ebook Ochrona zabytków. Komentarz Artur Ginter

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2024

W komentarzu przeanalizowano formalnoprawne aspekty ochrony zabytków, odwołując się do praktyki orzeczniczej sądów administracyjnych. Omawiana ustawa zawiera szereg przepisów regulujących zarówno prawa, jak i obowiązki właścicieli zabytków oraz instytucji odpowiedzialnych za ich ochronę. Publikacja wskazuje problemy interpretacyjne, z jakimi mierzą się urzędnicy stosujący przepisy, a także na trudności napotykane przez podmioty realizujące inwestycje.

Autorzy omówili również przepisy ustawy z 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, której celem jest regulacja przepisów dotyczących amatorskiego poszukiwania zabytków w Polsce. Wprowadziła ona m.in. wyłączenie z amatorskich poszukiwań miejsc podlegających ochronie konserwatorskiej, miejsc pochówków, kaźni i pomników zagłady. Nowelizacja zacznie obowiązywać od 1 maja 2025 r. Książka przeznaczona jest dla adwokatów, prokuratorów, radców prawnych i sędziów, jak również pracowników wojewódzkich urzędów ochrony zabytków, zawodowych archeologów, poszukiwaczy, badaczy architektury, konserwatorów dzieł sztuki, muzealników oraz posiadaczy zabytków.

Spis treści ebooka Ochrona zabytków. Komentarz

Spis treści

Wykaz skrótów 13

Wstęp do wydania zaktualizowanego 17

Wstęp 21

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r.

o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

Rozdział 1. Przepisy ogólne 51

Art. 1. [Zakres przedmiotowy ustawy] 51

Art. 2. [Przepisy kolizyjne] 52

Art. 3. [Słowniczek pojęć] 61

Art. 4. [Ochrona zabytków &ndash, definicja] 81

Art. 5. [Opieka nad zabytkiem &ndash, definicja] 87

Art. 6. [Katalog zabytków podlegających ochronie i opiece] 89

Rozdział 2. Formy i sposób ochrony zabytków 92

Art. 7. [Formy ochrony zabytków] 92

Art. 8. [Rejestr zabytków] 100

Art. 9. [Wpis do rejestru &ndash, zabytek nieruchomy] 103

Art. 10. [Wpis do rejestru &ndash, zabytek ruchomy] 115

Art. 10a. [Ochrona tymczasowa zabytku przed wpisem] 118

Art. 11. [Wpis do rejestru &ndash, wyłączenia] 122

Art. 12. [Wpis do rejestru &ndash, znak informujący] 124

Art. 13. [Skreślenie z rejestru &ndash, przesłanki] 127

Art. 14. [Skreślenie z rejestru &ndash, skutki] 137

Art. 14a. [Lista Skarbów Dziedzictwa] 138

Art. 14aa. [Tymczasowa ochrona przed wpisem na Listę Skarbów Dziedzictwa] 139

Art. 14b. [Skreślenie z Listy Skarbów Dziedzictwa] 139

Art. 15. [Pomnik historii] 140

Art. 16. [Park kulturowy &ndash, utworzenie] 145

Art. 17. [Park kulturowy &ndash, prawa i obowiązki] 148

Art. 18. [Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami &ndash, skutki] 150

Art. 19. [Plan zagospodarowania przestrzennego] 151

Art. 20. [Plan zagospodarowania przestrzennego &ndash, rozwinięcie] 153

Art. 21. [Program opieki nad zabytkami] 154

Art. 22. [Ewidencje zabytków] 155

Art. 23. [Wykaz zabytków skradzionych] 171

Art. 23a. [Sposób prowadzenia Listy Skarbów Dziedzictwa] 172

Art. 24. [Rozporządzenie określające zasady prowadzenia rejestru zabytków] 172

Rozdział 2a. Krajowy rejestr utraconych dóbr kultury 176

Art. 24a. [Krajowy rejestr utraconych dóbr kultury] 176

Art. 24b. [Krajowy rejestr utraconych dóbr kultury &ndash, wpis do rejestru] 177

Art. 24c. [Krajowy rejestr utraconych dóbr kultury &ndash, zasada jawności] 177

Art. 24d. [Krajowy rejestr utraconych dóbr kultury &ndash, skutki wpisu do rejestru] 177

Art. 24e. [Krajowy rejestr utraconych dóbr kultury &ndash, wykreślenie z rejestru] 177

Art. 24f. [Krajowy rejestr utraconych dóbr kultury &ndash, akty wykonawcze] 178

Rozdział 3. Zagospodarowanie zabytków, prowadzenie badań, prac i robót oraz podejmowanie innych działań przy zabytkach 183

