ebook Postępy kardiologii sportowej

Wydawca: PZWL

Rok wydania: 2024

Niniejsza publikacja jest kontynuacją dotychczasowych książek Wydawnictwa o tematyce kardiologii sportowej. Grono wybitnych ekspertów przygotowało zaktualizowany podręcznik, w którym kompleksowo omówiono współczesne problemy tej rozwijającej się dziedziny medycyny. Monografia uwzględnia aktualne stanowiska zarówno europejskiego, jak i amerykańskich towarzystw kardiologicznych dotyczące kardiologii sportowej oraz zawiera przegląd najważniejszych publikacji z zakresu oceny kardiologicznej i opieki nad sportowcami z chorobami układu krążenia.

Książka skierowana jest do kardiologów, lekarzy medycyny sportowej i lekarzy różnych specjalności, a także do trenerów, fizjologów sportowych, fizjoterapeutów i sportowców oraz wszystkich zainteresowanych tą tematyką. Z pewnością okaże się pomocna w podejmowaniu wielu niełatwych decyzji diagnostycznych i terapeutycznych dotyczących zarówno sportowców zawodowych, jak i sportowców amatorów.

Spis treści ebooka Postępy kardiologii sportowej

ROZDZIAŁ 1. FIZJOLOGIA WYSIŁKU 1
1.1. Fizjologiczna odpowiedź układu sercowo-naczyniowego na wysiłek fizyczny Agnieszka Barbara Wsół, Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska 3
1.1.1. Zmiany hemodynamiczne w układzie krążenia w czasie wysiłków fizycznych 4
1.1.2. Zmiany w układzie bodźco-przewodzącym serca w wyniku treningu fizycznego 11
1.1.3. Molekularne podłoże adaptacji do wysiłku fizycznego 12
1.1.4. Podsumowanie 15
1.2. Serce sportowca – zmiany strukturalne i czynnościowe Andrzej Szyszka, Lilianna Religa-Szyszka 17
1.2.1. Czynniki wpływające na zmiany strukturalne i czynnościowe serca sportowca 17
1.2.2. Zmiany strukturalne serca sportowca 19
1.2.3. Zmiany czynnościowe serca sportowca 22
1.2.4. Zmiany strukturalne i czynnościowe serca sportowca a kardiomiopatie 23
1.2.5. Podsumowanie 24
1.3. Zmiany adaptacyjne u dzieci i młodzieży Anna Turska-Kmieć 26
1.3.1. Aktywność fizyczna w populacji pediatrycznej 26
1.3.2. Serce sportowca u dzieci i młodzieży 30
1.3.3. Adaptacja elektrofizjologiczna układu sercowo-naczyniowego do wysiłku w zapisach elektrokardiograficznych młodocianych zawodników 32
1.3.4. Adaptacja czynnościowa i strukturalna układu sercowo-naczyniowego do wysiłku w badaniach obrazowych – od utalentowanego dziecka do sportowca wyczynowego 45
1.3.5. Podsumowanie 51

ROZDZIAŁ 2. OCENA KLINICZNA SPORTOWCA 59
2.1. Badanie podmiotowe i przedmiotowe sportowców Karolina Gumiężna, Renata Główczyńska 61
2.1.1. Wywiad 64
2.1.2. Badanie przedmiotowe 71
2.1.3. Podsumowanie 75
2.2. Badanie elektrokardiograficzne sportowców 77
2.2.1. Elektrokardiograficzne zmiany adaptacyjne Marcin Konopka, Marek Kuch 77
2.2.2. Elektrokardiograficzne różnicowanie serca sportowca i kardiomiopatii Marcin Konopka, Marek Kuch 90
2.3. Badanie wysiłkowe sportowców 108
2.3.1. Ocena wydolności fizycznej Andrzej Klusiewicz 108
2.3.2. Ergospirometryczne badanie wysiłkowe u pacjentów i sportowców Marta Bazańska-Janas, Renata Główczyńska 125
2.3.3. Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa Dominika Szalewska, Piotr Niedoszytko 144
2.4. Rejestracja arytmii u sportowców 156
2.4.1. Ambulatoryjne monitorowanie EKG metodą Holtera Iwona Cygankiewicz 156
2.4.2. Badanie elektrofizjologiczne Cezary Maciejewski, Paweł Balsam 167
2.5. Obrazowanie serca u sportowców 182
2.5.1. Badanie echokardiograficzne u sportowców Marcin Konopka, Wojciech Braksator 182
2.5.2. Rezonans magnetyczny serca w diagnostyce sportowców Łukasz Małek 194
2.5.3. Tomografia komputerowa Ilona Michałowska, Anna Maria Michałowska 204
2.5.4. Koronarografia i cewnikowanie serca. Atlas przypadków klinicznych Arkadiusz Pietrasik, Bartosz Rolek 215
2.6. Badania genetyczne sportowców Michał Ambroziak 221
2.6.1. Uwarunkowania genetyczne aktywności fizycznej 221
2.6.2. Podłoże genetyczne adaptacji i predyspozycji do określonych form wysiłku fizycznego 222
2.6.3. Urazy i regeneracja 226
2.6.4. Psychogenetyka 227
2.6.5. Profil genetyczny i odżywianie 227
2.6.6. Genetyczne ograniczenia w uprawianiu sportu 228
2.6.7. Zastosowanie testów genetycznych w sporcie 228

