
1.1.2. Występowanie w poemacie dłuższych wywodów o charakterze etycznym 30
1.1.3. Umiejscowienie krótkich wzmianek o charakterze etycznym 41
1.2. Sposoby wprowadzania rozważań etycznych w strukturę kompozycyjną poematu 43
1.2.1. Sposób ukazania treści etycznych w prologach poematu 46
1.2.2. Charakter pozostałych wierszy utworu skupionych na kwestiach etycznych 54
1.2.3. Sposoby łączenia wywodów o treści etycznej i rozważań poświęconych fizyce 62
2. Sposoby i formy przejawiania się refleksji etycznej w poemacie Lukrecjusza 75
2.1. Kompozycja partii poematu poświęconych kwestiom etycznym 75
2.1.1. Związki tematyczne pomiędzy wierszami poematu poświęconymi etyce a wywodami „fizycznymi” 75
2.1.2. Sposób konstruowania przez Lukrecjusza rozważań o charakterze etycznym 81
2.1.3. Środki służące konstruowaniu treści wywodu o moralności 83
2.2. Sposoby i formy perswazji wykorzystane w wykładzie etycznym 90
2.2.1. Charakter obecnych w poemacie ocen etycznych 90
2.2.2. Charakter znajdujących wyraz w poemacie norm etycznych 102
2.2.3. Leksykalne i retoryczne środki służące konstruowaniu perswazji etycznej 110

Część II. Treść nauki etycznej 125
1. Epikurejska droga ku najwyższemu dobru 127
1.1. Źródła poznania etycznego w ujęciu Lukrecjusza 127
1.1.1. Epikurejskie pojmowanie wartości w poemacie O rzeczywistości. 127
1.1.2. Źródła wiedzy o wartościach w ujęciu historycznym 136
1.1.3. Źródła wiedzy etycznej w aspekcie indywidualnym 145
1.2. Kierunki i etapy rozwoju etycznego 153
1.2.1. Czynniki warunkujące rozwój etyczny człowieka 154
1.2.2. Znaczenie motywacji w procesie rozwoju moralnego 163
1.2.3. Czynniki wpływające na etapy rozwoju etycznego człowieka 172
2. Charakter epikurejskiego szczęścia 183
2.1. Lukrecjusz o czynnikach decydujących o kształcie etycznego ideału 183
2.1.1. Konstruktywne i reduktywne składniki epikurejskiego wzorca etycznego 183
2.1.2. Charakter wyróżnianych przez Lukrecjusza wartości etycznych 191
2.1.3. Próby hierarchizacji elementów ideału etycznego 198
2.2. Epikurejskie szczęście według Lukrecjusza 204
2.2.1. Lukrecjusz o kondycji moralnej człowieka 205
2.2.2. Epikurejska świadomość etyczna 212
2.2.3. Szczęście w ujęciu Lukrecjusza 216

Zakończenie 239
Wykaz skrótów 243
Bibliografia 245
Summary 259