ebook Nauka Nancy Cartwright

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2023

NAUKA OKIEM FILOZOFA

Czy rzeczywiście u podstaw każdej dziedziny nauki leży fizyka?
Ile prawdy jest w poglądzie mówiącym, że to, co dzieje się później, nieuchronnie wynika z tego, co wydarzyło się wcześniej?
I czy naprawdę nauka to wyłącznie teorie i eksperymenty?

Amerykańska filozofka Nancy Cartwright, odwołując się do koncepcji czołowych badaczy oraz licznych przykładów z nauk fizycznych, przyrodniczych i społecznych, kwestionuje trzy powszechnie przyjęte wizje nauki. Pokazuje, że nauka jest zdecydowanie bardziej skomplikowana, niż nam się zwykle wydaje, i składa się na nią wiele różnych elementów, z których każdy odgrywa istotną rolę. Ponadto udowadnia, że nauka to nie tylko, jak sądzą niektórzy, fascynujące odkrywanie tajemnic świata, ale przede wszystkim żmudny i czasochłonny proces uczenia się, popełniania błędów i nieustannych poszukiwań.

Okiem filozofa. Nauka to książka, która zainteresuje nie tylko badaczy i pasjonatów nauki, ale także wszystkich, którzy chcą ją zrozumieć i zyskać szerszą perspektywę.

W każdym tomie z serii Okiem filozofa powszechnie uznani myśliciele prezentują osobistą refleksję na tematy, z którymi spotykamy się w codziennym życiu.

Spis treści ebooka Nauka

PODZIĘKOWANIA 9

WPROWADZENIE 11
Nauka = teoria + eksperyment 12
Tak naprawdę to wszystko fizyka 14
Zdarzenia są zdeterminowane przez prawa fizyki 15
Co jest nie tak z tymi trzema poglądami? 16

1. TEORIA + EKSPERYMENT NIE STANOWIĄ NAUKI 21
Wprowadzenie 21
Centralne znaczenie teorii i eksperymentu, wiedzy i obserwacji 26
Melanż elementów składających się na teorię 27
Pojęcia 28
Definiowanie pojęć 29
Ugruntowywanie pojęć 38
Nadużywanie pojęć 39
Modele i narracje 57
Diagramy, ilustracje i wykresy 60
Eksperymenty i testowanie teorii 62
Eksperymenty żyjące własnym życiem 64
Eksploracja 64
Wytwarzanie zjawisk 67
Rekonstytuowanie zjawisk 68
Nie możesz zbudować eksperymentu bez gigantycznego zestawu małego konstruktora 71

2. ZDETRONIZOWAĆ KRÓLOWĄ 79
Wprowadzenie 79
Filozofia mechanistyczna i jej dziedzictwo 82
Fizykalizm i materializm 84
Jak filozofowie mówią o redukcji 87
Redukcja typiczna 88
Redukcja egzemplaryczna 90
Superweniencja 94
Fundowanie 97
Dlaczego chemia to nie tylko fizyka 98
Nawet fizyka to nie tylko fizyka 102
Jedność w punkcie działania 112

3. NATURA BARDZIEJ PRZYSTĘPNA 115
Wprowadzenie 115
Dlaczego „pstrokaty”? 119
Zanikanie różnorodności 120
Współczesny przykład, w którym różnica miała znaczenie 126
Ocena argumentacji na rzecz tezy o absolutnych rządach fizyki 127
Argumentacja od nauki do świata 131
Gdzie fizyka odnosi sukcesy? 134
Prawa tendencji – jak je rozumieć? 144
Podsumowanie 153

PRZEMYŚLENIA NA POŻEGNANIE 155
Kilka przykładów do rozważenia 156
Diagnoza 163
Przesłanie na zakończenie 167
Anthony Fauci, AIDS i ścieżka równoległa 168
Barbara McClintock i prawo do bycia innym 170
Zakończenie 172

PRZYPISY 174

BIBLIOGRAFIA 176

INDEKS 181