ROZDZIAŁ 3. STRUKTURALNE CHOROBY SERCA U SPORTOWCÓW 231
3.1. Kardiomiopatia przerostowa u sportowców Katarzyna Mizia-Stec, Kinga Czepczor, Maciej Podolski, Zofia Kampka 233
3.1.1. Wstęp 233
3.1.2. Kardiomiopatia przerostowa – podstawy rozpoznania 234
3.1.3. Epidemiologia 234
3.1.4. Serce sportowca 235
3.1.5. Różnicowanie: HCM u sportowca vs HCM u chorego o siedzącym trybie życia 238
3.1.6. Wpływ przewlekłego obciążenia wysiłkiem na chorych z HCM 247
3.1.7. SCD 249
3.1.8. Rekomendacje dotyczące uprawiania sportu w HCM 251
3.1.9. Podsumowanie 254
3.2. Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory u sportowców Elżbieta Katarzyna Biernacka, Olgierd Woźniak, Karolina Borowiec 258
3.2.1. Wstęp 258
3.2.2. Definicja AKPK 259
3.2.3. Podłoże genetyczne 259
3.2.4. Patomechanizm, czyli AKPK jako choroba desmosomów 260
3.2.5. Rozpoznanie 261
3.2.6. Przebieg choroby i postępowanie 262
3.2.7. Stratyfikacja ryzyka 264
3.2.8. Kardiomiopatia Filippidesa. Czy istnieje nabyta forma AKPK? 268
3.2.9. Różnicowanie AKPK z sercem sportowca 269
3.3. Zapalenie mięśnia sercowego u sportowców. Kardiomiopatia rozstrzeniowa oraz niescalenie lewej komory – różnicowanie z sercem sportowca Mariusz Skowerski, Maciej Haberka, Zbigniew Gąsior 273
3.3.1. Zapalenie mięśnia sercowego u sportowców 273
3.3.2. Kardiomiopatia rozstrzeniowa 279
3.3.3. Niescalenie mięśnia lewej komory 281
3.3.4. Podsumowanie 282
3.4. Wrodzone anomalie tętnic wieńcowych Łukasz Kołtowski 284
3.4.1. Anolmalie odejścia tętnic wieńcowych 285
3.4.2. Mostki mięśniowe 287
3.4.3. Nagłe zatrzymanie krążenia a anomalie tętnic wieńcowych 288
3.5. Prolaps mitralny a ryzyko nagłego zgonu sercowego Wojciech Król, Wojciech Braksator 290
3.5.1. Wstęp 290
3.5.2. Diagnostyka 291
3.5.3. Rokowanie 294
3.5.4. Zalecenia 296
3.6. Dwupłatkowa zastawka aortalna i choroby aorty u sportowców Marcin Konopka, Wojciech Król, Wojciech Braksator 297
3.6.1. Dwupłatkowa zastawka aortalna 297
3.6.2. Choroby aorty 303
3.6.3. Podsumowanie 307
3.7. Sportowiec z wadą wrodzoną serca Piotr Hoffman 309
3.7.1. Definicja, częstość, podział 309
3.7.2. Najczęstsze problemy 311
3.7.3. Zasady i etapy oceny kardiologicznej 313
3.8. Zatorowość płucna Piotr Pruszczyk, Michał Ciurzyński 321
3.8.1. Wstęp 321
3.8.2. Patogeneza i czynniki ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej 322
3.8.3. Objawy kliniczne żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej 323
3.8.4. Diagnostyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej 324
3.8.5. Stratyfikacja ryzyka wczesnego zgonu 327
3.8.6. Leczenie ostrej zatorowości płucnej 330
3.8.7. Przebyta zatorowość płucna a powrót do uprawiania sportu 335
3.8.8. Podsumowanie 336
3.9. Nadciśnienie tętnicze u sportowców Marcin Wełnicki, Artur Mamcarz 337
3.9.1. Wstęp 337
3.9.2. Epidemiologia 338
3.9.3. Diagnostyka i fenotypy nadciśnienia tętniczego u sportowców 338
3.9.4. Podstawowe zasady leczenia nadciśnienia tętniczego u sportowców 345
3.10. Choroba wieńcowa u sportowców Szymon Jonik, Tomasz Mazurek 349
3.10.1. Wybrane czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u sportowców i ich znaczenie 350
3.10.2. Ocena ryzyka przed rozpoczęciem wyczynowego uprawiania sportu 351
3.10.3. Choroba wieńcowa u sportowców 354
3.10.4. Powrót do uprawiania sportu po przebytym incydencie wieńcowym 356
3.10.5. Podsumowanie 358
3.10.6. Przykłady 359
3.11. Ostre i przewlekłe zespoły wieńcowe u sportowców Krzysztof Milewski, Sebastian Dominiak 364
3.11.1. Patofizjologia miażdżycy 366
3.11.2. Mechanizmy odpowiedzialne za ostre zespoły wieńcowe 367
3.11.3. Postacie choroby wieńcowej 368
3.11.4. Związek wysiłku fizycznego z miażdżycą 369
3.11.5. Choroba wieńcowa – postępowanie diagnostyczne i kwalifikacja do aktywności fizycznej 372
3.11.6. Sportowcy z rozpoznaną chorobą wieńcową 375
3.11.7. Powrót do sportu po ostrym zespole wieńcowym 376
3.11.8. Wybrane zagadnienia z zakresu farmakoterapii choroby wieńcowej 378
3.11.9. Opisy przypadków 379