Art. 25. [Zagospodarowanie zabytku nieruchomego] 183

Art. 26. [Obrót zabytkiem nieruchomym] 188

Art. 27. [Zalecenia konserwatorskie] 189

Art. 28. [Obowiązki dysponenta zabytku] 195

Art. 29. [Obowiązek udostępnienia zabytku] 197

Art. 30. [Obowiązek udostępnienia zabytku &ndash, rozwinięcie] 198

Art. 31. [Finansowanie badań archeologicznych] 199

Art. 32. [Obowiązki odkrywcy zabytku] 212

Art. 33. [Obowiązki znalazcy zabytku] 216

Art. 33a. [Obowiązki w związku ze znalezieniem przedmiotu podczas poszukiwań przy użyciu urządzeń elektronicznych lub technicznych] 217

Art. 34. [Nagroda dla znalazcy] 227

Art. 34. [Nagroda dla znalazcy] 229

Art. 35. [Zabytki archeologiczne własnością Skarbu Państwa] 231

Art. 35. [Własność Skarbu Państwa] 233

Art. 36. [Wymóg uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków] 236

Art. 36. [Wymóg uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków] 252

Art. 36a. [Kierujący pracami przy zabytku rejestrowym &ndash, obowiązki właściciela] 256

Art. 36b. [Zgłoszenie poszukiwań przy użyciu urządzeń elektronicznych lub technicznych] 257

Art. 36c. [Zakaz prowadzenia poszukiwań przy użyciu urządzeń elektronicznych lub technicznych na określonych obszarach] 265

Art. 36d. [Rejestr zgłoszonych poszukiwań przy użyciu urządzeń elektronicznych lub technicznych] 268

Art. 37. [Rozporządzenie określające zasady prowadzenia prac przy zabytku] 269

Art. 37a. [Osoby uprawnione do kierowania pracami przy zabytkach rejestrowych] 305

Art. 37b. [Osoby uprawnione do kierowania pracami przy zabytkach będących parkami] 306

Art. 37c. [Osoby uprawnione do kierowania pracami przy zabytkach nieruchomych] 306

Art. 37d. [Osoby uprawnione do kierowania badaniami architektonicznymi] 306

Art. 37e. [Osoby uprawnione do kierowania badaniami archeologicznymi] 307

Art. 37f. [Osoby uprawnione do kierowania pracami przy zabytkach &ndash, udział w pracach] 307

Art. 37g. [Osoby uprawnione do kierowania pracami przy zabytkach &ndash, udział w pracach (rozwinięcie)] 307

Art. 37h. [Osoby uprawnione do kierowania pracami przy zabytkach &ndash, poświadczenie uprawnień] 308

Art. 37i. [Zasady przechowywania zabytku wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa] 315

