ebook Neurologia wieku podeszłego

Wydawca: PZWL

Rok wydania: 2023

Autorzy książki, reprezentujący różne dziedziny nauki i różne specjalizacje medyczne, przygotowali doskonały podręcznik, w którym dzielą się wiedzą na temat najnowszych osiągnięć w badaniach i praktyce klinicznej dotyczących złożonych problemów chorych neurologicznie osób starszych. Diagnoza neurologiczna może być trudniejsza w przypadku starszych pacjentów, u których objawy kliniczne są często nietypowe, wywiad niełatwy do uzyskania, badania trudniejsze do interpretacji, a znane objawy neurologiczne często wieloczynnikowe.
W części pierwszej zostały zawarte zagadnienia demograficzne, prawne i biologiczne dotyczące seniorów i procesu starzenia się.
Część druga jest poświęcona zagadnieniom klinicznym – diagnostyce, profilaktyce oraz leczeniu schorzeń i zaburzeń neurologicznych.
Neurologia wieku podeszłego łączy wiedzę i doświadczenie ekspertów, którzy przygotowali książkę nie tylko wszechstronną pod względem zakresu, lecz także z istotnym praktycznym naciskiem na wskazówki dotyczące postępowania z pacjentami starszymi z zaburzeniami neurologicznymi.
Książka z pewnością zainteresuje neurologów, psychiatrów, psychologów klinicznych, geriatrów, lekarzy POZ oraz osoby przygotowujące się do egzaminów specjalizacyjnych.

Spis treści ebooka Neurologia wieku podeszłego

Przedmowa XXVII
1. Proces starzenia się ludności Polski – o wyłaniających się wyzwaniach zdrowotnych, społecznych, gospodarczych i politycznych – Piotr Szukalski 1
Wprowadzenie 1
Przyczyny starzenia się ludności 2
Specyfika przebiegu starzenia się ludności 6
Wyzwania społeczne, polityczne i gospodarcze 8
Wyzwania dla sfery zdrowia publicznego 11
2. Senior w polskim porządku prawnym – Patrycja Potejko 15
Definicja terminu „osoba starsza” 16
Senior na gruncie prawa cywilnego 17
Zdolność do czynności prawnych 17
Ubezwłasnowolnienie 19
Wady oświadczenia woli 24
Pełnomocnictwo 26
Testament 27
Umowa darowizny 29
Dożywocie 32
Obowiązek alimentacyjny 34
Senior w postępowaniu cywilnym 35
Senior na gruncie prawa karnego 36
Senior jako świadek w postępowaniu karnym i cywilnym 43
3. Zjawisko starzenia 47
Teorie ewolucyjne – Dominika Włoch-Salamon 47
Teorie komórkowe – Grzegorz Tylko 57
4. Choroby naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego u osób starszych – Adam Kobayashi 75
Epidemiologia 75
Etiopatogeneza 76
Definicja i kryteria diagnostyczne 80
Badania i metody diagnostyczne 81
Tomografia komputerowa 81
Rezonans magnetyczny 83
Angiografia 85
Inne metody diagnostyczne 85
Diagnostyka różnicowa 86
Leczenie 87
Profilaktyka pierwotna 87
Leczenie ostrej fazy udaru mózgu 88
Leczenie udaru niedokrwiennego mózgu 89
Leczenie udaru krwotocznego 93
Leczenie krwotoku podpajęczynówkowego 93
Profilaktyka wtórna udaru mózgu 93
Rehabilitacja 94
5. Nowotwory układu nerwowego w wieku podeszłym – Jacek Kunicki, Tomasz Mandat 97
Epidemiologia 97
Etiopatogeneza 100
Definicja i kryteria rozpoznania 101
Badania i metody diagnostyczne 101
Diagnostyka różnicowa 104
Leczenie 105
Glejaki (glejak wielopostaciowy) 106
Oponiaki 108
Gruczolaki przysadki mózgowej 110
Nowotwory kąta mostowo-móżdżkowego (osłoniaki nerwu VIII) 110
