ebook Ocena systemu awansu zawodowego nauczycieli w Polsce Anna Wiłkomirska, Anna Zielińska

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2013

W książce przedstawiono wyniki pierwszego rzetelnego i obszernego problemowo badania funkcjonowania systemu awansu zawodowego nauczycieli. Zagadnienia związane z awansem zbadano, stosując metody ilościowe i jakościowe. Przeprowadzono badania ankietowe wśród nauczycieli i dyrektorów szkół, wywiady z przedstawicielami organów prowadzących, kuratoriów, ekspertami komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych, wywiady zbiorowe z wybranymi grupami nauczycieli. Analizie poddano rozwiązania prawne dotyczące awansu zawodowego nauczycieli: nowelizacje przepisów prawnych oraz ich konsekwencje dla nauczycieli i jakości pracy szkół. Przeprowadzono także studia przypadków szkół, żeby poznać praktyczne zastosowanie obowiązujących rozwiązań w zróżnicowanych społecznie, demograficznie i pedagogicznie środowiskach edukacyjnych.

Autorki podjęły próbę zweryfikowania zalet i wad systemu, jego znaczenia dla podnoszenia kwalifikacji nauczycieli i poprawienia jakości pracy szkoły oraz przedstawiły propozycje zmian. Na problematykę awansowania i promowania nauczycieli starały się spojrzeć możliwie szeroko, uwzględniając perspektywę wszystkich uczestników tego procesu.

Spis treści ebooka Ocena systemu awansu zawodowego nauczycieli w Polsce

Wstęp 9

ROZDZIAŁ 1. Założenia projektu 13

ROZDZIAŁ 2. Profesjonalizacja zawodu nauczyciela w Polsce – wprowadzenie nowego systemu awansu zawodowego i pierwsze oceny 19

ROZDZIAŁ 3. System awansu zawodowego – analiza pedagogiczno-prawna przyjętych rozwiązań 33

3.1. Próby reformowania systemu awansu zawodowego 46

ROZDZIAŁ 4. System rozwoju zawodowego nauczycieli – analiza opinii nauczycieli i dyrektorów szkół. Badanie ankietowe 51

4.1. Opis próby badanych 51
4.2. Procedura badania 54
4.3. Najważniejsze wyniki badania ankietowego 54
4.3.1. Motywy podejmowania awansu 54
4.3.2. Ocena awansu zawodowego 55
4.3.3. Wybrane uwarunkowania ogólnej oceny systemu awansu zawodowego nauczycieli 59
4.3.4. Ocena trafności wymagań awansu zawodowego nauczycieli 65
4.3.5. Awans a jakość pracy szkoły 73
4.3.6. Nabywanie kwalifikacji w miejscu pracy 76
4.3.7. Doskonalenie zawodowe nauczycieli 78
4.3.8. Ocena roli dyrektora i innych podmiotów w procesie awansu zawodowego nauczycieli 82
4.3.9. Rozwój zawodowy a poczucie satysfakcji zawodowej 86
4.3.10. Zmiany w systemie awansu zawodowego 88

ROZDZIAŁ 5. Badanie sondażowe techniką wywiadów zbiorowych 90

5.1. Opis próby 90
5.2. Scenariusz wywiadu zbiorowego i procedura 90
5.3. Wyniki wywiadów zbiorowych 91
5.3.1. Nabywanie kompetencji w miejscu pracy 91
5.3.2. Związek między systemem awansu zawodowego nauczycieli a jakością pracy 95
5.3.3. Ocena i modyfikacje systemu awansu 99

ROZDZIAŁ 6. Ocena systemu awansu zawodowego nauczycieli przez ekspertów, liderów i kuratorów 105

6.1. Perspektywa ekspertów komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych 105
6.1.1. Ocena mocnych i słabych stron systemu awansu 105
6.1.2. Ocena wymagań stawianych nauczycielom 108
6.1.3. Ocena przygotowania przez uczelnię 111
6.1.4. Ocena przygotowania nauczyciela w miejscu pracy 112
6.1.5. Ocena przygotowania nauczycieli na kursach i szkoleniach 112
6.1.6. Postulowane zmiany w systemie awansu 113
6.2. Perspektywa przedstawicieli organów prowadzących 114
6.2.1. Ocena słabych i mocnych stron systemu awansu 114
6.2.2. Ocena pracy dyrektora 117
6.2.3. Ocena znaczenia awansu dla poprawy jakości pracy szkoły 117
6.2.4. Ocena przygotowania nauczycieli na uczelniach, w miejscu pracy, przez szkolenia 118
6.2.5. Ocena możliwości rezygnacji z wymogów biurokratycznych systemu awansu 119
6.2.6. Ocena współpracy z innymi podmiotami w procedurze awansu 119
6.2.7. Postulowane zmiany 119
6.3. Perspektywa organu sprawującego nadzór pedagogiczny 120
6.3.1. Ocena mocnych i słabych stron systemu awansu 120
6.3.2. Wymagania awansu a doskonalenie zawodowe nauczycieli i poprawa jakości pracy szkoły 121
6.3.3. Ocena pracy komisji i możliwości rezygnacji z wymogów biurokratycznych 122
6.3.4. Ocena przygotowania przyszłych nauczycieli przez szkoły wyższe i w miejscu pracy 122
6.3.5. Postulowane zmiany 123
6.4. Ocena reform oświatowych po 2000 roku przez zewnętrzne podmioty 125

ROZDZIAŁ 7. Analiza studiów przypadków szkół 132

7.1. Analiza planowanych zadań na podstawie planów rozwoju nauczycieli 132
7.2. Analiza zrealizowanych zadań na podstawie sprawozdań z realizacji stażu na stopień awansu zawodowego 133
7.3. Analiza i ocena stopnia wykorzystania zadań i celów z programu wychowawczego i programu profilaktyki 134
7.4. Opinie dyrektorów z badanych przypadków szkół o systemie awansu 136
7.5. Opinie nauczycieli z badanych przypadków szkół o systemie awansu 138
7.6. Korzyści z systemu awansu 140

ROZDZIAŁ 8. Odpowiedź na pytania badawcze i rekomendacje 143

8.1. Czy i w jakim zakresie system awansu zawodowego w Polsce motywuje nauczycieli do rozwoju zawodowego? 143
8.2. Czy i w jakim zakresie system awansu zawodowego zapewnia rozwój kwalifikacji i kompetencji zawodowych nauczycieli? 144
8.3. Jaki jest związek między zdobywaniem stopni awansu zawodowego przez nauczycieli i samymi procedurami awansu a jakością wypełniania przez szkołę zadań wychowawczych, dydaktycznych, opiekuńczych? 145
8.4. Jak jest oceniane przez nauczycieli wypełnianie zadań stawianych przez system awansu zawodowego dyrektorom szkół, organom prowadzącym szkoły i organom sprawującym nadzór pedagogiczny? 146
8.5. Jaki jest udział organów społecznych szkoły w osiąganiu przez nauczycieli stopni rozwoju zawodowego? 147
8.6. Czy i w jaki sposób system awansu wpływa na osiąganie przez nauczycieli satysfakcji zawodowej? 148
8.7. Jakie są korzyści i braki systemu awansu zawodowego w ocenie dyrektorów szkół i lokalnych władz oświatowych? 148
8.8. Jakie zmiany w systemie awansu zawodowego nauczycieli należy wprowadzić? 150
8.9. Rekomendacje 152

Aneks 155
Bibliografia 161
Posłowie 164
Spis ilustracji 165