ebook Niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto Małgorzata Słoma-Krześlak, Magdalena Obrzut

Wydawca: PZWL

Rok wydania: 2024

Niniejsza publikacja dostarcza kompleksowej wiedzy na temat niedoczynności tarczycy i autoimmunologicznego zapalenie tego gruczołu – choroby Hashimoto. Została przygotowana na podstawie aktualnych badań naukowych i wytycznych towarzystw. Zawiera konkretne zalecenia, które można wdrażać w praktyce klinicznej, dzięki czemu stanowi praktyczne narzędzie mogące pomóc w codziennej opiece nad pacjentem. W książce szczegółowo opisano budowę i funkcję tarczycy oraz przedstawiono nowoczesne podejście do diagnostyki, leczenia, zasad żywienia i suplementacji w chorobach tarczycy. Publikacja wskazuje również na czynniki, które mogą wpływać na metabolizm i działanie hormonów tarczycy – zdrowy styl życia, aktywność fizyczną, sen. Monografia jest przeznaczona dla lekarzy, pielęgniarek, dietetyków i studentów, a także dla pacjentów poszukujących rzetelnych informacji dotyczących postępowania w niedoczynności tarczycy i jej autoimmunologicznym zapaleniu.

Spis treści ebooka Niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto

1. EPIDEMIOLOGIA CHORÓB TARCZYCY 1
1.1. Niedoczynność tarczycy 1
1.2. Nadczynność tarczycy 3
1.3. Choroba Gravesa-Basedowa 4
1.4. Choroba Hashimoto 4
1.5. Wpływ wieku, płci i stylu życia na epidemiologię chorób tarczycy 5
1.6. Geograficzne zróżnicowanie epidemiologii chorób tarczycy 8
1.7. Wpływ czynników etnicznych na epidemiologię chorób tarczycy 9
1.8. Znaczenie programów prewencyjnych i wczesnego wykrywania chorób tarczycy 10
1.9. Podsumowanie i wnioski 10

2. ANATOMIA I FIZJOLOGIA TARCZYCY 11
2.1. Umiejscowienie tarczycy 11
2.2. Embriologia tarczycy 12
2.3. Struktura tarczycy 12
2.4. Unaczynienie i unerwienie tarczycy 13
2.5. Układ limfatyczny tarczycy 14
2.6. Budowa mikroskopowa tarczycy 14
2.7. Mikroarchitektura i specjalizacja naczyń włosowatych tarczycy 15
2.8. Fizjologia tarczycy 16
2.8.1. Hormony tarczycy 17
2.8.2. Receptory dla hormonów tarczycy 18
2.8.3. Metabolizm jodu 20
2.8.4. Synteza hormonów tarczycy 26
2.8.5. Metabolizm hormonów tarczycy 32
2.8.6. Regulacja wydzielania hormonów tarczycy 39
2.8.7. Czynniki wpływające na wydzielanie tyreotropiny 44
2.8.8. Działanie hormonów tarczycy 73

3. DIAGNOSTYKA CHORÓB TARCZYCY 77
3.1. Badania krwi 77
3.1.1. Hormon tyreotropowy 77
3.1.2. Wolna tyroksyna i wolna trijodotyronina 78
3.1.3. Przeciwciała przeciwtarczycowe 79
3.1.4. Zaawansowane testy laboratoryjne 80
3.2. Badania obrazowe i rola obrazowania w diagnostyce 82
3.2.1. Ultrasonografia 82
3.2.2. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa 83
3.2.3. Scyntygrafia tarczycy 84
3.2.4. Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny 85
3.3. Interpretacja wyników 85
3.4. Badania kontrolne a przyjęcie lewotyroksyny 88
3.5. Najczęstsze błędy w diagnostyce chorób tarczycy 89
3.5.1. Nieodpowiednia interpretacja wyników tyreotropiny i wolnej tyroksyny 89
3.5.2. Brak uwzględnienia wpływu leków na wyniki badań 90
3.5.3. Pomijanie badań dodatkowych w diagnostyce subklinicznej nadczynności tarczycy 91
3.5.4. Ignorowanie dobowych i sezonowych wahań stężenia tyreotropiny 91
3.5.5. Niewłaściwe podejście do diagnostyki nadczynności tarczycy 91
3.5.6. Błędy w monitorowaniu terapii substytucyjnej lewotyroksyną 92
3.5.7. Zaniedbanie wtórnej niedoczynności tarczycy w kontekście patologii przysadki i podwzgórza 93
3.6. Badania przesiewowe 93
3.6.1. Dyskusja nad podejściem do badań przesiewowych w kierunku dysfunkcji tarczycy 93