Nowotwory kanału kręgowego 111
Nowotwory wtórne – przerzutowe 111
6. Infekcje układu nerwowego u osób starszych – Joanna Zajkowska, Agata Czarnowska 117
Epidemiologia 117
Etiopatogeneza 117
Definicja i kryteria rozpoznania 118
Objawy kliniczne infekcji ośrodkowego układu nerwowego 118
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 121
Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 122
Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 124
Grzybicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 125
Nowotworowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 125
Zapalenie mózgu 125
Kleszczowe zapalenie mózgu 126
Opryszczkowe zapalenie mózgu 127
Zapalenie móżdżku i pnia mózgu 128
Zapalenie rdzenia kręgowego 129
Ropień/ropniak 129
Ropień mózgu 129
Zapalenie kręgosłupa i tkanek przykręgosłupowych 130
Zapalenie obwodowego układu nerwowego 132
Badania i metody diagnostyczne neuroinfekcji 134
Badanie PMR 134
Neuroobrazowanie 136
Diagnostyka różnicowa 137
Leczenie 138
Leczenie ropnia mózgu/kręgosłupa 139
7. Autoimmunologiczne zapalenia mózgu u osób starszych – Robert Bonek 141
Zapalenie mózgu z obecnością przeciwciał przeciwko receptorom NMDA (ang. N-methyl-D-aspartate, kwas N-metylo-D-asparaginowy) 143
Epidemiologia 143
Patogeneza i obraz patologiczny 144
Kryteria diagnostyczne 144
Obraz kliniczny 145
Badania diagnostyczne 146
Diagnostyka różnicowa 147
Leczenie 148
Limbiczne zapalenie mózgu 148
Patofizjologia – receptory i przeciwciała 148
Epidemiologia 149
Kryteria diagnostyczne 150
Objawy kliniczne 150
Badania diagnostyczne 151
Diagnostyka różnicowa 153
Leczenie 154
Limbiczne zapalenie mózgu z przeciwciałami przeciwko kinazie adenylanowej 5 154
Definicja 154
Epidemiologia 154
Patogeneza i obraz patologiczny 155
Objawy kliniczne i przebieg choroby 156
Badania diagnostyczne. 156
Diagnostyka różnicowa 156
Leczenie 156
Zapalenie pnia mózgu Bickerstaffa 157
Definicja i status nozologiczny 157
Epidemiologia 157
Patogeneza i obraz patologiczny 158
Kryteria diagnostyczne 158
Objawy kliniczne i przebieg choroby 159
Badania diagnostyczne 159
Diagnostyka różnicowa 160
Leczenie 160
8. Stwardnienie rozsiane u osób starszych – Ewa Krzystanek 165
Epidemiologia 165
Etiopatogeneza i objawy 166
Definicja i kryteria rozpoznania 168
Badania i metody diagnostyczne 172
Diagnostyka różnicowa 175
Leczenie 178
9. Bóle głowy u osób starszych – Izabela Domitrz 183
Epidemiologia 183
Etiopatogeneza 183
Definicja i kryteria rozpoznania 184
Diagnostyka różnicowa bólów głowy 185
Migrena 185
Ból głowy typu napięciowego 188
Śródsenny ból głowy 190
Neuralgia trójdzielna 191
Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnicy skroniowej 192
Ból głowy w przemijających napadach niedokrwiennych mózgu 193
Ból głowy w dokonanym udarze niedokrwiennym 194
Ból głowy w krwotocznym udarze mózgu 195
Ból głowy w krwotoku podpajęczynówkowym 196
Pourazowe bóle głowy 196
Guz mózgu 197
Choroby oczu 197
Metaboliczne bóle głowy 198
Bóle głowy związane z różnymi substancjami egzogennymi 198
Sercowy ból głowy 199
Leczenie 200
10. Jak diagnozować i leczyć napady padaczkowe oraz padaczkę u osób starszych – Joanna Jędrzejczak 203