ROZDZIAŁ 4. ZABURZENIA RYTMU SERCA I PRZEWODZENIA U SPORTOWCÓW 387
4.1. Kanałopatie Katarzyna Bieganowska 389
4.1.1. Podstawowe informacje 390
4.1.2. Zespół wydłużonego QT 391
4.1.3. Katecholaminergiczny polimorficzny częstoskurcz komorowy 394
4.1.4. Zespół Brugadów 397
4.1.5. Zespół wczesnej repolaryzacji 400
4.1.6. Zespół krótkiego QT 403
4.1.7. Podsumowanie 405
4.2. Komorowe zaburzenia rytmu serca Przemysław Mitkowski 408
4.3. Arytmie nadkomorowe i migotanie przedsionków Jarosław Kaźmierczak, Przemysław Mitkowski 420
4.3.1. Pobudzenia przedwczesne nadkomorowe 420
4.3.2. Częstoskurcz nadkomorowy 421
4.3.3. Migotanie przedsionków 424
4.3.4. Trzepotanie przedsionków 429
4.4. Zespół preekscytacji Agata Sobczyk, Zbigniew Kalarus 434
4.5. Diagnostyka omdleń u sportowców Piotr Kułakowski 441
4.5.1. Definicja i podział 441
4.5.2. Odrębności omdleń u sportowców 442
4.5.3. Diagnostyka omdleń u sportowców 442
4.5.4. Podsumowanie 447
4.6. Zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego Łukasz J. Januszkiewicz, Marcin Grabowski 448
4.6.1. Diagnostyka 449
4.6.2. Leczenie 450
4.6.3. Podsumowanie 453
4.7. Sportowiec ze stymulatorem lub kardiowerterem-defibrylatorem Ewa Świerżyńska-Wodarska, Edyta Smolis-Bąk, Maciej Sterliński 455
4.7.1. Urządzenia wszczepialne a aktywność fizyczna i sport 461
4.7.2. Podsumowanie 464
4.7.3. Opis przypadku 465

