ebook Poufność a użyteczność informacji statystycznych. Dylematy ochrony udostępnianych danych Andrzej Młodak, Michał Pietrzak, Tomasz Klimanek, Tomasz Józefowski, Paweł Lańduch

Monografię otwiera omówienie ogólnych koncepcji kontroli ujawniania danych (ang. Statistical Disclosure Control, SDC) oraz definicji z tym związanych, a także regulacji prawnych dotyczących ochrony danych wrażliwych stosowanych w różnych krajach, również w Polsce. Zaprezentowano tutaj także najważniejsze typy udostępnianych danych wynikowych oraz rolę metadanych, paradanych, a także danych dodatkowych w SDC. Drugim ważnym poruszanym tematem jest istota i ważność ryzyka ujawnienia informacji wrażliwych oraz ocena jego poziomu. Ukazano tutaj także odmienności występujące w tym zakresie między mikrodanymi a danymi zagregowanymi w postaci tablic częstości i wielkości czy wyników analiz. Szczególną uwagę poświęcono z kolei szczegółowej charakterystyce metod i technik kontroli ujawniania danych wynikowych w przedstawionych powyżej trzech typach. Wskazano ponadto na zagrożenia dla poufności danych, mogące wystąpić w publikowaniu statystyk opisowych, ilustracji i wyników analiz w opracowaniach statystycznych oraz sposoby przeciwdziałania możliwościom odtworzenia danych wrażliwych.

W toku dalszych rozważań autorzy scharakteryzowali istotę problemu straty informacji oraz najistotniejsze rodzaje miar oceny owej straty, z pewnymi oryginalnymi propozycjami, a także wpływ straty informacji na jakość estymacji dokonywanej w oparciu o dane poddane SDC. Czytelnik znajdzie w monografii szczegółowe omówienie – wraz ze stosowną egzemplifikacją – narzędzi informatycznych stosowanych w SDC, przede wszystkim programów T–Argus i µ–Argus oraz pakietów środowiska R: sdcTable i sdcMicro. Następnie uwaga została skoncentrowana na organizacji kontroli dostępu do danych i zasadach jej realizacji. W szczególności scharakteryzowano typy udostępnianych mikrodanych, sposobu organizacji funkcjonowania punktów dostępu oraz stosownych zabezpieczeń, przebieg efektywnej kontroli dostępu i zakres odpowiednich uprawnień. Całość wieńczy podsumowanie, w którym wskazano najistotniejsze konkluzje oraz postulaty dotyczące stosowania SDC. Dla wygody czytelnika na końcu opracowania zamieszczono słownik występujących w nim pojęć.

Z uwagi na uniwersalność zagadnienia publikacja została opracowana tak, aby mogła służyć metodologom projektującym badania statystyczne oraz odpowiedzialnym za ich jakość i bezpieczeństwo zgromadzonych w ich wyniku informacji. Stąd duży wybór przykładów i praktycznych omówień przedstawianych zagadnień, które pozwalają lepiej zrozumieć przekazywane treści.