Wprowadzenie 203
Epidemiologia rozpowszechnienia napadów i padaczki u osób starszych 204
Definicja padaczki i kryteria diagnozy 204
Etiopatogeneza padaczki u osób starszych 206
Choroby naczyniowo-mózgowe 206
Choroby małych naczyń i mikronaczyń 208
Inne choroby naczyniowo-mózgowe 208
Wpływ trombolizy na napady 208
Padaczka i późniejszy rozwój chorób naczyniowo-mózgowych 210
Padaczka związana z otępieniem 212
Padaczka o podłożu immunologicznym 214
Badania i metody diagnostyczne 215
Obraz kliniczny napadów 215
Diagnostyka różnicowa 216
Badania diagnostyczne 222
Badania neuroobrazujące 225
Leczenie 228
Optymalna jakość życia 233
Opieka zespołowa 234
Uwzględnienie chorób współistniejących 235
Podsumowanie 236
11. Choroba Alzheimera i inne otępienia w starszym wieku – Agnieszka Gorzkowska, Aleksandra Klimkowicz-Mrowiec 241
Otępienie 241
Choroba Alzheimera 245
Epidemiologia 245
Etiopatogeneza i czynniki ryzyka 245
Definicja i kryteria rozpoznania 247
Badania i metody diagnostyczne 254
Diagnostyka różnicowa 255
Leczenie 257
Otępienie naczyniopochodne 259
Epidemiologia 259
Etiopatogeneza i czynniki ryzyka 259
Definicja i kryteria rozpoznania 260
Diagnostyka 261
Diagnostyka różnicowa 263
Leczenie 263
Otępienie czołowo-skroniowe 264
Epidemiologia 265
Etiopatogeneza 265
Kryteria rozpoznania 265
Diagnostyka i diagnostyka różnicowa 266
Leczenie 269
Otępienie ciał Lewy’ego 270
Otępienie z ciałami Lewy’ego 270
Epidemiologia 270
Etiopatogeneza 270
Definicja i kryteria rozpoznania 271
Podstawowe kryteria diagnostyczne 272
Objawy wspierające rozpoznanie 273
Badania i metody diagnostyczne 274
Diagnostyka różnicowa 276
Leczenie 276
Choroba Parkinsona z otępieniem 278
Epidemiologia 278
Etiopatogeneza 278
Definicja i kryteria rozpoznania 279
Badania i metody diagnostyczne 279
Diagnostyka różnicowa 279
Leczenie 280
Łagodne zaburzenia poznawcze 280
Definicja i epidemiologia 280
Etiopatogeneza 281
Diagnostyka 281
Leczenie 281
12. Choroby pozapiramidowe w starszym wieku – Aleksandra Klimkowicz-Mrowiec, Agnieszka Gorzkowska 287
Łagodne objawy parkinsonowskie 287
Epidemiologia 287
Etiopatogeneza 287
Definicja i kryteria rozpoznania 288
Badania i metody diagnostyczne 289
Diagnostyka różnicowa 289
Leczenie 290
Choroba Parkinsona 290
Epidemiologia 290
Etiopatogeneza 291
Definicja i kryteria rozpoznania 292
Objawy pozaruchowe w chorobie Parkinsona 294
Badania i metody diagnostyczne 295
Diagnostyka różnicowa 299
Leczenie 300
Postępujące porażenie nadjądrowe 308
Epidemiologia 308
Etiopatogeneza 308
Definicja i kryteria rozpoznania 309
Badania i metody diagnostyczne 311
Diagnostyka różnicowa 315
Leczenie 316
Zanik wieloukładowy 316
Epidemiologiam 316
Etiopatogeneza 316
Definicja i kryteria rozpoznania 317
Badania i metody diagnostyczne 320
Diagnostyka różnicowa 323
Leczenie 323
Zwyrodnienie korowo-podstawne 324
Epidemiologia 324
Etiopatogeneza 324
Definicja i kryteria rozpoznania 324
Badania i metody diagnostyczne 326
Diagnostyka różnicowa 328
Leczenie 328
Choroba Huntingtona 328
Epidemiologia 328
Etiopatogeneza 329
Definicja i kryteria rozpoznania 329
Badania i metody diagnostyczne 330
Diagnostyka różnicowa 331
Leczenie 331