Rozdział 4. Nadzór konserwatorski 317

Art. 38. [Czynności kontrolne dotyczące zabytku] 317

Art. 39. [Czynności kontrolne dotyczące zabytku &ndash, protokół] 323

Art. 40. [Zalecenia pokontrolne] 326

Art. 41. [Obowiązek zawiadomienia o naruszeniu ustawy] 331

Art. 42. [Uprawnienia Generalnego Konserwatora Zabytków] 333

Art. 43. [Decyzja wstrzymująca &ndash, zabytek rejestrowy] 334

Art. 44. [Decyzja wstrzymująca &ndash, rozwinięcie] 338

Art. 45. [Nakaz przywrócenia stanu poprzedniego] 341

Art. 46. [Decyzja wstrzymująca &ndash, zabytek nierejestrowy] 344

Art. 47. [Możliwość zmiany lub cofnięcia pozwolenia

przez WKZ] 346

Art. 47a. [Możliwość zmiany lub cofnięcia pozwolenia przez MKiDN] 346

Art. 48. [Kompetencje dyrektora urzędu morskiego] 353

Art. 49. [Decyzja nakazująca przeprowadzenie prac] 354

Art. 50. [Decyzja o zabezpieczeniu zabytku] 360

Rozdział 5. Wywóz zabytków za granicę? ? 363

Art. 51. [Pozwolenie na wywóz zabytku] 363

Art. 52. [Jednorazowe pozwolenie na stały wywóz zabytku] 368

Art. 53. [Jednorazowe pozwolenie na czasowy wywóz

zabytku] 371

Art. 54. [Wielokrotne pozwolenie indywidualne na czasowy wywóz zabytku] 372

Art. 55. [Wielokrotne pozwolenie ogólne na czasowy wywóz zabytku] 374

Art. 56. [Cofnięcie pozwolenia] 375

Art. 56a. [Termin przywiezienia wywiezionego zabytku do kraju] 376

Art. 57. [Obowiązki wywożącego] 377

Art. 58. [Wywóz materiałów bibliotecznych] 378

Art. 59. [Brak wymogu uzyskania pozwolenia] 378

Art. 59a. [Księgi ewidencyjne] 381

Art. 60. [Opinie instytucji kultury] 383

Art. 61. [Rozporządzenie określające procedurę wydawania pozwoleń] 387

Rozdział 6. (uchylony) 388

Art. 62&ndash,70. (uchylone) 388

Rozdział 7. Zasady finansowania opieki nad zabytkami 389

Art. 71. [Finansowanie opieki nad zabytkiem] 389

Art. 72. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, źródła] 389

Art. 73. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, dotacja celowa] 389

Art. 74. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, dotacja dla zabytków rejestrowych] 390

Art. 75. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, forma udzielenia dotacji] 390

Art. 76. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, zakres

dotowania] 390

Art. 77. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, definicja nakładów koniecznych] 390

Art. 78. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, wysokość

dotacji] 391

Art. 79. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, odesłania] 392

Art. 80. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, akty

wykonawcze] 392

Art. 81. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, dotacje samorządowe] 392

Art. 82. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, ograniczenia wysokości dotacji] 392

Art. 82a. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, dotacje na badania archeologiczne] 393

Art. 82b. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, tryb postępowania] 394

Art. 83. [Finansowanie opieki nad zabytkiem &ndash, dotacje na badania naukowe] 394

Art. 83a. [Dotacja celowa na zabezpieczenie zabytku wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa] 394

Art. 83b. [Narodowy Fundusz Ochrony Zabytków] 407

Rozdział 8. Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz ochrona zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych 408

Art. 84. [Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami] 408

Art. 85. [Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami &ndash, zakres regulacji] 408

Art. 86. [Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami &ndash, forma prawna] 408

Art. 87. [Samorządowe programy opieki nad zabytkami] 410

Art. 88. [Plan ochrony zabytków na wypadek kryzysu] 414

Rozdział 9. Organizacja organów ochrony zabytków 418

Art. 89. [Organy ochrony zabytków] 418

Art. 90. [Generalny Konserwator Zabytków] 418

Art. 91. [Wojewódzki Konserwator Zabytków] 419

Art. 92. [Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków] 420

Art. 93. [Organy ochrony zabytków &ndash, właściwość instancyjna] 420

Art. 94. [Organy ochrony zabytków &ndash, ogłaszanie decyzji] 420

Art. 95. [Organy ochrony zabytków &ndash, uprawnienia procesowe] 421

Art. 96. [Organy ochrony zabytków &ndash, powierzanie wykonywania zadań] 421

Art. 97. [Organy opiniodawczo-doradcze &ndash, Rada Ochrony Zabytków] 429

Art. 98. [Organy opiniodawczo-doradcze &ndash, Główna Komisja Konserwatorska] 429

Art. 99. [Organy opiniodawczo-doradcze &ndash, wojewódzka rada ochrony zabytków] 430

Art. 100. [Organy opiniodawczo-doradcze &ndash, rzeczoznawcy] 430

Art. 101. [Rozporządzenie określające tryb powoływania rzeczoznawców] 432

Rozdział 10. Społeczni opiekunowie zabytków 434

Art. 102. [Społeczny opiekun zabytków] 434

Art. 103. [Społeczny opiekun zabytków &ndash, procedura powołania] 434

Art. 104. [Społeczny opiekun zabytków &ndash, uprawnienia] 434

Art. 105. [Społeczny opiekun zabytków &ndash, oznaczenie] 435

Art. 106. [Odznaka] 442

Art. 107. [Rozporządzenie określające tryb przyznawania

odznaki] 443

Rozdział 10a. Administracyjne kary pienię?ne? ?żne 444

Art. 107a. [Naruszenie obowiązków informacyjnych] 452

Art. 107b. [Naruszenie przepisów o przywozie zabytku na terytorium RP] 454

Art. 107c. [Uniemożliwianie lub utrudnianie dostępu do zabytku] 456

Art. 107d. [Podejmowanie działań bez pozwolenia lub wbrew pozwoleniu wojewódzkiego konserwatora ochrony zabytków] 458

Art. 107e. [Niewykonanie zaleceń pokontrolnych] 463

Art. 107f. [Uiszczenie kary pieniężnej] 465

Art. 107g. [Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego] 467

Art. 107h. [Wierzyciel należności z tytułu administracyjnych kar pieniężnych] 470

