Za darmo

ebook Pomiędzy pamięcią autobiograficzną a zbiorową Marcin Kępiński

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2016

Książka stanowi podjętą z punktu widzenia antropologii kulturowej próbę rozważań na temat potocznej pamięci Polski Ludowej. Podstawą analizy tego zjawiska kulturowego są badania terenowe prowadzone przez kilka lat w środowisku łódzkich nauczycieli. W publikacji ukazano złożone relacje pomiędzy dwiema narracjami o przeszłości, z których jedna otwarcie krytykuje Polskę Ludową i stan wojenny, druga zaś przypisuje im dobre cechy, nadając pozytywny wymiar państwu realnego socjalizmu. Autor podejmuje temat pamięci autobiograficznej, kreśląc obraz dzieciństwa, młodości i dorosłego życia, który wyłania się z opowieści badanej grupy. W książce czytelnik znajdzie omówienie związków pomiędzy pamięcią indywidualną a społeczną, różniących się, ale także wzajemnie uzupełniających i przenikających w zebranym materiale badawczym. Autor odnosi się przy tym do wdrażanego w szkole obrazu przeszłości, ocen życia w PRL, stanu wojennego i jego pamięci, która zachowała się w narracjach łódzkich nauczycieli. Publikacja jest adresowana do czytelników zainteresowanych przeszłością i pamięcią o Polsce Ludowej, rozpatrywaną z punktu widzenia antropologii kulturowej.

Spis treści ebooka Pomiędzy pamięcią autobiograficzną a zbiorową

Wprowadzenie 9
1. Problematyka i struktura pracy. Cele i pytania badawcze 9
2. Pojęcia wykorzystane w pracy. Problemy definicyjne, przegląd literatury przedmiotu 15

CZĘŚĆ I. PAMIĘĆ AUTOBIOGRAFICZNA. DZIECIŃSTWO, DOM, SZKOŁA 27

Rozdział 1. Nauczyciele wobec stanu wojennego w Łodzi. Badania eksploratorskie 2006/2007 33
1.1. Początek pracy nad pamięcią. Punkt wyjścia – stan wojenny 33
1.2. Historyczne tło wydarzeń związanych ze stanem wojennym w Łodzi 36
1.3. Założenia, hipotezy i metoda badawcza badań eksploratorskich 40
1.4. Wyniki badań eksploratorskich z lat 2006–2007 i próba ich interpretacji 43
1.5. Wnioski z przeprowadzonych badań eksploratorskich 50
1.6. Pytania o dalszy kierunek badań i ich przebieg, problemy i pytania badawcze 51

Rozdział 2. Dzieciństwo, młodość, tęsknota 55
2.1. Formy pamięci, pamięć autobiograficzna i tożsamość narracyjna 55
2.2. Literatura, postawa autobiografi wewnętrzny wzrok i pałace pamięci 72
2.3. Świat powtórzony, nostalgia i dzieciństwo 83
2.4. Za czym tęsknią Polacy? Za dzieciństwem, dobrobytem czy bezpieczeństwem? 94
2.5. Odległy świat (nie)szczęśliwego dzieciństwa 97
2.6. Pamięć autobiograficzna, trauma i trajektoria 143

Rozdział 3. Dom i stalinowska szkoła 151
3.1. Dom i wartości 151
3.2. Ketman Nowej Wiary, przemilczenie, strach i opresyjność systemu 193
3.3. Zasady ketmanu, indoktrynacja, przymus i straszni nauczyciele, czyli „to były takie czasy” 208
3.4. Harcerze, zetempowcy i czyny społeczne, czyli „trzeba było jakoś ten idiotyczny ustrój obchodzić” 239

CZĘŚĆ II. PAMIĘĆ SPOŁECZNA. PRL I STAN WOJENNY 269

Rozdział 1. Relacje pomiędzy pamięcią zbiorową a indywidualną. Zmiana społecznych ram pamięci 271
1.1. Społeczne ramy pamięci i jej personalizacja 272
1.2. Dlaczego zostali nauczycielami? 294
1.3. Pamięć zmanipulowana 309

Rozdział 2. Uczniowie ketmanu i bohaterowie komunizmu, czyli „Ja już sama nie wiem, jaka jest ta historia”. Nauczyciele o PRL-u 317
2.1. Odważni nauczyciele i ciekawi uczniowie. O czym mówiono w szkole, a co trzeba było pomijać milczeniem? 317
2.2. Strach i (prze)milczenie, znowu przesłonięcie. O czym nauczyciele nie mówili w szkole? 346

Rozdział 3. Spór o PRL. Ocena życia w PRL-u 375
3.1. Nauczyciele mówią o blaskach i cieniach Polski Ludowej 375
3.2. Lepsza rzeczywistość, czyli „mnie było dobrze w PRL-u” 382
3.3. Obrona PRL-u ze szczytów władzy 408
3.4. Całe zło PRL-u, czyli „Trzeba było jakoś żyć. Mimo, a nie dzięki PRL-owi” 410
3.5. Bliżej historii PRL-u, czyli „brat musiał wyjechać” 434

Rozdział 4. Stan wojenny. Dwie pamięci 449
4.1. Czarna noc stanu wojennego, czyli ostatni atak systemu i jeszcze raz o strachu 449
4.2. Niezapomniany moment, niedziela rano 13 grudnia, a potem „kolejka jedna, druga i już po dniu”, czyli wszystko wraca do normalności 453
4.3. Wejdą czy nie wejdą? Mniejsze zło i tytan w zielonym mundurze 480
4.4. Druga pamięć, czyli o stanie wojennym inaczej 499
4.5. Obrazy stanu wojennego, pamięć komunikacyjna i kulturowa 523
4.6. Trudne wybaczenie, czyli „miałbym trochę litości dla Jaruzelskiego” 526

Czas PRL-u i stanu wojennego. Pamięć autobiograficzna a społeczna.

Wnioski 529
Bibliografia 541
Summary 551
Aneks 555
O autorze 559