13. Choroby nerwowo-mięśniowe u osób starszych – Marta Banach, Justyna Pigońska 337
Wprowadzenie 337
Choroby mięśni 339
Miopatie 339
Miopatie mitochondrialne 342
Miopatie zapalne 345
Miopatie toksyczne 349
Miopatie endokrynne 355
Dystrofia miotoniczna 356
Choroby złącza nerwowo-mięśniowego 362
Miastenia 362
Zespół Lamberta-Eatona (LEMS) 366
Wrodzone zespoły miasteniczne 368
Choroby neuronu ruchowego 369
Stwardnienie zanikowe boczne (ALS) 369
Choroby splotu ramiennego 372
Choroby nerwów obwodowych 378
Zespół cieśni nadgarstka 379
Polineuropatie 382
Polineuropatie zapalne 386
Zespół Guillaina-Barrégo-Strohla (GBSS) 386
Przewlekła polineuropatia demielinizacyjna (CIDP) 389
Neuropatia cukrzycowa 391
Neuropatie spowodowane układowym zapaleniem naczyń 395
Obwodowa neuropatia wywołana lekami 402
Podsumowanie 409
14. Pourazowe uszkodzenia układu nerwowego w wieku senioralnym – Paweł Sokal 417
Wprowadzenie 417
Urazy czaszkowo-mózgowe w wieku senioralnym 418
Diagnostyka 418
Urazy czaszkowo-mózgowe 419
Leczenie operacyjne 422
Leczenie zachowawcze 426
Urazy kręgosłupa 427
Profilaktyka 432
15. Problemy farmakoterapii w populacji osób starszych – Jarosław Woroń, Barbara Gryglewska 437
Wprowadzenie 437
Zmiany farmakokinetyki i farmakodynamiki leków w procesie starzenia 437
Nieprawidłowości farmakoterapii 439
Efekty kliniczne farmakoterapii jatrogenizacyjnej 440
Interakcje lekowe – czynniki ryzyka i typy interakcji 444
Istotne klinicznie interakcje lekowe 446
Decyzje terapeutyczne u osób starszych – uwarunkowania 450
16. Zaburzenia neurologiczne indukowane przez leki u osób starszych – Jarosław Woroń 455
Niekorzystny wpływ psychofarmakoterapii na farmakoterapię bólu 456
Polekowe zaburzenia pamięci 458
Bóle głowy indukowane farmakoterapią 459
Charakterystyka polekowego bólu głowy 460
Upadki i zaburzenia chodu indukowane farmakoterapią 461
Leki indukujące neuropatię obwodową 461
Leki indukujące jako działanie niepożądane zaburzenia smaku 462
Indukowane przez leki zaburzenia ruchowe 464
Prodepresyjne działanie farmakoterapii 466
17. Neurorehabilitacja w wieku podeszłym 469
Problemy neurorehabilitacji osób starszych – Iwona Sarzyńska-Długosz 469
Wprowadzenie 469
Neurorehabilitacja osób starszych 470
Upadki 471
Niedożywienie 474
Zespół pogorszenia wydolności fizycznej wskutek unieruchomienia 475
Rehabilitacja neuropsychologiczna osób starszych – Alina Borkowska 479
Wprowadzenie 479
Czym jest terapia neuropsychologiczna? 480
Rehabilitacja neuropsychologiczna a nasilenie zmian poznawczych 481
Rehabilitacja neuropsychologiczna w poprawie procesów komunikacji 489
Podstawy skuteczności rehabilitacji neuropsychologicznej 492
18. Problemy logopedyczne wieku podeszłego – Klaudia Kluj-Kozłowska 497
Wprowadzenie 497
Zaburzenia mowy w okresie późnej dorosłości 498
Zmiany w mowie i komunikacji wynikające z fizjologicznego procesu starzenia się 498
Zmiany w mowie i komunikacji wynikające z chorób neurozwyrodnieniowych 503
Zaburzenia mowy i języka w chorobach naczyniowych 519
Zaburzenia połykania 520
Diagnoza neurologopedyczna 522
Terapia neurologopedyczna pacjenta 525
19. Problemy stomatologiczne w schorzeniach neurologicznych wieku podeszłego – Hanna Hüpsch-Marzec 531
