ebook Organy ochrony prawnej Anna Chodorowska, Justyna Michalska, Paweł Kuczma

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2024

Podręcznik stanowi omówienie ustrojów najważniejszych organów ochrony prawnej powoływanych i działających na podstawie prawa Rzeczypospolitej Polskiej. W książce zostały przedstawione zagadnienia związane z klasyfikacją organów ochrony prawa, ich kompetencje oraz zasady działania.

W strukturze podręcznika każdy rozdział stanowi odrębne opracowanie poświęcone innemu organowi ochrony prawa. Pierwsza część dotyczy organów rozstrzygających (orzekających), czyli organów władzy sądowniczej, w tym Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych, Krajowej Rady Sądownictwa, Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu oraz organów quasi-sądowych (m.in. samorządowe kolegia odwoławcze, sądy polubowne).

Następnie ukazano działalność organów kontroli legalności, w tym m.in.: Najwyższą Izbę Kontroli, Prokuraturę, Policję, Służbę Więzienną.

W ostatniej części podręcznika przedstawiono organizację organów pomocy prawnej: rzeczników praw i wolności oraz korporacji ochrony prawa. Analizy zostały przeprowadzone w oparciu o brzmienie aktualnych aktów prawnych, a także liczne wykorzystane orzecznictwo. Zaprezentowane zostały też poglądy doktryny na wybrane kwestie, zwłaszcza te, które budzą wątpliwości czy kontrowersje. Nie zabrakło odniesień do aktualnych problemów czy postulatów.

Książka jest przeznaczona dla studentów prawa i administracji, politologii i bezpieczeństwa wewnętrznego, może również stanowić cenną pomoc dla osób przygotowujących się do egzaminów na aplikacje prawnicze.

Spis treści ebooka Organy ochrony prawnej

Wykaz skrótów , , , 13
Przedmowa , , , 17
CZĘŚĆ I. ORGANY ORZEKAJĄCE (ROZSTRZYGAJĄCE)
Rozdział I. Zagadnienia podstawowe , , , 21

Klasyfikacja organów 21
Zasada podziału władz 25
Władza sądownicza 29
Aktywizm sędziowski 30
Pojęcie sądu 32
Wymiar sprawiedliwości 36
Prawo do sądu 37
Ślubowanie sędziowskie 39

Rozdział II. Sąd Najwyższy , , , 41

Geneza ,SN 41
Struktura i ,właściwość Izb 42
Kontrowersje wokół Izby Odpowiedzialności Zawodowej 44
Organy ,SN 47
Kognicja ,SN 50

5.1. , Skarga kasacyjna (kasacja) , , , 50
5.2. , Uchwała rozstrzygająca zagadnienie prawne , , , 52
5.3. , Skarga nadzwyczajna , , , 53
5.4. , Rozpatrywanie protestów wyborczych , , , 54
5.5. , Stwierdzanie ważności wyborów , , , 54
5.6. , Stwierdzanie ważności referendum , , , 55
5.7. , Opiniowanie projektów ustaw i ,innych aktów normatywnych , , , 55

Powołanie na urząd sędziego ,SN 56
Obowiązki i ,prawa sędziów ,SN 57
Ławnicy ,SN 60

Rozdział III. Sądy powszechne , , , 63

Uwagi wstępne 63
Struktura sądów powszechnych 64
Organy sądów powszechnych 67
Powołanie na urząd sędziego 70
Gwarancje niezawisłości sędziowskiej 73

5.1. , Nieusuwalność , , , 74
5.2. , Nieprzenoszalność , , ,75
5.3. , Apolityczność , , , 75
5.4. , Godne wynagrodzenie , , , 76
5.5. , Stan spoczynku , , , 77
5.6. , Immunitet , , , 78
5.7. , Odpowiedzialność dyscyplinarna , , , 79