ROZDZIAŁ 5. NAGŁY ZGON SERCOWY U SPORTOWCÓW 469
5.1. Epidemiologia i etiologia nagłego zatrzymania krążenia u sportowców Renata Główczyńska 471
5.1.1. Mechanizm 471
5.1.2. Epidemiologia 472
5.1.3. Etiologia 472
5.1.4. Zakończenie 474
5.2. Prewencja nagłego zgonu sercowego u sportowców 478
5.2.1. Badania przesiewowe młodocianych sportowców Maria Miszczak-Knecht 478
5.2.2. Badania przesiewowe i diagnostyka dorosłych sportowców wyczynowych/zawodowych Wojciech Król, Wojciech Braksator 486
5.2.3. Skrining i diagnostyka sportowców masters Katarzyna Szmigielska, Iwona Szadkowska, Wojciech Drygas 493
5.2.4. Bezpieczeństwo zawodów sportowych Bartosz Szafran 504

ROZDZIAŁ 6. ORZECZNICTWO 517
6.1. Uprawianie sportu przez sportowców z chorobami układu sercowo-naczyniowego Andrzej Folga 519
6.2. Badania okresowe sportowców Hubert Krysztofiak 526

ROZDZIAŁ 7. LEKI I DOPING 535
7.1. Substancje i metody zabronione w sporcie Andrzej Pokrywka 537
7.1.1. Wstęp 537
7.1.2. Działalność Światowej Agencji Antydopingowej 538
7.2. Działanie wybranych substancji zabronionych na układ sercowo-naczyniowy Andrzej Pokrywka 543
7.2.1. Wstęp 543
7.2.2. Substancje i metody stosowane w dopingu a układ sercowo-naczyniowy 544
7.2.3. Podsumowanie 558
7.3. Wyłączenia do celów terapeutycznych – ograniczenia farmakoterapii kardiologicznej Hubert Krysztofiak 561

ROZDZIAŁ 8. WYBRANE ASPEKTY KARDIOLOGII SPORTOWEJ I ZAGADNIEŃ POKREWNYCH 569
8.1. Obturacyjny bezdech senny u sportowców Jacek Wolf, Krzysztof Narkiewicz 571
8.1.1. Sen osób uprawiających sport 571
8.1.2. Obturacyjny bezdech senny 572
8.1.3. Nieefektywny sen i bezdech u sportowców 574
8.1.4. Centralne zaburzenia oddechu w czasie snu 575
8.1.5. Bezdech obturacyjny 575
8.1.6. Leczenie bezdechu sennego 576
8.1.7. Zakończenie 577
8.2. Dieta wegetariańska w sporcie Damian Parol, Daniel Śliż 581
8.2.1. Założenia diety wegetariańskiej 582
8.2.2. Motywy stojące za stosowaniem diety wegetariańskiej 582
8.2.3. Czy dieta wegetariańska jest zdrowa? 584
8.2.4. Popularność diety wegetariańskiej w sporcie 584
8.2.5. Wpływ diety wegańskiej na wydolność 585
8.2.6. Potencjalnie niedoborowe składniki pokarmowe u sportowców wegetarian 586
8.2.7. Substancje o potencjale ergogenicznym 594
8.2.8. Podsumowanie 596
8.3. COVID-19 a sportowcy Jarosław Krzywański 599
8.3.1. Charakterystyka wirusa i przebieg zakażenia 600
8.3.2. Objawy kliniczne i przebieg COVID-19 u sportowców 601
8.3.3. Następstwa kardiologiczne COVID-19 u sportowców 602
8.3.4. Utrata dni treningowych po przebytym COVID-19 605
8.3.5. Szczepienie przeciwko COVID-19 u sportowców 606
8.3.6. Podsumowanie 608
8.4. Nurkowanie – aspekty kardiologiczne Patryk Krzyżak 611
8.4.1. Dlaczego nurkowanie jest inne, czyli wpływ warunków zewnętrznych 613
8.4.2. Patofizjologia nurkowania – odruch na nurkowanie 615
8.4.3. Problemy kardiologiczne u osób nurkujących 617
8.4.4. Podsumowanie 622
8.5. Sporty wysokogórskie – aspekty kardiologiczne Patryk Krzyżak 623
8.5.1. Choroba wysokościowa 626
8.5.2. Patofizjologia choroby wysokościowej 627
8.5.3. Zmiany w układzie krążenia związane z wysokością 629
8.5.4. Problemy kardiologiczne u osób wspinających się wysoko 630
8.5.5. Podsumowanie 632

SKOROWIDZ 635