Wprowadzenie 531
Zaburzenia wydzielania śliny 531
Halitoza 534
Zespół pieczenia jamy ustnej 537
Bruksizm 539
Niedobór witaminy D – wspólny problem neurologów i stomatologów 545
Zaburzenia smaku w chorobach neurologicznych 547
Zmęczenie w chorobach neurologicznych – wpływ na jamę ustną 549
Choroby neurodegeneracyjne, związki z mikroflorą i chorobami jamy ustnej 550
Komunikowanie się personelu gabinetu stomatologicznego z osobami cierpiącymi na demencję 554
Zapobieganie upadkom w gabinecie stomatologicznym pacjentów obciążonych chorobami neurologicznymi 556
20. Problemy neurologiczne po transplantacji u pacjenta osiągającego wiek senioralny – Joanna Musialik 565
Neurotoksyczność leków immunosupresyjnych 566
Encefalopatia 568
Zespół tylnej odwracalnej encefalopatii 569
Drgawki 571
Neuroinfekcje związane z przeszczepianiem narządów 572
Incydenty mózgowo-naczyniowe 574
21. Aktywność fizyczna w schorzeniach neurologicznych wieku podeszłego – Jarosław Cholewa, Joanna Cholewa 579
Rekomendacje AF dla osób starszych 580
AF w stwardnieniu rozsianym (MS) 582
Programowanie AF 582
Podsumowanie 583
AF w zespołach otępiennych 584
Programowanie AF 584
Podsumowanie 586
AF w chorobie Parkinsona (PD) 587
Programowanie AF 587
Podsumowanie 590
AF w migrenie 590
Programowanie AF 591
Podsumowanie 592
AF w udarach mózgu 592
Programowanie AF 593
Podsumowanie 595
Podsumowanie rozdziału 595
22. Opieka paliatywna dla osób starszych – Wojciech Leppert, Grzegorz Loroch, Maria Forycka 599
Definicje opieki paliatywnej 599
Opieka paliatywna dla osób starszych – wskazania i kwalifikacja 601
Wielolekowość i polipragmazja 608
Geriatryczna opieka paliatywna 608
Zasady leczenia bólu u osób starszych 610
Przewlekłe nudności i wymioty 618
Zaparcie stolca wywołane opioidami 623
Duszność 628
23. Zaburzenia nastroju i zachowania u osób starszych – Aleksandra Skiba, Piotr Gałecki 645
Wprowadzenie 645
Zaburzenia nastroju 645
Zaburzenia afektywne dwubiegunowe w wieku podeszłym 646
Zaburzenia depresyjne w wieku podeszłym 648
Inne zaburzenia psychiczne w grupie osób starszych 652
Zaburzenia zachowania 653
Podsumowanie 654
24. Odwracalne zaburzenia poznawcze późnego wieku – Alicja Klich-Rączka, Karolina Piotrowicz 657
Wprowadzenie 657
Rozpowszechnienie 659
Ostre odwracalne zaburzenia poznawcze 660
Diagnostyka 661
Patofizjologia 661
Czynniki ryzyka majaczenia 662
Postępowanie i leczenie 663
Przewlekłe odwracalne zaburzenia funkcji poznawczych 664
Zaburzenia funkcji poznawczych w cukrzycy 664
Zaburzenia funkcji poznawczych w chorobach tarczycy 666
Odwracalne zaburzenia poznawcze w chorobach nerek 668
Zaburzenia poznawcze w niewydolności wątroby 670
Zaburzenia funkcji poznawczych w niedoborze witaminy B12 673
Zaburzenia poznawcze w niedoborze kwasu foliowego 675
Zaburzenia poznawcze w anemii 676
Zaburzenia funkcji poznawczych w niedoborze sodu 676
Choroby układu krążenia a odwracalne zaburzenia poznawcze 677
Zaburzenia funkcji poznawczych w chorobach układu oddechowego 679
25. Śpiączka w wieku podeszłym – Kornelia Kędziora-Kornatowska 685
Wprowadzenie 685
Możliwe przyczyny śpiączki 687
Epidemiologia 688
Kliniczne rozpoznanie śpiączki u osób w wieku podeszłym 688