Gwarancje o ,charakterze procesowym 80

6.1. , Wyłączenie sędziego , , , 80
6.2. , Zasada jawności postępowania , , , 81
6.3. , Zasada instancyjności , , , 81
6.4. , Zasada udziału obywateli w ,sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości , , , 82
6.5. , Prawo do obrony , , , 83

Obowiązki i ,prawa sędziego 85
Asesorzy sądowi 86
Referendarze sądowi 88
Sądy pokoju 89

Rozdział IV. Sądy administracyjne , , , 93

Specyfika kontroli sądowo-administracyjnej 93
Właściwość sądów administracyjnych 95
Struktura sądów administracyjnych 97
Organy wojewódzkich sądów administracyjnych 98
Organy ,NSA 100
Powołanie na urząd sędziego sądu administracyjnego 102
Asesorzy sądowi 103

Rozdział V. Sądy wojskowe , , , 105

Specyfika i ,właściwość sądów wojskowych 105
Struktura sądów wojskowych 106
Organy sądów wojskowych 107
Powołanie na urząd sędziego sądu wojskowego 108
Ławnicy 109

Rozdział VI. Krajowa Rada Sądownictwa , , , 111

Geneza Rady 111
Charakter ustrojowy Rady 112
Skład Rady 115
Organy Rady 116
Kadencja ,117
Kontrowersje wokół &bdquo,nowej KRS&rdquo, 119

Rozdział VII. Trybunał Konstytucyjny , , , 121

Geneza ,TK 121
Skład ,TK 122
Status prawny sędziego Trybunału Konstytucyjnego 126
Organizacja wewnętrzna ,TK 129
Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego 131

5.1. , Orzekanie w ,przedmiocie konstytucyjności i ,legalności norm prawnych , , , 131
5.2. , Orzekanie w ,sprawach zgodności z ,Konstytucją ,RP ustawy lub innego aktu
normatywnego kwestionowanego w ,skardze konstytucyjnej, o ,której mowa
w ,art. ,79 ust. ,1 Konstytucji ,RP (skarg konstytucyjnych) , , , 134
5.3. , Orzekanie w ,sprawach zgodności z ,Konstytucją ,RP, ratyfikowanymi umowami
międzynarodowymi lub ustawą aktu normatywnego kwestionowanego
w ,pytaniu prawnym, o ,którym mowa w ,art. ,193 Konstytucji ,RP , , , 137
5.4. , Orzekanie w ,sprawach zgodności z ,Konstytucją ,RP celów lub działalności
partii politycznych , , , 137
5.5. , Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi
konstytucyjnymi organami państwa , , , 138
5.6. , Rozstrzyganie o ,stwierdzeniu przeszkody w ,sprawowaniu urzędu
przez ,Prezydenta ,RP , , , 139
5.7. , Sygnalizowanie Sejmowi i ,Senatowi oraz innym organom stanowiącym
prawo istnienie uchybień i ,luk w ,prawie, których ,usunięcie jest niezbędne
do ,zapewnienia spójności systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej , , , 140

Charakter orzeczeń ,TK 142

Rozdział VIII. Trybunał Stanu , , , 145

Uwagi wstępne 145
Problem zasadności istnienia ,TS 146
Geneza 147
Skład Trybunału i ,status członków , ,148
Istota i ,modele odpowiedzialności konstytucyjnej 151
Zakres podmiotowy odpowiedzialności konstytucyjnej 152
Zakres przedmiotowy odpowiedzialności konstytucyjnej 153
Postępowanie w ,sprawie odpowiedzialności konstytucyjnej 155

8.1. , Wstępny wniosek , , , 157
8.2. , Postępowanie przed Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej , , , 158
8.3. , Postawienie w ,stan oskarżenia (pociągnięcie do ,odpowiedzialności)
przed ,Trybunałem Stanu , , , 159
8.4. , Postępowanie przed Trybunałem Stanu , , , 160
Rozdział IX. Organy quasi-sądowe , , , 163