4. FARMAKOTERAPIA 97
4.1. Lewotyroksyna 97
4.1.1. Novothyral – preparat zawierający lewotyroksynę i liotyroninę 100
4.2. Wchłanianie 102
4.2.1. Wpływ spożycia pokarmu na farmakokinetykę i farmakodynamikę lewotyroksyny 103
4.2.2. Lewotyroksyna a żywienie dojelitowe 110
4.3. Leki wpływające na podawanie lewotyroksyny 112

5. CHOROBA HASHIMOTO 115
5.1. Mechanizmy autoimmunologiczne 115
5.2. Fazy rozwoju choroby Hashimoto 116
5.3. Genetyczne i środowiskowe czynniki ryzyka 117
5.4. Objawy kliniczne 118
5.5. Diagnostyka 120
5.5.1. Badania laboratoryjne 120
5.5.2 Ultrasonografia 122
5.6. Leczenie 122
5.7. Choroby towarzyszące 123

6. NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY 125
6.1. Przyczyny niedoczynności tarczycy 125
6.2. Objawy kliniczne niedoczynności tarczycy 126
6.3. Diagnostyka niedoczynności tarczycy 128
6.4. Leczenie niedoczynności tarczycy 129

7. DIETOTERAPIA I SUPLEMENTACJA 131
7.1. Masa ciała 131
7.1.1. Otyłość a subkliniczna niedoczynność tarczycy 131
7.1.2. Związek między otyłością a czynnością tarczycy 133
7.1.3. Związek między otyłością a autoimmunizacją tarczycy 137
7.1.4. Subkliniczna niedoczynność tarczycy u pacjentów z otyłością i zespołem metabolicznym 138
7.1.5. Zaburzenia tarczycy u otyłych dzieci 140
7.2. Zapotrzebowanie energetyczne a stężenie hormonu tyreotropowego 141
7.2.1. Wyniki badań klinicznych 141
7.2.2. Szacowanie zapotrzebowania energetycznego 143
7.3. Makroskładniki 147
7.3.1. Białka 147
7.3.2. Tłuszcze 148
7.3.3. Węglowodany 149
7.4. Mikroelementy 152
7.4.1. Jod 153
7.4.2. Selen 156
7.4.3. Żelazo 166
7.4.4. Magnez 171
7.4.5. Cynk 173
7.4.6. Miedź 177
7.4.7. Witamina B12 178
7.4.8. Witamina D 183
7.4.9. Witamina A 187
7.4.10. Mikrobiota jelitowa i narażenie na substancje zaburzające gospodarkę hormonalną 189
7.4.11. Warzywa kapustne 194
7.5. Wpływ chorób przewodu pokarmowego na mikroelementy ważne dla zdrowia tarczycy 204
7.5.1. Zapalenie żołądka 205
7.5.2. Zespół jelita drażliwego i przerost bakteryjny jelita cienkiego 205
7.5.3. Nieswoiste zapalenia jelit 206
7.5.4. Celiakia 206
7.5.5. Stosowanie inhibitorów pompy protonowej 206
7.5.6. Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki 207
7.5.7. Nietolerancja laktozy 207
7.6. Wpływ wybranych modeli żywieniowych na funkcję tarczycy 209
7.6.1. Dieta śródziemnomorska 209
7.6.2. Dieta bezglutenowa 213
7.6.3. Pozostałe interwencje żywieniowe 215
7.7. Edukacja żywieniowa 220

8. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA 225
8.1. Aktywność fizyczna a markery stanu zapalnego i odpornościowego 226

9. SEN 231
9.1. Bezsenność a dysfunkcje tarczycy 231
9.2. Obturacyjny bezdech senny 232
9.3. Wpływ pracy zmianowej na funkcjonowanie tarczycy 232
9.4. Melatonina 236
9.4.1. Wpływ na sen 236
9.4.2. Melatonina a migreny 240
9.4.3. Melatonina – „nowa witamina D” 242

PIŚMIENNICTWO 249

SKOROWIDZ 259