Diagnostyka – badania dodatkowe 691
Diagnostyka różnicowa 692
Leczenie 693
Rokowanie 694
26. Zaburzenia snu u osób w starszym wieku – Adam Wichniak, Aleksandra Wierzbicka 697
Wprowadzenie 697
Fizjologia snu 698
Zasady diagnozowania zaburzeń snu 700
Bezsenność 701
Zaburzenia oddychania związane ze snem 706
Hipersomnie pochodzenia ośrodkowego 708
Zaburzenia rytmu okołodobowego snu i czuwania 711
Parasomnie 712
Zaburzenia ruchowe związane ze snem 714
Podsumowanie 716
27. Zespoły bólowe w wieku senioralnym – Magdalena Kocot-Kępska 721
Epidemiologia bólu u osób w wieku podeszłym 723
Etiopatogeneza bólu 725
Zmiany zachodzące w procesach nocycepcji wraz z wiekiem człowieka 727
Kliniczna ocena pacjenta w wieku podeszłym z bólem 728
Zasady leczenia bólu u chorych w wieku podeszłym 731
Metody leczenia bólu u chorych w wieku podeszłym 732
Farmakoterapia 733
Metody niefarmakologiczne 743
28. Drżenie u osób starszych – Klaudia Plinta, Beata Łabuz-Roszak, Aleksandra Klimkowicz-Mrowiec 747
Wprowadzenie 747
Podział drżenia 747
Właściwości drżenia 748
Najczęstsze postacie drżenia 750
Drżenie fizjologiczne 750
Drżenie samoistne 750
Drżenie ortostatyczne 754
Drżenie w chorobie Parkinsona 754
Drżenie w chorobie Wilsona 756
Drżenie dystoniczne 756
Drżenia neuropatyczne 757
Drżenie móżdżkowe 757
Drżenie Holmesa (dawniej śródmózgowiowe/czerwienne/wzgórzowe) 757
Drżenie podniebienia 758
Drżenie polekowe oraz toksyczne 758
29. Zawroty głowy i zaburzenia równowagi u osób starszych – Zyta Beata Wojszel, Marta Świętek, Michał Świętek, Łukasz Magnuszewski 763
Epidemiologia 763
Etiopatogeneza 764
Definicja i kryteria rozpoznania 767
Badania i metody diagnostyczne 770
Diagnostyka różnicowa 775
Leczenie 777
30. Upadki osób starszych – Elżbieta Mirek, Magdalena Filip, Karolina Piotrowicz, Jerzy Gąsowski 785
Epidemiologia 785
Fizjologia równowagi i kontroli posturalnej 786
Starzenie się – równowaga i kontrola posturalna a upadki 789
Przyczyny upadków 791
Czynniki wewnątrzpochodne upadków 791
Czynniki środowiskowe (zewnątrzpochodne) upadków 794
Medyczne uwarunkowania upadków w starości 799
Skutki zdrowotne upadków 803
31. Neurologiczne zespoły paranowotworowe u osób w wieku podeszłym – Joanna Rybacka-Mossakowska, Sławomir Michalak 807
Epidemiologia 807
Etiopatogeneza 808
Definicja i kryteria rozpoznania 812
Badania i metody diagnostyczne 820
Diagnostyka różnicowa 824
Leczenie 827
Diagnostyka laboratoryjna neurologicznych zespołów paranowotworowych – Izabela Gumółka 828
Metoda immunofluorescencji pośredniej (IIFT) 830
Metoda CBA 833
Inne laboratoryjne metody diagnostyczne 837
Dokładnie określone przeciwciała onkoneuralne 838
Częściowo scharakteryzowane przeciwciała onkoneuralne 839
32. Neurologiczne zespoły niedoborowe w wieku podeszłym – Aleksandra Klimkowicz-Mrowiec, Agnieszka Gorzkowska, Kornelia Kędziora-Kornatowska 845
Wprowadzenie 845
Niedobór witaminy B1 (tiaminy) 847
Niedobór witaminy B3 (niacyny, witaminy PP) 849
Niedobór witaminy B6 (pirydoksyny) 850
Niedobór witaminy B9 (kwasu foliowego) 851
Niedobór witaminy B12 (kobalaminy) 853
Niedobór witaminy D 856
Niedobór witaminy E 858
Odrębności wieku podeszłego 860
Skorowidz 863