Samorządowe kolegia odwoławcze 163

1.1. , Właściwość kolegium , , , 163
1.2. , Skład kolegium , , , 165
1.3. , Organy kolegium , , , 166
1.4. , Odpowiedzialność dyscyplinarna , , , 167
1.5. , Zasady działania kolegium , , , 168
1.6. , Nadzór nad działalnością kolegium , , , 168

Urząd Patentowy ,RP 169

2.1. , Właściwość Urzędu , , , 169
2.2. , Struktura organizacyjna Urzędu , , , 170
2.3. , Eksperci , , , 172
2.4. , Kolegium ekspertów , , , 173
2.5. , Kolegia orzekające do spraw spornych , , , 174

Sąd polubowny (arbitrażowy) 175

3.1. , Istota arbitrażu , , , 175
3.2. , Zapis na sąd polubowny , , , 176
3.3. , Skład sądu polubownego , , , 177
3.4. , Postępowanie przed sądem polubownym , , , 178
CZĘŚĆ II. ORGANY KONTROLI LEGALNOŚCI
Rozdział X. Najwyższa Izba Kontroli , , , 183

Wprowadzenie 183

1.1. , Legalność , , , 184
1.2. , Gospodarność , , , 184
1.3. , Rzetelność , , , 184
1.4. , Celowość , , , 184

Rozwój organów kontroli państwowej 184
Podstawa prawna 186
Struktura i ,organizacja 186
Pozycja ustrojowa i ,zadania 190

Rozdział XI. krajowa Rada Radiofonii i ,Telewizji , , , 197

Wprowadzenie ,&ndash, podstawa prawna działania 197
Skład KRRiT 198
Zadania KRRiT 199
Rada Mediów Narodowych 205

Rozdział XII. Prokuratura , , , 209

Wprowadzenie ,&ndash, podstawa prawna 209
Zasady działania prokuratury 211
Struktura organizacyjna i ,przedmiot działania oraz ,kompetencje 213
Zadania prokuratury 222
Rola prokuratora 224
Krajowa Szkoła Sądownictwa i ,Prokuratury 224
Status prokuratora 225

Rozdział XIII. Instytut Pamięci Narodowej ,&ndash, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko ,Narodowi ,Polskiemu , , , 229

Wprowadzenie 229
Struktura organizacyjna 230
Zadania 233

Rozdział XIV. Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej , , , 235

Wprowadzenie 235
Struktura organizacyjna 235
Zadania 236

Rozdział XV. Urząd Ochrony Konkurencji i ,Konsumentów , , , 239

Historia powstania UOKiK 239
Struktura organu UOKiK 240
Kompetencje organu 242

Rozdział XVI. Prezes Urzędu Ochrony ,Danych ,Osobowych , , , 245

Uwagi wprowadzające 245
Pozycja ustrojowa Prezesa Urzędu (PUODO) 246
Zasady działania Prezesa Urzędu 247

3.1. , Zasada niezależności , , , 247
3.2. , Zasada niepołączalności (incompatibilitas) , , , 248
3.3. , Zasada apolityczności , , , 248
3.4. , Zasada ochrony immunitetowej , , , 250
3.5. , Zasada kadencyjności , , , 251
3.6. , Zasada poufności , , , 252

Podstawowe uprawnienia i ,zadania Prezesa Urzędu 252
Zastępcy Prezesa Urzędu 254
Rada do Spraw Ochrony Danych Osobowych 254
Urząd Ochrony Danych Osobowych 255

Rozdział XVII. Policja , , , 259

Uwagi historyczne 259
Definicja i ,zadania Policji 260
Organizacja Policji 262
Komendant Główny Policji 264
Służba w ,Policji 267
Centralne Biuro Śledcze Policji 271
Inne jednostki organizacyjne Policji 274

Rozdział XVIII. Służba Ochrony Państwa , , , 277

Uwagi wprowadzające 277
Definicja i ,zadania Służby Ochrony Państwa 278
Struktura organizacyjna Służby Ochrony Państwa 279
Służba w ,SOP 281
Obowiązki i ,prawa funkcjonariuszy ,SOP 282
Odpowiedzialność dyscyplinarna funkcjonariuszy ,SOP 284