Art. 107i. [Przekazanie Narodowemu Funduszowi Ochrony Zabytków wpływów z administracyjnych kar pieniężnych] 471

Rozdział 11. Przepisy karne 472

Art. 108. [Zniszczenie lub uszkodzenie zabytku] 476

Art. 108a. [Nielegalne wprowadzenie na obszar RP dóbr kultury pochodzących z państw niebędących członkami UE] 478

Art. 109. [Wywóz zabytku bez pozwolenia] 480

Art. 109a. [Fałszerstwo] 481

Art. 109b. [Zbycie falsyfikatu] 481

Art. 109c. [Nielegalne poszukiwanie zabytków] 482

Art. 109c. (uchylony) 482

Art. 109d. [Nielegalne poszukiwanie zabytków przy użyciu urządzeń elektronicznych lub technicznych] 483

Art. 109e. [Prowadzenie poszukiwań przy użyciu urządzeń elektronicznych lub technicznych bez zgłoszenia] 484

Art. 110. [Niedostateczna opieka nad zabytkiem] 485

Art. 111. (uchylony) 486

Art. 112. [Niszczenie parku kulturowego] 486

Art. 113&ndash,114. (uchylone) 487

Art. 115. [Obowiązki informacyjne odkrywcy zabytku] 487

Art. 116. [Obowiązki informacyjne odkrywcy zabytku archeologicznego] 488

Art. 116a. [Kara grzywny za niedopełnienie obowiązków związanych ze znalezieniem przedmiotu podczas poszukiwań przy użyciu urządzeń elektronicznych lub technicznych] 490

Art. 116b. [Kara grzywny za niezgłoszenie znalezienia przedmiotów podczas poszukiwań przy użyciu urządzeń elektronicznych lub technicznych] 491

Art. 117. (uchylony) 491

Art. 118. [Prowadzenie prac przy zabytku bez pozwolenia &ndash, umieszczanie reklam] 492

Art. 119. (uchylony) 493

Art. 119a. [Brak księgi ewidencyjnej] 493

Art. 120. [Przepisy karne &ndash, tryb postępowania] 495

Rozdział 12. Zmiany w przepisach obowiązujących 496

Art. 121. [Zmiany w ustawie o cmentarzach i chowaniu

zmarłych] 496

Art. 122. [Zmiany w ustawie o podatku od spadków i darowizn] 496

Art. 123. [Zmiany w ustawie o fundacjach] 496

Art. 124. [Zmiany w ustawie o podatku rolnym] 496

Art. 125. [Zmiany w ustawie &ndash, Prawo geodezyjne

i kartograficzne] 497

Art. 126. [Zmiany w ustawie o samorządzie gminnym] 497

Art. 127. [Zmiany w ustawie o lasach] 497

Art. 128. [Zmiany w ustawie o ochronie przyrody] 497

Art. 129. [Zmiany w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej] 497

Art. 130. [Zmiany w ustawie o autostradach płatnych] 497

Art. 131. [Zmiany w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych] 498

Art. 132. [Zmiany w ustawie o muzeach] 498

Art. 133. [Zmiany w ustawie &ndash, Prawo o ruchu drogowym] 498

Art. 134. [Zmiany w ustawie o gospodarce nieruchomościami] 498

Art. 135. [Zmiany w ustawie o działach administracji rządowej] 498

Art. 136. [Zmiany w ustawie o samorządzie województwa] 498

Art. 137. [Zmiany w ustawie o samorządzie powiatowym] 499

Art. 138. [Zmiany w ustawie &ndash, Prawo ochrony środowiska] 499

Rozdział 13. Przepisy przejściowe i końcowe 500

Art. 139. [Przepis przejściowy] 500

Art. 140. [Utrzymanie w mocy wydanych decyzji] 500

Art. 141. [Utrata uprawnień rzeczoznawcy] 500

Art. 142. [Zabytki rejestrowe i pomniki historii] 500

Art. 143. [Założenie krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków] 501

Art. 144. [Dostosowanie statutów instytucji kultury] 501

Art. 145. (uchylony) 501

Art. 146. [Opracowanie krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami] 501

Art. 147. [Dostosowanie struktury organizacyjnej państwowej administracji właściwej w sprawach ochrony zabytków i opieki nad zabytkami] 501

Art. 148. [Utrzymanie w mocy przepisów wykonawczych] 502

Art. 149. [Wejście w życie przepisów o restytucji zabytków] 502

Art. 150. [Przepis derogacyjny] 502

Art. 151. [Wejście w życie ustawy] 502

Wykaz aktów normatywnych 505

Wykaz orzecznictwa 510

Bibliografia 522

Opracowania z badań archeologicznych 528