Rozdział XIX. Służba więzienna , , , 287

Uwagi historyczne 287
Definicja i ,zadania Służby Więziennej 288
Struktura organizacyjna Służby Więziennej 289

3.1. , Dyrektor Generalny , , , 290
3.2. , Inspektorat Wewnętrzny Służby Więziennej , , , 291
3.3. , Dyrektor okręgowy , , , 291
3.4. , Dyrektor , , , 292
3.5. , Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości , , , 292
3.6. , Komendanci , , , 293

Status prawny funkcjonariuszy SW 293

Rozdział XX. Straż Graniczna , , , 297

Uwagi wprowadzające 297
Definicja i ,zadania Straży Granicznej 298
Struktura organizacyjna Służby Granicznej 301
Wyższa Szkoła Straży Granicznej 303
Służba w ,Straży Granicznej 304
Prawa i ,obowiązki funkcjonariusza SG 305
Odpowiedzialność dyscyplinarna 307

Rozdział XXI. Państwowa Straż Pożarna , , , 309

Uwagi wprowadzające 309
Definicja i ,zadania Państwowej Straży Pożarnej 309
Struktura organizacyjna Państwowej Straży Pożarnej 311
Organizacja i ,prowadzenie akcji ratowniczej 313
Służba w ,Państwowej Straży Pożarnej ,&ndash, prawa i ,obowiązki 314

Rozdział XXII. Straże gminne (miejskie) , , , 317

Uwagi wprowadzające 317
Organizacja straży gminnych 318
Szczegółowa struktura organizacyjna straży miejskiej w ,Zielonej Górze 319
Zadania i ,zakres uprawnień straży gminnych 322
Status prawny strażnika 323

Rozdział XXIII. Straż Marszałkowska , , , 325

Geneza Straży Marszałkowskiej 325
Definicja i ,zadania Straży Marszałkowskiej 326
Organizacja Straży Marszałkowskiej 329
Służba w ,Straży Marszałkowskiej 329
Obowiązki i ,prawa funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej 330

CZĘŚĆ III. ORGANY POMOCY PRAWNEJ
Rozdział XXIV. Rzecznik Praw Obywatelskich , , , 337

Wprowadzenie 337
Powołanie i ,struktura organizacyjna 338
Zadania ,RPO 340

Rozdział XXV. Rzecznik Praw Dziecka , , , 347

Uwagi wprowadzające 347
Powołanie i ,struktura organizacyjna 348
Zadania ,RPD 350

Rozdział XXVI. Adwokatura , , , 353

Uwagi wstępne na temat korporacji prawniczych 353
Geneza zawodu 354
Zasady wykonywania zawodu 355
Aplikacja adwokacka 357
Samorząd zawodowy adwokatów 359

Rozdział XXVII. Radcowie prawni , , , 363

Geneza zawodu 363
Zasady wykonywania zawodu 364
Aplikacja radcowska ,368
Samorząd zawodowy radców prawnych 370

Rozdział XXVIII. Notariat , , , 377

Geneza zawodu 377
Zasady wykonywania zawodu 378
Aplikacja notarialna 382
Samorząd zawodowy notariuszy 383

Rozdział XXIX. Komornicy sądowi , , , 387

Geneza zawodu 387
Zasady wykonywania zawodu 388
Aplikacja komornicza 395
Samorząd zawodowy komorników 398

Rozdział XXX. Rzecznicy patentowi , , , 403

Geneza zawodu 403
Zasady wykonywania zawodu 404
Aplikacja rzecznikowska 407
Samorząd zawodowy rzeczników patentowych 408

Rozdział XXXI. Doradcy podatkowi , , , 413

Geneza zawodu 413
Zasady wykonywania zawodu 413
Samorząd doradców podatkowych 416

Bibliografia , , , 419